Kæru Íslendingar: Er það svona sem þið viljið að farið sé með skattfé ykkar? Hvers virði er það að vera opinber starfsmaður á þingi og sníða lög og reglur ef ekki sé svo farið eftir þeim, svo sé nú ekki minnst á mannréttindakafla stjórnaskráarinnar?!

Vitið þið vægið á milli beinnar og óbeinnar mismunar kæru Íslendingar? - Málefni Sólheima í Grímsnesi: 

 

Inngangur & Formáli:

 

 Finnst ykkur það ekki orka tvímælis þegar vistfólki / ábúendum ákveðinna tiltekinna staða, sama hvað þeir heita, hvort svo sem um einkarekna sjálfseignarstofnun eða ríkisstyrkta stofnun sé um að ræða, sé að gera ákveðnum tilteknum einstaklingi / einstaklingum mun hærra undir höfði / stalli vegna jafnvel stöðu viðkomandi foreldris og fjárráðamanna, svo við minnumst nú heldur ekki á mismunina hjá framkvæmdarvaldinu er snýr að fjárveitingarvaldinu og fjármunum innviða sem útviða þessa staðar er snýr og varðar hinn almenna, daglega rekstur? "Feðgarnir eru farnir að líta svo stórt á sig með slíkum hætti að þeir telja sig eiga hann, með því móti að geta ráðskast með féð sem þeim sé veitt af fjárlögum, hvort sem um sé að ræða aukafjárlög eður ei" og þykir mér mjög til þess miður koma og að þeir skuli svo setja öðrum línurnar en öðrum ekki og þar með geta ákveðnir tilteknir tilgreindir vistmenn og íbúar um frjálst höfuð strokið en aðrir ekki, hvort svo sem foreldrar og forráðamenn komi þar nærri eður ei með utanaðkomandi þrýstingi, hvort sem um mútugreiður eða mútuþægni sé að ræða eður ei, skal ósagt látið, en það er bara ekki hægt að una við þetta öllu lengur, eða hvað finnst ykkur hér um þetta sé á heildarmyndina litið?

 En nei, að svo slík vanræksla auk fjárkúgunar skuli í raun og veru þrífast auk viðgangast í skjóli nætur eins og sagt sé á góðu talandi máli, vegna þess að viðkomendur telja sig geta komist upp með allt og ekkert jafnt innan sem utan veggjar þessa ákveðnu tilteknu staðar hverju sinni fyrir um sig, vegna þess hve sjúklingarnir, s.s., ábúendurnir séu auðfengin bráð?!... Meira að segja er þetta gengið svo langt út fyrir velsæmis mörk að íbúum , s.s., vistfólki er mismunað, með öðrum orðum: það eru ekki allir bornir jafnir fyrir lögum þarna þótt misþroska séu og hafi jafnvel farið út af sporinu í lífinu, ó nei, því fer fjarri lagi!

Meginmál: 

Mig langar að varpa til ykkar eftirfarandi spurningum auk vangaveltna út í þjóðfélagið, er snýr að þeim hópi er ég á víst að tilheyra sem sé ánefndur og tilgreindur sem fatlaðir, þroskaheftir, elli-, örorku- og lífeyrisþegar nú á tímum í stað þess sem almennir sjúklingar.

 

Í tíð Sesselíu, þegar hún rak Sólheima í Grímsnesi sem þá hét Hverakot og stóð við bæinn Hamar og hún rak þennan stað sem barnaheimili fyrir einstaklinga sem áttu sér engan annan stað til að vera á...

Hver hefur ekki heyrt talað um feminista og kynjamisrétti?

Þannig var tíð Sesselíu! 

 

Hvernig auk hvaða aðkoma teljið þið að hafi átt sinn drjúga þátt í því að Reynir Pétur nokkur Ólafsson ( Ingva/rson ) , nú Steinunnarson hafi verið látinn í umsjá / forsjá Sesselíu, á hennar upphafsárum þarna?

Hverra manna er og kemur Reynir Pétur Steinunnarson frá? Segið mér svo sitt lítið af hvoru hvort ég sé að fara með rétt mál og staðreyndir eður ei, auk þess hvort ykkur finnist þetta vera mannsæmandi í íslensku samfélagi: Finnst ykkur þetta réttlæta vinnubrögð staðalhaldara Sólheima í Grímsnesi á sínum tíma að hafa aðskilið tvo ástfangna einstaklinga á sínum tíma, hvort tveggja vegna versnandi heilsu annars einstaklingsins auk þessarar ansalegu, gömlu, rótgrónu hugmyndafræði staðarins frá upphafi, síðan árið 1930, með öðrum orðum: Reynir Pétur og Henný fengu að finna fyrir því að finna ástina hjá hvort öðru og í stað þess að Reyni Pétri hafi verið jafn mikið ef ekki mun betur verið treyst fyrir umsjá Hennýjar en forsjámönnum Sólheima í Grímsnesi, þá var það alfarið mat núverandi, starfandi prests Sólheimakirkju, séra Birgis Thomsens að aðskilja þau, en hvað erum við svo að verða vitni af í seinni tíð og tíma, burt séð frá gjörðum unnusta hinnar dömunnar? Jú, nákvæmlega sama dæmið og aðferðafræðin, en vegna þess að viðkomandi einstaklingur hverju sinni fyrir um sig sem gegnir slíkri stöðu og gildi skuli fá að geta notið slíkrar friðhelgi óáreittur, fengið allt uppí hendurnar, vegna þess að sá hinn sami skuli gegna stöðu framkvæmdastjóra eða stjórnarformanns er langt frá því að vera mannsæmandi!

Þegar stórt sé spurt er oftast fátt um svör!

 

Svo þessar umfjallanir uppá síðkastið er snýr að forsvarsmönnum Sólheima, hvort sem það sé Guðmundur Ármann Péturson og grátmúrinn mikli vegna myglusveppsins, auk þess að láta Sólheima byggja fyrir sig nýtt húsnæði, það væri aldrei fræðilegur möguleiki nema fyrir tilstilli stjórnsýslunar sem leggur utanaðkomandi fé inn að fulltrúaráði Sólheima, þ.m.t., framkvæmdar og fjársýsluvaldinu, en með aðkomu aðstandenda Reynis Péturs., að gera sé á heildarmyndina litið í þessu máli, hvort sem hann hafi verið settur í fóstur á sínum upphafsárum Sesselíu eður ei, þá myndi ég aldrei taka það í mál, sama hve og hversu vel efnuð fjölskylda og forráðamenn viðkomenda væru að mismuna öðrum á kostnað barnsins síns, til þess eins að barnið hefði það jafnvel jafnframt mun betra en aðrir, er snýr t.d., að húsakynnum o.m.fl... En hvort svo sem það sé mín skoðun eða álit má um það deila eða spyrja sig til seinni tíma litið, en að jafnvel undirstarfsmenn í flestum tilfellum búi í húsnæðum og húsakynnum í líkindum við sumarhús er svo fyrir neðan allan minn staðal af lægsta þrepi af virðingu.

Segið mér síðan eitt og annað annað: 

Hafið þið einhvern tímann lagt leið ykkar upp og inn fyrir landareign Sólheima í Grímsnesi?

 

Finnst ykkur það ekki bera vott um misrétti, hvað þá mismunun auk ójöfnuðar að aðeins útvaldir einstaklingar sem séu búsettir þarna að Sólheimum geti notið vissra fríðinda en aðrir ekki?

      T.d., eru íbúum mismunað með aðgang að sundlaug staðarins, það hafa ekki allir íbúar svæðisins lykla, jafnvel þeir sem hafa verið sem styðst og skemmst eru með lykla en þeir sem eru búnir að vera lengur eru jafnvel ekki með aðgang að lauginni eftir tilsettan tíma, þótt viðkomandi gegni ekki einu sinni ákveðnu starfstitlahlutverki. Svo eru það verslunarmálin. Starfsmenn, s.s., undirmenn framkvæmdastjórans og stjórnarformannsins mismuna íbúunum þanning á þá vegu er ég best skil að ef að viðkomandi íbúi telst ekki vera nógu heilsteyptur og frambærilegur með skýra hugsun þá fær hinn sami alla þá aðstoð sem sá hinn sami þarf á að halda en annars er bara litið niður á hinn aðilan, reynt að gera sem mest lítið úr honum / henni þarna, til þess eins að draga þau niður en ekki til að upphefja sjálfsímynd og sjálfsvirðingu þeirra sem sé svo ljótt að mínu mati og dómi! Til viðbótar má þess geta frá upplýsingum heimildamanna og íbúa að dæma, þá er mismununin sem slík að þótt íbúarnir allir með tölu greiði ákveðna % tölu / $ tölu af sínum heildartekjum, sama um hverjar þær séu að ræða, þá fái ekki allir þann fullan rétt með afnot né að vera ekið í verslunarferðir o.þ.h., íbúum er mismunað eftir andlegri, félagslegri auk líkamlegri stöðu þeirra m/öllu móti af undirmönnum, s.s., starfsfólki staðarins frá hendi framkvæmdastjórans og þegar hann sé inntur svara yptir hann bara öxlum líkt og hann viti bara ekkert um málavexti og láti sér lítið sem ekkert um málin varða. Þetta hefur a.m.k., verið þannig hingað til þessa að ég og vinur minn höfum þurft að hlaupa til handa þessum ákveðnu tilteknu íbúum er snýr að allri veittri læknisfræðilegri þjónustu, því þau virðast  ekki sinna henni sem skyldi gagnvart íbúunum með neinu móti, hvað þá taka mark á læknisfræðilegum auk sérfræðilegum mötum á íbúunum hverju sinni fyrir sig, þau eru með einn sér-klíku sálfræðing sem hefur annan fótinn þarna á Sólheimum í Grímsnesi, þekkið þið til Haldórs Júlíussonar, sem ég hef mínar staðföstu heimildir fyrir að hann sjái um að koma einstaklingum þarna inn auk þess að svipta þau öllu sem heitir sjálfræði, fjárræði auk sjálfstæði með aðstoð foreldra og forráðamanna auk sýslumanna sérhvers embættis fyrir sig.

 

Þetta er svo ein af mörgum skýrslum sem ég hef fundið, rekist á og komist yfir ásamt því sem ég hef verið ósparlega duglegur að tjá mig og blogga um spillinguna sem viðgengst hérna á Íslandi og í sannleika sagt skammast ég mín fyrir að láta það í ljós og veðri vaka að Davíð nokkur Oddson, fyrrum ráðherra og borgarstjóri m/meiru er skyldur mér í 4. ættlið!:

 

http://skemman.is/stream/get/1946/9980/24957/1/MPA-ritgerd_SigrR.pdf

http://www.rikisendurskodun.is/fileadmin/media/skyrslur/solheimar.pdf

http://www.visir.is/harmar-nidurstodu-haestarettar/article/2012121109005

http://www.ruv.is/frett/tugmilljona-utgjold-vegna-myglusvepps

http://www.dv.is/frettir/2012/7/18/trulofad-par-slitid-i-sundur/

http://www.dv.is/frettir/2013/2/5/dottirin-er-fjolfotlud-og-adstodar/

http://bleikt.pressan.is/lesa/er-eg-slaem-manneskja-ef-eg-vil-ekki-eignast-fatlad-barn/

https://www.facebook.com/oskarorn.adolfsson/notes

https://www.facebook.com/notes/oskar-orn-adolfsson/einstaklingar-sem-f%C3%A6%C3%B0ast-fyrir-t%C3%ADmann-hvort-sem-%C3%BEeir-hlj%C3%B3ta-ska%C3%B0a-%C3%A1-%C3%AD-kringum-sj/401499829904493

https://www.facebook.com/notes/oskar-orn-adolfsson/mannr%C3%A9ttinda-l%C3%B6gvarda-bundin-stj%C3%B3rnarskr%C3%A1arbrot-emb%C3%A6ttis-%C3%BEingmanna-%C3%A1-%C3%ADslandi-sam/253380638049747

https://www.facebook.com/notes/oskar-orn-adolfsson/vmannr%C3%A9ttindarbrota-stj%C3%B3rnarskr%C3%A1arbrota-%C3%AD-gar%C3%B0-beggja-a%C3%B0ila-%C3%BEess-er-%C3%BE%C3%A1%C3%B0u-veittu-/246656828722128

https://www.facebook.com/notes/oskar-orn-adolfsson/samningur-um-r%C3%A9ttindi-fatla%C3%B0s-f%C3%B3lks-30-mars-2007/250007698387041

https://www.facebook.com/notes/oskar-orn-adolfsson/samningur-um-verndun-mannr%C3%A9ttinda-og-mannfrelsis-mannr%C3%A9ttindas%C3%A1ttm%C3%A1li-evr%C3%B3pu-me%C3%B0/248454861875658

https://www.facebook.com/notes/oskar-orn-adolfsson/grasr%C3%B3tarf%C3%A9l%C3%B6g-hva%C3%B0-f%C3%A9lags-velfer%C3%B0arpakkinn-auk-mennta-menningarpakka-eru-mannr%C3%A9/244544678933343

https://www.facebook.com/notes/oskar-orn-adolfsson/mannr%C3%A9ttindi-fyrir-alla-eru-mannr%C3%A9ttindi-virt-dulin-f%C3%B6tlun-eftir-heilaska%C3%B0a-samn/232663893454755

https://www.facebook.com/notes/oskar-orn-adolfsson/n%C3%A1nari-%C3%ADtarlegri-grunnuppl%C3%BDsingar-um-pers%C3%B3nuleika-minn-%C3%B3skar-%C3%B6rn-adolfsson-4-mar/178053092249169

https://www.facebook.com/notes/oskar-orn-adolfsson/opi%C3%B0-vel-svo-opinsk%C3%A1tt-br%C3%A9f-til-velfer%C3%B0arr%C3%A1%C3%B0herra-gu%C3%B0bjarts-hannessonar/171134869607658

Vitið þið, ég gæti haldið upptalningunni endalaust áfram í gegnum bloggið mitt auk glósna minna þarna á facebook.inu, en málið er að ég tel það bara muni ekki koma til með að skipta einu né neinu máli, né þó sama hvað sé bent ykkur á þessa ágalla innan sem utan kerfisins sem sé eftirfarandi:

Hvað er "félagsleg velferð" og "félagslegur auður" í dag sem og frá upphafi alda / ára fyrir þessum tilteknum, eftirfarandi einstaklingum sem gegna þessum störfum innan sem utan veggja stjórnsýslunnar hverju sinni fyrir sig, hvort svo sem um ræðir sveitastjórnirnar eða ríkisvaldið sjálft?!

 

Endir:

 

Ég á / og hef mína traustu og dyggu heimildamenn sem segja mér þetta, en ég vildi ekki af gagnkvæmri virðingu, trausti auk trúnaðar þótt ég eigi það til staðar vegna þess að maður verður jú orðið að fara gætilega með það að gæta tilvistar réttar síns, þá vildi ég alls ekki notast við hljóðmöskvann / diktaphone.inn minn á meðan á þessum samræðum fór fram af gagnkvæmi tilliti. 

 

 

 

 

Ég ásamt öðrum auk liðsinnis ábúenda og íbúa staðarins, s.s., Sólheima í Grrímsnesi, höfum unnið hörðum höndum við það að flétta ofan af misnotkun af almannafé sem  ég, þú auk annarra í samfélaginu hefðum annars átt að kappkosta við að borga undir rassinn á framkvæmdastjóra Sólheima í Grímsnesi.

Það er ekki nóg að almenningur þurfi að greiða undir hann nýtt húsnæði heldur borga undir hann bótakröfu sem hafði verið samþykkt af stjórnarformanni fulltrúaráðs Sólheima í Grímsnesi, þar sem faðir hans, Pétur Sveinbjarnarson hefur stjórnarsetu, svo það þarf nú ekki margan einstaklinginn að sjá í gegnum þetta að það sé verið að svíkja út peninga af ríkisvaldinu og hverjir borga brúsann? Nú, auðvitað fólkið í landinu, undir þessa tvo feðga og fjölskyldu þeirra!

Finnst ykkur þetta boðlegt?

Ég á þessar myndir af þessum húsum þremur á USB - lykli / lyklum, þessu sem verið sé að byggja undir hausinn á framkvæmdastjóra Sólheima í Grímsnesi og fjölskyldu hans, Birkihlíðin sem þau bjuggu í en er verið að laga og svo núverandi híbýli sem þau búa í núna til bráðabirgða á meðan á þessu millibilsástandi stendur og veistu ég get alveg hitt þig áður en þetta verður eitthvað birt, hvað þá rætt í Velferðanefnd Alþingis áður en vantrausttillagan verður lögð fram... 

Af hverju og hvers vegna er ég að vinda ofan af þessu innan sem utan veggja Sólheima?

 

Vegna þess hve mér er misboðið auk þess að mér sé ekki sama um náungakærleikann, ef þið vitið hvað það sé, er og þýðir. 

 

Eru þingmenn, sveitastjórnarmenn auk ráðherra orðnir svona valtir í sessi er snýr að vera falir fyrir peninga?

 

Ég er hreinlega bara ekki hissa að þeim hafi legið svona mikið á að leggja Svæðisskrifstofu Málefna Fatlaðra ( SMF ) niður í allri sinni mynd eins og hún var upp sett.

Sjálfur er ég búinn að lenda í mörgu misjöfnu í gegnum mína æskubernsku og það ekki af jákvæðum toga, það get ég sagt ykkur hreint út sagt!

 

Segið mér, hverjir hafa ekki lent í slíku andlegu, félagslegu auk líkamlegu aðkasti af hálfu / öllu leyti samnemanda sinna í grunnskóla, þar sem jafnvel kennarar auk skólastjórnenda standa ráðþrota ef ekki aðgerðalausir oft á tíðum og benda svo hvort fyrir sig á bæði gerandann auk þolandann í stað þess að finna flötinn á því hvar rót vandans liggi hjá gerandanum í garð þolandans? 

 

Af hverju er gerandinn að auka á vanlíðan þolandans? 

 

Gæti það verið vegna þess að þolandinn hafi byrjað ungur að aldri að neyta vímuefna eða áfengis, jafnvel skilnaður foreldra o.þ.h.?

 

Þetta eru allt athyglisverðar og marktækar spurningar sem hvort tveggja fyrir um sig, félagslega velferðarkerfið auk mennta- og menningarkerfið hefur engan veginn verið tilbúið til að takast á við og það er langt frá því að fara að spyrna í fæturnar í þessum málaflokki vegna kosningaskjálfta, til þess eins að geta bjargað sjálfum sér og öðrum bara rétt svo eitt augnablik fyrir horn og svo ekki síðan söguna meir af þessu, svo má bara grafa þetta niður í holu og rotna þar um aldur og ævi, en nei þakka ykkur fyrir, nóg er komið nóg að sinni og hingað setjum við punktinn yfir i.ið gagnvart þessum málaflokki þegar búið sé að fullvinna og ganga frá honum, ekki fyrr.

 

Vitið þið, ég get haldið endalaust áfram, því eins og staðan er má líkja mér við botnlausan pytt uppfullan af upplýsingaflæði sem engan virðist dyljast né hvað þá hafa áhuga á að ýta úr vör er snýr að þessari margvísu brotalöm stjórnsýslunnar!

 

Það var ekki nóg að ég hafi lent í þessu tiltekna tilviki er snýr að andlegu, félagslegu auk líkamlegu einelti samnemanda minna sem sé hreint og klárt ofbeldi, þá bjó ég líka við heimilisofbeldi auk þess sem að vera uppvís af því gagnvart öðru foreldri og forráðamanni á heimilinu, s.s., móður minni og það oftar en einu sinni, það sama gagnvart mér, en vegna þess hve langt sé liðið á þessa tilteknu atburði, þrátt fyrir hve og hversu ungur ég var og foreldrar og forráðamenn mínir misnotuðu nafn mitt auk kt., til bifreiðakaupa og misnotuðu sér aðsöðu sína er snýr að mínum andlegu, félagslegu auk líkamlegu stöðu í kringum veikindi mín þegar ég var sem einna verst staddur af þeim.

 

Venjulega geri ég svona lagað ekki en það sem hefur veikt mig hefur styrkt og eflt mig aftur á móti í seinni tíð!

 

Læknisvottord
Reykjavík 24.11.2009


Læknisvottord:


Óskar Örn Adolfsson


Hér med vottast ad ég sá Óskar Örn fyrst í tengslum vid sjúkrahúslegu hans á Barnaspítala Hringsins í apríl 1985. Þá var Óskar rétt rúmlega 5 ára, en hann hafdi fædst med einkenni sem bentu til áfalls á vinstra heilahvel í módurkvidi. Rannsóknir, þar á medal myndatökur af höfdi hans, stadfestu þetta. Líklegast var talid ad áfallid hefdi orsakast af blódreki, hugsanlega frá fylgju, sem stíflad hefdi blódflædi til vinstra heilahvels og valdid skemmd á vinstra auga og sjónskerdingu, vaxtartruflun á vinstra andlitshelmingi og spastískum einkennum í hægri hlid líkamans. Óskar hefur búid vid þessa fötlun sídan. Hann hefur einnig átt vid flogaveiki ad strída, sem rekja má til þessa sama áfalls.


Þetta er vottad ad beidni Óskars.


Med kvedju, 


Pétur Lúdvígsson taugasjúkdómalæknir barna.

 

Hversu glöggir og klókir eru þið að átta ykkur á umfangi þessa máls, sé á heildarmyndina litið?

Förum að taka ærlega til kæru Íslendingar.

 

Það er kominn tími á að við snúum bökum saman, tökum höndum saman sem ein liðsheild en ekki sem eitt sundrað lið út á leikvangi og förum að leggja öll okkar spil á borð og hreinsa þessi skákspeð út af taflborðinu...

 

Með öðrum orðum:

 

 

Setjum mannréttindi, heiðarleika, hreinskilni, jöfnuð og réttlæti ávallt í fyrsta sæti!

 Það sem ég vildi sagt hafa og vildi byggja þessa nr. 1, 2, & 3 á er 65. mgr., 75. mgr., & 76. mgr. Stjórnarskráarlaga sem snýr að mannréttindarkafla þess: 1944 nr. 33 17. júní

Stjórnarskrá lýðveldisins Íslands
Tók gildi 17. júní 1944. Breytt með l. 51/1959 (tóku gildi 20. ágúst 1959), l. 9/1968
(tóku gildi 24. apríl 1968), l. 65/1984 (tóku gildi 13. júní 1984), l. 56/1991 (tóku
gildi 31. maí 1991), l. 97/1995 (tóku gildi 5. júlí 1995), l. 100/1995 (tóku gildi 5. júlí
1995) og l. 77/1999 (tóku gildi 1. júlí 1999)

65. gr. [Allir skulu vera jafnir fyrir lögum og njóta mannréttinda án tillits til kynferðis, trúarbragða, skoðana, þjóðernisuppruna, kynþáttar, litarháttar, efnahags, ætternis og stöðu
að öðru leyti.
Konur og karlar skulu njóta jafns réttar í hvívetna.]

L. 97/1995, 3. gr.

76. gr. [Öllum, sem þess þurfa, skal tryggður í lögum réttur til aðstoðar vegna sjúkleika, örorku, elli, atvinnuleysis, örbirgðar og sambærilegra atvika.
Öllum skal tryggður í lögum réttur til almennrar menntunar og fræðslu við sitt hæfi.
Börnum skal tryggð í lögum sú vernd og umönnun sem
velferð þeirra krefst.]

L. 97/1995, 14. gr

75. gr. [Öllum er frjálst að stunda þá atvinnu sem þeir
kjósa. Þessu frelsi má þó setja skorður með lögum, enda
krefjist almannahagsmunir þess.
Í lögum skal kveða á um rétt manna til að semja um starfskjör sín og önnur réttindi tengd vinnu.]

L. 97/1995, 13. gr

7. gr.
69. gr. verður svohljóðandi:
Engum verður gert að sæta refsingu nema hann hafi gerst sekur um háttsemi sem var refsiverð samkvæmt lögum á þeim tíma þegar hún átti sér stað eða má fullkomlega jafna til slíkrar háttsemi. Viðurlög mega ekki verða þyngri en heimiluð voru í lögum þá er háttsemin átti sér stað.
Í lögum má aldrei mæla fyrir um dauðarefsingu.

8. gr.
70. gr. verður svohljóðandi:
Öllum ber réttur til að fá úrlausn um réttindi sín og skyldur eða um ákæru á hendur sér um refsiverða háttsemi með réttlátri málsmeðferð innan hæfilegs tíma fyrir óháðum og óhlutdrægum dómstóli. Dómþing skal háð í heyranda hljóði nema dómari ákveði annað lögum samkvæmt til að gæta velsæmis, allsherjarreglu, öryggis ríkisins eða hagsmuna málsaðila.
Hver sá sem er borinn sökum um refsiverða háttsemi skal talinn saklaus þar til sekt hans hefur verið sönnuð.

9. gr.
71. gr. verður svohljóðandi:
Allir skulu njóta friðhelgi einkalífs, heimilis og fjölskyldu.
Ekki má gera líkamsrannsókn eða leit á manni, leit í húsakynnum hans eða munum, nema samkvæmt dómsúrskurði eða sérstakri lagaheimild. Það sama á við um rannsókn á skjölum og póstsendingum, símtölum og öðrum fjarskiptum, svo og hvers konar sambærilega skerðingu á einkalífi manns.
Þrátt fyrir ákvæði 1. mgr. má með sérstakri lagaheimild takmarka á annan hátt friðhelgi einkalífs, heimilis eða fjölskyldu ef brýna nauðsyn ber til vegna réttinda annarra.

 

Tilvísun í gagnlegan tengil ótengdan þessu, en samt þegar betur sé að gáð og almenningur fer að hugsa aðeins til baka, þá kemur þetta allt heim og saman:

 

http://www.mbl.is/frettir/innlent/2013/03/07/finnst_framtidin_oft_vonlaus/  

Skrár tengdar þessari bloggfærslu:

• Nýja hús framkvæmdastjóra Sólheima í Grímsnesi: Guðmundar Ármanns Péturssonar.

Hvar fellst í raun og veru þessi innri sem ytri styrkur Öryrkjabandalags Íslands ( ÖBÍ ) í máli Dagrúnar o.m.fl., einstakra útvaldra einstaklinga sem séu bara aumingar uppmálaðir, vilja láta vorkenna sér í hvívetna upp úr þurru og fá allt upp í hendurnar!

Það er spurning hvort þessi styrkur þeirra liggi meira eða minna á öðrum stöðum og hliðum en við gerum okkur í hugarlund eins og á andlegu hliðinni, félagslegu hliðinni, líkamlegu hliðinni eða hvort þetta hefur eitthvað með fjárhagslegan bakhjarl með að gera?!

http://www.fjarmalaraduneyti.is/media/skjal/IRR_Gjafsoknir_a1.pdf

En eitt get ég sagt ykkur sem ég er fyrir mér alls kostar ekki ánægður með að vita til með og það er að Öryrkjabandalag Íslands ( ÖBÍ ) sé að fá þessa ákveðnu % til sín frá Íslenskri Getspá í kringum söluna á Lottó og ef ekki 1 X 2.

Vissuð þið kannski ekki að það er mikill munur á því "að vera með bein í nefinu" & "getað svarað fyrir sig óhindrað óhræddur,, & hins vegar ,,aumingi með hor" , s.s., "einstaklingur sem sé og verður ávallt lokaður ber skjaldaður inní skel sinni frá vöggu til grafar" & lætur aðra utanaðkomandi einstaklinga, fyrirtæki & stofnanir sjá ávallt um skítverkin?!!!

Skrár tengdar þessari bloggfærslu:

• Eða hvað?
• Öryrkjabandalag Íslands - Ríkisbandalag Íslands?!

Ásgerður Jóna Flosadóttir ( Fjölskylduhjálp Íslands ) & allt hennar hafurstask, öll hennar ýmsu mannréttindabrot á þjóðfélagsþegnum landsins auk mismununar! Finnst ykkur þetta bara vera allt í himna lagi? Allavega a.m.k., ekki mér...

Kæru landsmenn nær sem fjær sem eiga og hafa átt um sárt að etja...

Nú þykja mig tíðindi ef rétt reynist og mínar heimildir séu á rökum rústum reistar:

Ef satt er að Ásgerður Jóna Flosadóttir hafi farið fram með þvílíkum hætti eins og raun ber vitni án utanaðkomandi heimildar o.þ.h., þá ber henni sem og á hún engan rétt sem slíkan samkvæmt ákveðinni mgr., stjórnarskráarinnar að ráðast gegn friðhelgi einkalífs með því "að spyrja kóng eða prest" eða öllu heldur almenning úti á götu um þeirra hagi og venjur, með öðrum orðum: fara fram á að sjá og fá afrit af skattaskýrslu þess / þeirra hverju sinni = brot á persónuverndarlöggjöfinni!!!

http://www.velferdarraduneyti.is/media/ritogskyrslur2011/Neysluvidmid_lokautgafa_vef.pdf

9. gr.
71. gr. verður svohljóðandi:
Allir skulu njóta friðhelgi einkalífs, heimilis og fjölskyldu.
Ekki má gera líkamsrannsókn eða leit á manni, leit í húsakynnum hans eða munum, nema samkvæmt dómsúrskurði eða sérstakri lagaheimild. Það sama á við um rannsókn á skjölum og póstsendingum, símtölum og öðrum fjarskiptum, svo og hvers konar sambærilega skerðingu á einkalífi manns.
Þrátt fyrir ákvæði 1. mgr. má með sérstakri lagaheimild takmarka á annan hátt friðhelgi einkalífs, heimilis eða fjölskyldu ef brýna nauðsyn ber til vegna réttinda annarra.

&

10. gr.
72. gr. verður svohljóðandi:
Eignarrétturinn er friðhelgur. Engan má skylda til að láta af hendi eign sína nema almenningsþörf krefji. Þarf til þess lagafyrirmæli og komi fullt verð fyrir.
Með lögum má takmarka rétt erlendra aðila til að eiga fasteignaréttindi eða hlut í atvinnufyrirtæki hér á landi.

Er þetta annars ekki svona uppá teningnum líka hjá Mæðrastyrksnefnd og Hjálparstofnun Kirkjunnar?

Prófið að ganga það langt að upp að henni með slíkum hætti að þið sláið hana út af laginu, takið hana út úr öllu samhengi frá því sem hún sé og hefur verið að fást við og gera uppá síðkastið og spyrjið hana endilega út í öll hennar samskipti / vistaskipti við Jón Ólafsson, Jón Ásgeir & Co.

Það nýjasta er að hún sé með Flóamarkað og sé að selja gefins, notuð föt og þá afsökun hafi hún að hún þurfi að nýta það fé sem hún fær inn með þeirri sölu undir reksturinn á húsnæðinu... "VÁÁ!" Come on, það þarf ekki margan einstaklinginn til þess að sjá heildardæmið út að jú, aðrir þarna eru jafnvel að vinna svo gott sem kauplaust, en hún, he, hún telur og heldur að hún getur og haldi að hún komist upp með það svo glatt "að lifa sem drottning í ríki sínu" endalaust, frá vöggu til grafar, ó nei!

"Sannleikurinn mun gera yður frjálsa." - "The truth will set you free."

PONZI - Svikamyllan frá a.m.k., síðan árinu 1983. - Ponza - fraud from at least, since the year 1983.

Marklaus skjöl... Það ríkir engin stefnumótun. Það er bara gert ráð fyrir því að geta haft okkur sem lengst í snörunni / kaðlinum! En ég segi ,,hingað og ekki lengra" "nóg er komið nóg."

Vinsamlegast ath.

Gerið það ykkar, barnanna ykkar, fjölskyldna auk ykkar nánustu að halda "alls ekki áfram" þessari fjandans vitleysu að blóð mjólka þetta illa stýrða fjármálakerfi, rétt eins og það hefur verið til langs tíma litið og hefur sýnt sig í seinni tíð og tíma, en það virðist eini valkosturinn vera sá í stöðunni fyrst við, hinn almenni þjóðfélagsþegn og borgari getum með engu móti fengið né flétt ofan af því að fá Ríkið til að vinna með þegnunum sínum að þá sýnist mér það eina og eitt það allra síðasta útspil að við hættum að geyma geymdan eyri inná öllum viðeigandi og tilfallandi reikningum hjá þessum útibúum, því þá fyrst fer spila borgin hjá þessum ösnum að hrinja fyrir alvöru, takk fyrir!

Er það síðan ekki furða að einstaklingur úr mínum röðum sé spurður að þeirri spurningu: "Hvað ertu eiginlega að reyna að sanna og færa mál fyrir rökum þínum með öllu þessu?"

Nú, það liggur bara beinast við að það sé best hægt að svara því á einfaldastan hátt með því að ,,sjaldan fellur eplið langt frá eikinni" , "fall sé fall völ frægð,, og það að "margur verði af aurum api."

Með öðrum orðum:

Þetta hefur allt fallið um sjálft sig með tíð og tíma, svo við, s.s., hinn almenni þjóðfélagsþegn höfum ekki þurft að hafa mikið fyrir hlutunum uppúr krafsinu til þess að komast að hinu sanna í málunum hverju sinni fyrir sig...

Meaningless documents ... There exists no strategy. It's just expected it to have us as far in the snare / Ropes! But I say, so far and no further "" enough is enough. "

Please note.

Do it, your children, your family and your closest keep "not continue" this fucking shit blood milking this poorly managed financial system, just as it has been a long-term and has been shown in recent time, but it seems to be the only option in the first position, the general citizen and citizen can by no means get nor expose it to get the state to defend the role of working with her ​​then it seems to me the only one there all last outs of the dangers storing penny saved onto all relevant and incidental accounts in these branches, because only then will the city play in these asses to implement for real, thank you!

Is it no wonder then that a person of my ranks is asked the question: "What are you trying to prove and moving case for your argument with all this?"

Now, there is only directed that it is best to answer the simple stan way by, rarely apple falls far from the tree "," function is a function available fame, and that "Many of mud monkey."

In other words:

This has all fallen by itself with time, so, eg, the general citizens do not require a lot for things up out scraping to find out the true situation, in each case for itself ...

Skrár tengdar þessari bloggfærslu:

• Mynd nr. 1.
• Mynd nr. 2.
• Mynd nr. 3.
• Mynd nr. 4.
• Mynd nr. 5.
• Mynd nr. 6.
• Mynd nr. 7.
• Mynd nr. 8.
• Mynd nr. 9.
• Mynd nr. 10
• Mynd nr. 11.
• Mynd nr. 12.
• Mynd nr. 13.
• Mynd nr. 14.
• Mynd nr. 15.
• Mynd nr. 16.
• Mynd nr. 17.
• Mynd nr. 18.
• Hmm... Ha, ætlum við hvað! "Að trúa, vona & treysta á hvað, hvern & hverja?"
• Mynd nr. 19.
• Mynd nr. 20.
• Mynd nr. 21.
• Mynd nr. 22.
• Mynd nr. 23.
• Mynd nr. 24.
• Mynd nr. 25.
• Mynd nr. 26.
• Mynd nr. 27.
• Mynd nr. 28.
• Mynd nr. 29.
• Mynd nr. 30.
• Mynd nr. 31.
• Mynd nr. 32.
• Mynd nr. 33.
• Mynd nr. 34.
• Mynd nr. 35.
• Mynd nr. 36.
• Mynd nr. 37.
• Mynd nr. 38.
• Mynd nr. 39.
• Mynd nr. 40.
• Mynd nr. 41.
• Mynd nr. 42. - "It is a privilege to live with a disability."
• For further information & orders can be submitted in the following ways! E-mail Oscar Arnar are: [e-mail] & Mike's e-mail is: [e-mail]
• For further information & orders can be submitted in the following ways! Gsm.nr Oscar Arnar are: 3547741980, 3548231980, 3548579450 & 3547758469 & Gsm.nr Mike's are: 3547780835 3546639951.
• "Strategic planning for services to disabled children and adults from 2007 to 2016."

Hvert er álit hins almenna þjóðfélagsþegns á starfsemi Sólheima í Grímsnesi sem innviði og útviði þess? Á að draga eftirtalda aðila, starfsfólk Sveitarfélaganna, Félagsþjónustunnar m/meiru, þingmenn, ráðherra auk Forseta f/ Landsdóm o.þ.h., o.m.fl.?!

Undirbúningur og framkvæmd þjónustusamninga
við Sólheima í Grímsnesi

Tilviksrannsókn á samskiptum ríkis og þriðja geirans á Íslandi

Sigríður Ragnarsdóttir

Lokaverkefni til MPA-gráðu í opinberri stjórnsýslu

Leiðbeinandi: Ómar H. Kristmundsson

Stjórnmálafræðideild

Félagsvísindasvið Háskóla Íslands

Október 2011

Ég spyr mig sem og ykkur áður en ég eftirlæt hérna eftirtaldar mikilvægar upplýsingar er snýr að Sólheimum og samningum þeirra við Íslenska Ríkið v/s Sveitarfélögin, hve og hversu langt á þessi forræðis- og græðgishyggja að ná að ganga?

Það er greinilegt útfrá þessari úttekt á þessari skýrslu að sjúklingar almennt séð, hvort sem viðkomandi sé eitthvað fatlaður eður ei, elli-, örorku- eða lífeyrisþegi að þessi hópur sé litinn slíkum hornauga í þjóðfélaginu og það sé litið á hann sem slíka afgangsstærð og byrði á þjóðfélaginu.

En að Sólheimar í Grímsnesi sé notað og skilgreint sem opið opinbert fangelsi er slíkur einna lægsti staðall sem ég hef komist að raun um og eiga allir eftirtaldir einstaklingar sem séu flæktir og viðriðnir þetta skítuga mál miklar skammir fyrir!

2.3 Sólheimar eftir daga Sesselju

Sem fyrr segir átti sér stað mikil uppbygging á Sólheimum frá 1958. Almenn sátt ríkti um
starfsemina og mörg félagasamtök og einstaklingar lögðu hönd á plóginn við uppbyggingu
sjálfseignarstofnunarinnar. Fjárframlög hins opinbera til Sólheima voru í formi daggjaldakerfis en í byrjun níunda áratugarins var farið að ræða um breytingar á fjármögnun Sólheima
og fleiri sjálfseignastofnana, s.s. Skálatúnsheimilisins í Mosfellssveit og Sólborgar á Akureyri. Rætt var um að setja þær á fjárlög í stað fjármögnunar með daggjöldum. Breytingin
komst síðan í framkvæmd árið 1983 og þar með voru Sólheimar komnir á föst fjárlög hjá
hinu opinbera og fengu þannig árlega fjárveitingu úr ríkissjóði. Hins vegar var ekki gerður
sérstakur samningur milli hins opinbera og Sólheima fyrr en árið 1996. Forsendur að baki
framlögum í fjárlögum og lög og reglugerðir um málefni fatlaðra afmörkuðu hins vegar
hvernig ráðstafa skyldi fjárframlögunum.
41
Málefni þroskaheftra einstaklinga komust endurtekið á dagskrá hins opinbera og fjölmiðla
á níunda áratug síðustu aldar. Rætt var um fyrirkomulag búsetu þroskaheftra og bar töluvert á
því viðhorfi að sérstök vistheimili eða stofnanir fyrir þessa einstaklinga útilokuðu þá frá
þátttöku í samfélaginu, eðlilegra væri að stuðla að sjálfstæðri búsetu þeirra. Viðhorf þessi
komu nokkuð skýrt fram í nýrri löggjöf um málefni fatlaðra árið 1983.
42
Árið 1988 lagði
síðan stjórnskipuð nefnd á vegum félagsmálaráðuneytisins til að allar sólarhringsstofnanir
fyrir þroskahefta yrðu lagðar niður á næstu 15 árum og að þess í stað yrði lögð áhersla á að
byggja upp önnur og frjálsari búsetuform þar sem leitast skyldi við að þroskaheftir gætu lifað
sem eðlilegustu lífi og búið við svipuð lífskjör og aðrir þegnar samfélagsins.
43
Þar með var
gert ráð fyrir að heimili eins og Sólheimar, Skálatún og Sólborg yrðu lögð niður. Hagsmunasamtök fatlaðra, Öryrkjabandalagið og Þroskahjálp, sendu frá sér ályktun og fögnuðu þessum
tillögum nefndarinnar og lýstu þar með yfir stuðningi við þær. Ekki voru þó allir á eitt sáttir í
þessum efnum. Ályktunin mætti talsverðri andstöðu meðal þeirra sem unnu að málefnum þroskaheftra og jafnframt höfðu margir aðstandendur vistmanna fyrrgreindra heimila efasemdir um ágæti tillögunnar. Þáverandi forstöðumaður Sólheima, benti á að ekki væri til ein
lausn á búsetumálum þroskaheftra og ekki væri rétt að einskorða sig við smá sambýli sem
einu réttu lausnina.
44
Upp var kominn hugmyndafræðilegur ágreiningur um búsetuform þroskaheftra einstaklinga. Hér gætti áhrifa erlendis frá þar sem andstaða hafði skapast við stórar og oft á tíðum
ómanneskjulegar stofnanir fyrir þroskahefta. Sólheimar, Skálatún og Sólborg voru á engan
hátt sambærilegir staðir. Í raun áttu Sólheimar sér vart hliðstæðu hérlendis, þar var og er, eins
og fram hefur komið, um að ræða blandað samfélag fatlaðra og ófatlaðra einstaklinga sem
grundvallast á hugmyndum stofnanda heimilisins, Sesselju H. Sigmundsdóttur. Sólheimar
hafa í gegnum tíðina fallið misvel að ríkjandi stefnumörkum í málefnum fatlaðra einstaklinga
og hefur það verið einn þátturinn í þeim átökum sem oft hafa ríkt um sjálfseignarstofnunina.
En fatlaðir og ófatlaðir íbúar Sólheima héldu áfram sínum daglegu störfum þrátt fyrir
deildur um búsetuform og staðurinn hélt áfram að byggjast upp bæði með stuðningi hins
opinbera og rausnarlegum framlögum einstaklinga, félagasamtaka og fyrirtækja á einkamarkaði. Árið 1986 var Styrktarsjóður Sólheima stofnaður en honum var ætlað að vera farvegur
fyrir frjáls framlög einkaaðila til Sólheima. Það var svo árið 1993 að breyting var gerð á
skipulagsskrá Sólheima og sett var á stofn fulltrúaráð skipað 21 fulltrúum.
45
Seinna, eða
2002, var skipulagsskránni reyndar breytt aftur og var þá fulltrúarráðsmönnum fækkað úr 21 í
17.
46
Frá fráfalli Sesselju H. Sigmundsdóttur hafa að jafnaði verið vistaðir um fjörutíu heimilismenn á Sólheimum en starfsmannatalan hefur verið breytileg. Fram til ársins 1993 bjuggu
starfsmennirnir með hinum þroskaheftu einstaklingum, fjóra daga í senn en slíkt fyrirkomulag
átti að skapa festu fyrir vistmennina. Árið 1993 var vistheimili Sólheima fyrir þroskahefta
lagt niður en þroskaheftir íbúar staðarins tóku upp fasta búsetu í Sólheimum í sérstökum
íbúðum og fengu þar með greiddar örorku- og tryggingabætur. Eigandi íbúðanna er Styrktarsjóður Sólheima en þær voru byggðar sem félagslegar íbúðir. Á Sólheimum hafa í gegnum
árin verið rekin ýmis fyrirtæki þar sem bæði fatlaðir og ófatlaðir einstaklingar starfa, s.s.
kertagerð, vefstofa, garðyrkja, skógrækt, gistiheimili o.fl.
47
Við áframhaldandi uppbyggingu Sólheima eftir fráfall Sesselju H. Sigmundsdóttur hefur
mörgum af hugmyndum hennar verið veitt brautargengi. Lögð hefur verið mikil áhersla á menningarstarfsemi og að allir, fatlaðir sem ófatlaðir, séu þátttakendur í samfélaginu og starfi
hlið við hlið að uppbyggingunni. Eins og fyrr segir sá Sesselja m.a. fyrir sér að í framtíðinni
væru mörg lítil hús út um allt á Sólheimum með nokkrum vistmönnum og starfsmanni í
hverju húsi. Einnig sá hún fyrir sér sérstök hús fyrir velunnara staðarins. Þessi sýn hennar er
ekki svo fjarri því sem nú er raunin á Sólheimum.
Í skipulagsskrá Sólaheima frá 2002 er kveðið á um að markmið Sólheima ses. sé að skapa
sjálfbært samfélag (e. Eco village), byggt fólki sem leggur áherslu á ræktun manns og nátt-
úru. Lögð skuli áhersla á eigin matvælaframleiðslu, byggingar í sátt við náttúruna, eigin orku-
öflun, lífræna ræktun, vinnslu afurða úr náttúrulegum efnum og endurvinnslu. Jafnframt er
kveðið á um að Sólheimum sé heimilt að starfrækja félagsþjónustu við fólk með sérþarfir þar
sem einstaklingum sé veitt þjálfun og leiðsögn með það að markmiði að gera þeim kleift að
lifa eðlilegu lífi og hasla sér völl í samfélaginu þar sem þeim vegnar best.
48
Markmið Sesselju var fyrst og síðast að skapa heimili fyrir umkomulaus börn en hún taldi
dreifbýli vera ákjósanlegan stað fyrir slíka starfsemi þar sem hún ásamt börnunum væri með
eigin framleiðslu til að afla tekna fyrir starfsemina. En eins og fram hefur komið kaus hún að
stunda lífræna jarðrækt í anda kenninga Steiners og stunda margs konar framleiðslu til að afla
tekna fyrir Sólheima því hún sá aldrei fyrir sér forsjá eða afskipti opinberra aðila með
staðnum.
49

2.4 Aðdragandi að fyrra samningi Sólheima við hið opinbera 1996
Eftir að úrskurður um sviptingu leyfis til handa Sesselju H. Sigmundsdóttur um forstöðu
barnaheimilisins Sólheima féll úr gildi má segja að sátt hafi ríkt um sjálfseignarstofnunina
fram á níunda áratug síðustu aldar. Eins og fjallað hefur verið um var á níunda áratuginum
deilt um búsetuform þroskaheftra. Á tíunda áratuginum beindist kastljós fjölmiðlanna síðan
endurtekið að Sólheimum vegna ýmissa mála.
Á aðalfundi fulltrúaráðs Sólheima í apríl 1993 var samþykkt framkvæmdaáætlun fyrir árin
1993-2000 og stefnumörkun fram til ársins 2017. Vegna ágreinings milli fulltrúaráðs og
þáverandi forstöðumanns um stefnumörkun var hann látinn hætta störfum og trúnaðarbrestur
gefinn sem skýring á uppsögn hans. Reyndar var öllu starfsfólki Sólheima sagt upp störfum í
tengslum við skipulagsbreytingarnar. Formaður stjórnar Sólheima, útskýrði nýja stefnumörkun í grein í Morgunblaðinu 26. júní 1993. Sagði hann fyrirhugaðar breytingar á Sólheimum í
anda þeirra laga sem nýverið hafi verið samþykkt um málefni fatlaðra. Með breytingunni
yrðu fatlaðir íbúar Sólheima ekki lengur vistmenn heldur íbúar í sjálfstæðri búsetu. Þannig
hafi verið byggðar íbúðir og áformað að loka sambýlum. Því hafi öllum starfsmönnum verið
sagt upp en margir endurráðnir með nýjum starfslýsingum. Við þetta hafi forstöðumaðurinn
verið ósáttur. Gert hafi verið ráð fyrir að vinnustaðir Sólheima yrðu sjálfstæðari og reknir á
ábyrgð forstöðumanna eins og sjálfstæð fyrirtæki þar sem bæði störfuðu fatlaðir og ófatlaðir.
Hann lagði áherslu á að nauðsynlegt væri að renna fleiri stoðum undir starf heimilisins til að
viðhalda og byggja upp sameiginlega þjónustu fyrir þroskahefta á Sólheimum. Í greininni er
jafnframt haft eftir honum: „Lögð er áhersla á að rækta og viðhalda hefðum og venjum sem
stofnandinn Sesselja H. Sigmundsdóttir mótaði.“
50
Forstöðumaðurinn fyrrverandi og nokkrir af starfsmönnum Sólheima skrifuðu greinar í
fjölmiðla og útskýrðu sjónarmið sín. Í grein í Morgunblaðinu 30. júní 1993 er vísað í forstöðumanninn þar sem hann sagði:

„Deilurnar snúast því um hugmyndafræði um starf með þroskaheftum og þá nýju stefnu
sem framkvæmdastjórn hefur boðað varðandi aðbúnað og aðhlynningu á staðnum. Deilt er
um það hvort þeir sem hér búa geti eða eigi að taka þátt í einkavæðingu og almennri
samkeppni á vinnumarkaði. Deilt er um það hvort hugsjón stofnandans um „skjól þeim
sem minnst mega sín“ skuli í heiðri höfð eða ekki“.
51

Forstöðumaðurinn fullyrti í greininni að til stæði að fá getumeiri þroskahefta einstaklinga
til starfa á Sólheimum í stað þeirra getuminni og að fullorðnum yrði komið fyrir á elli- og
hjúkrunarheimilum.
52
Deilurnar urðu nokkuð harðar sumarið 1993. Gagnrýni starfsfólksins beindist einkum að
því að skipulagsbreytingarnar byggðu ekki á faglegum forsendum og að stjórn Sólheima væri
að ráðstafa byggingum staðarins að eigin vild. Í nýrri skipulagsskrá sem samþykkt var af
dómsmálaráðuneytinu í byrjun árs 1993 var gert ráð fyrir að á Sólheimum væri annars vegar
þjónustumiðstöð fyrir fatlaða og hins vegar ýmis konar atvinnustarfsemi sem styrkti stoðirnar
undir starfsemina með fötluðum einstaklingum.
53
Þáverandi framkvæmdastjóri ritaði grein í
Morgunblaðið í byrjun ágúst 1993 og útskýrði ákvörðun um breytingarnar sem hann sagði tekna til að þjóna sem best hagsmunum fatlaðra íbúa Sólheima.
54
Ekki verður fjallað nánar
um deilur þessar en þó er nokkuð ljóst að ný lög um málefni fatlaðra kölluðu á nýja stefnumörkun hjá stjórnendum Sólheima þó ef til vill hafi mátt deila um leiðir að settu marki.
Ekki líður langur tími þar til kastljós fjölmiðlanna beinist aftur að Sólheimum. Að þessu
sinni er um að ræða deilur milli Sólheima og félagsmálaráðuneytisins um framlag ríkisins til
Sólheima. Í fjárlagafrumvarpi fyrir árið 1994 var gert ráð fyrir 70 milljón króna fjárveitingu
sem var um 17 milljóna króna niðurskurður frá árinu 1993. Í viðtali við stjórnarformann Sólheima í Morgunblaðinu 29. desember 1993 sagði hann að í stöðunni væru aðeins tveir kostir,
annað hvort að fækka heimilismönnum um tíu til tólf eða að loka heimilinu sem gert yrði á
þremur til fjórum mánuðum. Stjórnarformaðurinn sagði jafnframt: „...að þjónustusamningi
um reksturinn, sem stjórn heimilisins hafi reynt að fá gerðan um 5 ára skeið, hafi verið hafnað
samhliða fjárlagagerðinni í haust.“
55
Í frétt í Morgunblaðinu degi síðar, 30. desember 1993, er
vísað í aðstoðarmann Jóhönnu Sigurðardóttur félagsmálaráðherra, þar sem hann útskýrir
viðhorf félagsmálaráðuneytisins. Aðstoðarmaðurinn vísar í að þegar Sólheimar voru skilgreindir sem þjónustumiðstöð fyrir fatlaða í stað vistheimilis hafi íbúarnir flust af vistheimiliseiningum í sambýli eða félagslegar íbúðir. Þannig hafi íbúarnir öðlast rétt til tryggingabóta frá Tryggingastofnun ríkisins. Þar með hafi greiðslur Tryggingastofnunar hækkað úr
5 millj. árið 1992 í um 22 til 23 millj. árið 1993. Íbúarnir hafi með þessum breytingum fengið
tekjur sem þeir höfðu ekki áður og hafi notað þær til að greiða fyrir þjónustuna á Sólheimum.
Við það hafi útgjöld heimilisins lækkað, þ.e. með þátttöku íbúa í eigin framfærslu.
56
Deilur á vettvangi fjölmiðlanna héldu áfram í janúar 1994. 5. janúar skrifaði varaformaður
framkvæmdastjórnar Sólheima, grein undir fyrirsögninni „Sagan endurtekur sig“. Þar sakaði
hann Jóhönnu Sigurðardóttir um að hafa í 14 ár verið með áreitni í garð heimilisins. Afskipti
hennar hafi byrjað 1980 þegar sett var á stofn stjórnarnefnd um málefni þroskaheftra undir
forystu Jóhönnu. Stjórnarnefndin hafi viljað hlutast til um innri málefni Sólheima með afskiptum af því hver væri ráðinn sem framkvæmdastjóri. Varaformaðurinn fullyrti að ákvörð-
un félagsmála- og fjármálaráðuneytisins 1983 um að yfirtaka launagreiðslur og samningamál
starfsmanna hafi ollið erfiðleikum í rekstri og þannig hafi Sólheimar í raun verið sviptir að
verulegur leyti forræði í fjármálum. Það hafi ekki verið fyrr en 1991 sem fjármálaráðuneytið samþykkti að Sólheimar yfirtækju að nýju launagreiðslur og samningamál starfsmanna.
57
Aðstoðarmaður ráðherra skrifaði síðan grein í Morgunblaðið 7. janúar 1994 undir fyrirsögninni: „Er félagsmálaráðherrann vondur við Sólheima?“. Þar gagnrýndi aðstoðarmaðurinn
samþykkt stjórnar Sólheima frá 6. desember 1994 þar sem fram kom að starfsemi Sólheima
fyrir fatlaða yrði hætt fyrirvaralaust ef ekki yrði gengið að kröfum stjórnarinnar um aukið
rekstrarframlag. Taldi aðstoðarmaðurinn að fötluðum íbúum Sólheima hafi með þessu verið
sýnd lítilsvirðing eins og þeir væru með öllu réttlausir og að unnt væri að vísa þeim af heimilum sínum nær fyrirvaralaust. Aðstoðarmaðurinn fullyrti í greininni að Sólheimar hafi fengið
fjárframlög úr ríkissjóði langt umfram aðrar sambærilegar stofnanir. Taldi aðstoðarmaðurinn
kröfur forsvarsmanna Sólheima um að fá greiddan meðaltalskostnað með fötluðum vistmönnum þarfnast rökstuðnings og fullyrti aðstoðarmaðurinn að umönnunarþörf vistmanna
Sólheima væri mun minni en á öðrum sambærilegum stöðum. Aðstoðarmaðurinn skrifaði
jafnframt að: ââ‚¬Å¾Í viðræðum við stjórnarformann Sólheima bauð ráðuneytið að gerður væri
þjónustusamningur til eins árs þar sem byggt væri á fjárhæðum tiltekinna rekstaraðila þar sem
sannanlega er hægt að aðskilja kostnað vegna búsetu og verndaðrar vinnu svo sem gert er á
Sólheimum. Því tilboði var hafnað.“
58
Fleiri urðu til að skrifa um málefni Sólheima þennan fyrsta mánuð ársins 1994. Stjórnarmaður Sólheima og foreldri fatlaðs heimilismanns, sagði í grein 8. janúar að hann vildi
leiðrétta að deilan um Sólheima snérist um að tryggja réttindi og kjör fatlaðra íbúa staðarins.
Hann sagði félagsmálaráðherra ekki hafa fengist til að viðurkenna að greiða þyrfti fötluðu
heimilisfólki sambærileg laun og starfsfólki á sambýlum í eigu ríkisins og að hann hafi ekki
viðurkennt að framlag skyldi koma frá ríkinu vegna afskrifta á þjónustuhúsnæði Sólheima. Í
gegnum árin hafi verið byggð upp öflug aðstaða fyrir þjónustustarf á Sólheimum, að mestu
fyrir sjálfsaflafé. Í umræðu um þjónustusamning hafi Sólheimar farið fram á meðaltalskostnað, sem væri réttlætismál. Hann sagði ráðherra og félagsmálaráðuneytið einnig hafa átt
erfitt með að skilja og sætta sig við að Sólheimar væru sjálfseignarstofnun en ekki ríkisstofnun og ítrekað hafi verið þrýst á um að koma Sólheimum undir opinberan rekstur. Sagðist
stjórnarmaðurinn sem almennur þegn þessa lands krefjast þess að réttur einkaaðila til reksturs
á þessu sviði væri virtur.
59

Eftir miklar ritdeilur í janúar 1994 var leitað til biskups Íslands til að ná sáttum vegna
tengsla Sólheima við Þjóðkirkjuna frá stofnun þeirra. Náðist að lokum samkomulag milli
félagsmálaráðuneytisins og stjórnenda Sólheima þar sem gert var ráð fyrir að Ríkisendurskoðun yrði falið að meta ákveðna þætti í rekstri Sólheima með tilliti til fjárframlags á árinu
1994. Í byrjun maí sama árs kom svo út skýrsla Ríkisendurskoðunar þar sem mælt er með að
Sólheimar fái framlag upp á tæpar 7 milljónir á aukafjárlögum.
60
Deilur á vettvangi fjölmiðla
voru síðan að mestu úr sögunni það sem eftir lifði árs 1994 og árið 1995. Um mitt ár 1995
mátti hins vegar lesa fréttir um framtíðaráform Sólheima að verða grænt þorp með lífrænni
ræktun þar sem umhverfismál væru í forgangssæti. Gert var ráð fyrir mikilli uppbyggingu,
s.s. gistiþjónustu, höggmyndagarði o.fl., en jafnframt að viðhalda þeim hefðum sem stofnandi
Sólheima hafi mótað.
61
Fyrri samningur milli sjálfseignarstofnunarinnar Sólheima og félagsmálaráðuneytisins var
undirritaður 1. mars 1996. Eins og fram hefur komið áttu sér stað nokkuð hörð átök á milli
samningsaðila árin áður en að samningurinn var undirritaður sem rötuðu endurtekið í fjölmiðla. Átökin sem birtust í fjölmiðlum á árunum 1993-1994 snérust í grófum dráttum um
eftirfarandi atriði:

ï‚· Forsvarsmenn Sólheima fullyrtu að skv. fjárlagafrumvarpi fyrir árið 1994 væri um að
ræða u.þ.b. 17 milljón króna lækkun fjárframlaga hins opinbera til Sólheima á árinu
1994 frá framlögum ársins 1993. Þessum meinta niðurskurði mótmæltu þeir harðlega.

ï‚· Forsvarsmenn Sólheima gerðu kröfur um rekstrarframlög til Sólheima sem næmu
meðaltalskostnaði á íbúa í sambýlum fatlaðra.

ï‚· Forsvarsmenn Sólheima fóru fram á framlag frá hinu opinbera vegna afskrifta á þjónustuhúsnæði Sólheima, húsnæði sem að mestu leyti hefði verið byggt upp fyrir sjálfsaflafé.

ï‚· Fulltrúar félagsmálaráðuneytisins bentu á að í byrjun árs 1993 hafi Sólheimum verið
breytt úr vistheimili í þjónustumiðstöð fyrir fatlaða og þannig hafi íbúarnir flust í sambýli eða sérbýli. Með slíkri sjálfstæðri búsetu hafi þeir öðlast rétt á bótum frá Tryggingarstofnun ríkisins í stað þess að fá vasapeninga sem þeir höfðu áður fengið. Með
þessu hafi framfærslukostnaður Sólheima lækkað verulega því eftir breytingarnar
greiddu fötluðu íbúarnir sjálfir fyrir mat og annan kostnað með bótum sínum. Af þessum sökum þótti eðlilegt að lækka rekstrarfé Sólheima á nýju fjárlagaári 1994 frá því
sem verið hafði 1993. Fullyrt var að Sólheimar hefðu fengið fjárframlög úr ríkissjóði
umfram aðra sambærilega staði.

ï‚· Fulltrúar félagsmálaráðuneytisins féllust ekki á kröfur um rekstrarframlög til Sólheima sem næmu meðaltalskostnaði á íbúa í sambýlum fatlaðra. Töldu þeir skorta
rökstuðning fyrir slíkri þjónustuþörf. Þeirra mat var að umönnunarþörf vistmanna Sólheima væri mun minni en á sambærilegum stofnunum.

ï‚· Fulltrúar félagsmálaráðuneytisins vísuðu í stórfellda uppbyggingu sem átt hefði sér
stað á Sólheimum og töldu óásættanlegt að slíkar fjárfestingar hefðu ekki verið bornar
undir þá aðila sem hefðu með málefni fatlaðra að gera, s.s. svæðisskrifstofu í málefnum fatlaðra, stjórnarnefnd og félagsmálaráðuneyti.
62

Í 14. gr. laga um málefni fatlaðra nr. 59/1992 var félagsmálaráðherra veitt heimild til að
gera þjónustusamninga við félagasamtök og sjálfseignarstofnanir.
63
Eins og fram hefur komið
hafði félagsmálaráðuneytið boðið stjórnarformanni Sólheima á árinu 1993 að gerður yrði
samningur til eins árs sem byggður væri á fjárhæðum tiltekinna rekstraraðila. Forsvarsmenn
Sólheima sættu sig ekki við þær forsendur sem lágu til grundvallar tilboðinu og fóru fram á
að greiðslur miðuðust við meðaltalskostnað á þjónustu við hvern fatlaðan einstakling sem
félagsmálaráðuneytið féllst ekki á.
Af yfirlýsingum fulltrúa Sólheima og félagsmálaráðuneytisins í fjölmiðlum er ljóst að
munur var á afstöðu beggja aðila til forsenda fjárframlaga hins opinbera til Sólheima. Eins og
fram hefur komið var þó undirritaður samningur 1. mars 1996 af Páli Péturssyni þáverandi
félagsmálaráðherra, skrifstofustjóra fjárlagaskrifstofu fjármálaráðuneytis og framkvæmdastjóra Sólheima. Páll Pétursson hafði tekið við sem félagsmálaráðherra árið 1995 af Rannveigu Guðmundsdóttur. Ljóst er að einhverjir þættir verða til þess að samningurinn er undirritaður þrátt fyrir mismunandi afstöðu samningsaðila til forsenda samningsins. Þó ber að hafa
í huga að forsvarsmenn Sólheima sögðu samningnum upp aðeins nokkrum mánuðum eftir
gildistöku hans þannig að ljóst er að átök um málefni Sólheima heyrðu ekki sögunni til.

2.5 Uppsögn samnings og ágreiningur samningsaðila

Ekki ríkti löng sátt um samning Sólheima í Grímsnesi og félagsmálaráðuneytisins frá 1. mars
1996. Um mitt ár 1996 sagði stjórn Sólheima samningnum upp. Gefnar voru upp fleiri en ein
ástæða fyrir uppsögninni. Ein ástæðan sem stjórn Sólheima tilgreindi var sú að eftir gildistöku samningsins hafi Grímsnes- og Grafningshreppur neitað að veita Sólheimum lengur
ýmsa þjónustu sem áður hafi verið innt af hendi því forsvarsmenn sveitarfélagsins hafi talið
að hið opinbera hefði tekið að sér að greiða fyrir þessa þjónustu samkvæmt samningnum.
Önnur ástæða sem stjórnin tilgreindi var að hún hafi í raun talið sig nauðbeygða til að undirrita samning til að fá áfram fjárframlög frá ríkinu. Í reynd hafi stjórnin ekki fengið úrskýringar á þeim forsendum sem lágu til grundvallar kostnaði við útreiknaða þjónustuþörf fatlaðra
íbúa.
64
Sólheimar héldu engu að síður áfram að fá fjárframlög frá hinu opinbera í samræmi við
forsendur samningsins frá 1996. Áður en stjórn Sólheima sagði upp samningnum hafði hún
sent félagsmálaráðuneyti bréf hinn 12. júní 1996 þar sem hún fór fram á viðræður um
samninginn svo ekki þyrfti að koma til uppsagnar á honum. Hinn 27. júní 1996 sagði stjórnin
samningnum upp þar sem ráðuneytið hafði ekki svarað beiðni um viðræður. Bréfaskipti
stjórnar Sólheima og félagsmálaráðuneytisins á seinni hluta ársins 1996 gefa þó til kynna að
þrátt fyrir uppsögnina hafi átt sér stað viðræður milli samningsaðila. Að lokum féllst stjórn
Sólheima hinn 30. janúar 1997 á að framlengja samninginn óbreyttan til eins árs. Þó var ekki
gerður sérstakur samningur þar að lútandi. Hið opinbera hélt síðan áfram að greiða Sólheimum fjárframlög á næstu árum þrátt fyrir þá staðreynd að samningurinn hafi eingöngu
verið bundinn við eitt ár.
65
Eftir undirritun samningsins 1996 fór fremur hljótt um samskipti Sólheima og félagsmálaráðuneytis í fjölmiðlum andstætt því sem á undan var gengið. Sólheimar rötuðu einkum í
fjölmiðla í tengslum við fréttir af vistvænni lífsmenningu, handverki og leiklist íbúa Sólheima, stofnun höggmyndagarðs og fleiri uppbyggilegum viðfangsefnum. Í lok ágústmánaðar
1997 var greint frá stofnun heilsu- og gistiheimilisins Brekkukots á Sólheimum en skoðanir
manna um það skref voru reyndar misjafnar.
66
Sólheimar fögnuðu svo 70 ára afmæli sínu á
aldamótaárinu 2000 og á þeim tímamótum veitti ríkisstjórn Íslands sjálfseignarstofnuninni 75
milljónir króna til byggingar vistmenningarhúss á Sólheimum sem nefnt skyldi Sesseljuhús.
Undir lok ársins 2001 ákvað Ríkisendurskoðun að gera stjórnsýsluúttekt á starfsemi Sólheima vegna áranna 2000-2001. Skýrsla Ríkisendurskoðunar leit síðan dagsins ljós í maí
2002. Í skýrslunni kemur fram að á undangengnum árum hafi fjárframlögum frá hinu opinbera til Sólheima verið ráðstafað með talsvert öðrum hætti en samningur Sólheima við félagsmálaráðuneytið kvað á um. Sem dæmi er tekið að alls nemi sú fjárhæð sem ekki hafi verið
ráðstafað í samræmi við forsendur samningsins frá 1996 um 67 m.kr. á árunum 2000 og
2001. Í skýrslunni er rakinn ágreiningur samningsaðila um það hvort samningurinn hafi verið
í gildi eftir uppsögn af hálfu Sólheima um mitt ár 1996.
67

En umfjöllun í skýrslu Ríkisendurskoðunar snýr ekki eingöngu að Sólheimum. Þar kemur
einnig fram gagnrýni á skort á fjárhagslegu og faglegu eftirliti af hálfu hins opinbera á starfsemi í þágu fatlaðra á Sólheimum. Í tilefni af stjórnsýsluúttekt Ríkisendurskoðunar á starfseminni létu forsvarsmenn Sólheima vinna fyrir sig lögfræðilega álitsgerð um það hvort
samningur Sólheima og félagsmálaráðuneytis væri í gildi. Niðurstaða höfunda hennar var að
samningurinn væri ekki í gildi. Í álitsgerðinni er jafnframt bent á það að engar athugasemdir
hafi verið gerðar af hálfu ráðuneytisins við stjórnendur Sólheima um á hvern hátt þau fjárframlög hafi verið nýtt fyrr en Ríkisendurskoðun hafi sett þær fram við gerð skýrslunnar.
Reikningar og ársskýrslur Sólheima, sem sýndu á hvern hátt opinber framlög voru nýtt, hafi á
hverju ári verið send félagsmálaráðuneytinu og eftirlitsaðilum með rekstrinum.
68
Í skýrslu Ríkisendurskoðunar er bent á að nauðsynlegt sé að leitað verði svara við þeirri
spurningu hvort stjórnir sjálfseignarstofnana, sem fá framlög úr ríkissjóði til að sinna verkefnum, sem ríkið skal að lögum sinna eða standa undir, séu í raun óbundnar af því hvernig
þær ráðstafa framlögunum ef ekki er í gildi sérstakur samningur þar um milli aðila. Jafnframt
er bent á nauðsyn þess að félagsmálaráðuneytið beiti sér fyrir lögfræðilegri athugun á réttarstöðu sinni í málinu.
69
Í skýrslunni eru sett fram yfirlit yfir framlög hins opinbera til Sólheima
á árunum 1995-2001 og eru þau flokkuð niður í fjárveitingar samkvæmt: 1) þjónustusamningi, 2) fjáraukalögum og afgjaldsnefnd og 3) framlög úr Framkvæmdasjóði fatlaðra.
70
Skýrslan hefur jafnframt að geyma kafla um aðbúnað og kjör fatlaðra íbúa á Sólheimum og
sjónarmið forsvarsmanna og gagnrýnenda Sólheima um starfsemina þar.
71
Skömmu eftir að drög að skýrslu Ríkisendurskoðunar birtust í fjölmiðlum sendi framkvæmdastjórn Sólheima frá sér yfirlýsingu þar sem hún lýsir því yfir að ályktanir og vangaveltur ríkisendurskoðanda í drögunum „...byggi á hæpinni lögfræðilegri túlkun um að þjónustusamningur milli Sólheima og félagsmálaráðuneytisins sé í fullu gildi enda þótt honum
hafi verið sagt upp í samræmi við ákvæði hans og enginn nýr samningur hafi tekið gildi.“
72
Er í greininni fullyrt að framkvæmdavaldið hafi gert ítrekaðar tilraunir til að vega að hugmyndafræði og sjálfstæði Sólheima og leitast við að fella starfsemi Sólheima inn í sama
munstur og gildir almennt hjá hinu opinbera í þjónustu við fatlaða.
73
Töluverð blaðaskrif urðu eftir að skýrsla Ríkisendurskoðunar leit dagsins ljós í maí 2002. Í
einni greininni er haft eftir Páli Péturssyni þáverandi félagsmálaráðherra að það verði sett sem skilyrði fyrir því að nýr þjónustusamningur verði gerður við Sólheima að félagsmálaráðuneytið fái mann í stjórn Sólheima. Í sömu grein kemur fram sú afstaða Sigurbjörns
Magnússonar hrl. og stjórnarmanns í framkvæmdastjórn Sólheima að félagsmálaráðherra hafi
ekkert með skipan stjórnarinnar að gera. Hann skorar jafnframt á félagsmálaráðherra að leita
álits ríkislögmanns um hvort samningur hins opinbera og Sólheima í Grímsnesi frá 1996 sé
enn í gildi en ráðherra fullyrti að svo væri.
74
Það verður úr að leitað er álits ríkislögmanns um það hvort samningur félagsmálaráðuneytisins og Sólheima í Grímsnesi sé enn í gildi. Niðurstöður Ríkislögmanns eru að samningurinn hafi ekki verið í gildi frá ársbyrjun 1997 og að forráðamenn Sólheima hafi ekki
verið bundnir við forsendur samningsins frá 1996 vegna áranna 1998-2003.
75
Ný stjórnsýsluúttekt var gerð á starfsemi Sólheima árið 2003 en það þótti nauðsynlegt því
í fyrri úttektinni var fullyrt að fjármunum hafi verið varið með nokkuð öðrum hætti en gert
var ráð fyrir í þjónustusamningi. Í apríl 2003 kom síðan út önnur skýrsla Ríkisendurskoðunar
á starfsemi Sólheima. Skýrslan tók til starfsemi Sólheima á árunum 1996-1999. Í skýrslunni
er ítrekuð sú ábending Ríkisendurskoðunar sem fram kom í fyrri skýrslu hennar um Sólheima
árið 2002 að nauðsynlegt sé að stjórnvöld geri þeim aðilum sem veiti fötluðu fólki þjónustu
gleggri grein fyrir þeim skilyrðum sem þau setji vegna fjárframlaga til þeirra og sjái til þess
að þau skilyrði séu virt.
76
Þó skýrsla Ríkisendurskoðunar birti niðurstöður úttektar á starfsemi
Sólheima er hún ekki síður gagnrýni á framgang mála hjá hinu opinbera.

2.6 Seinni samningur Sólheima við hið opinbera 2004

Eftir mikil skrif um skýrslur Ríkisendurskoðunar á úttektum hennar á Sólheimum fer ekki
mjög hátt í fjölmiðlum um aðdraganda að síðari samningi við Sólheima sem undirritaður var
8. maí 2004. Árni Magnússon tók við embætti félagsmálaráðherra í maí 2003 af Páli Péturssyni og það er Árni sem skrifaði undir samninginn fyrir hönd félagsmálaráðuneytis, fjármálaráðherra fyrir hönd fjármálaráðuneytis og formaður stjórnar Sólheima fyrir hönd Sólheima.
Forsendur þjónustusamningsins frá maí 2004 byggja á þjónustumati og fleiri þáttum sem
tilgreind eru í þremur fylgiskjölum. Fylgiskjal 1 hefur að geyma allítarlega lýsingu á starfsemi Sólheima en í fylgiskjali 2 eru forsendur greiðslna til Sólheima útlistaðar og þar er
einnig að finna sundurliðun eftir viðfangsefnum. Fylgiskjal 3 hefur að geyma flokkun íbúa í
eftir þjónustuþörf og er tilgreint að niðurstaða röðunar í þjónustuflokka sé skv. kerfi sem
samþykkt hafi verið á fundi fulltrúa Sólheima og Svæðisskrifstofu Suðurlands. Samningurinn
sjálfur hefur að geyma 11 greinar þar sem gerð er grein fyrir gildissviði, almennum ákvæð-
um, markmiðum, verkefnum, umsókn um búsetu og mat á þjónustuþörf, fjármálum, húseignum, eftirliti og mati á árangri, meðferð ágreiningsmála, gildistíma o.fl. Það vekur athygli að í
inngangi að samningnum er tilgreint sérstaklega að samningurinn geri ráð fyrir að áfram
verði unnið á grunni þeirrar hugmyndafræði sem starf Sólheima byggi á.
77
Samningurinn milli félagsmálaráðuneytisins og Sólheima 2004 er mun ítarlegri en fyrri
samningur þessara aðila frá 1996. Forsvarsmönnum Sólheima er einnig veitt mun meira svigrúm í síðari samningnum. Í grein 6.7 er t.a.m. tilgreint að sjálfsaflafé Sólheima skerði á engan
hátt greiðslur til Sólheima og í gr. 6.4 er kveðið á um að stjórn Sólheima sé heimilt að
ráðstafa rekstarafgangi til myndunar varasjóðs en árlegt framlag í varasjóð megi þó ekki
nema hærri upphæð en 4% af upphæð samnings. Þegar samningarnir tveir eru bornir saman
er ljóst að forsendur þeirra eru gjörólíkar. Í síðari samningnum felst skýr viðurkenning hins
opinbera á sérstöðu Sólheima sem ekki var til staðar í fyrri samningnum. Þessi viðurkenning
kemur bæði fram í inngangi samnings, eins og fyrr segir, og í fylgiskjali 1 með samningnum.
Þar er tilgreint að höfuðstyrkur þjónustunnar á Sólheimum felist í því að allir ófatlaðir íbúar
Sólheima séu með einum eða öðrum hætti virkir þátttakendur í starfi með fötluðum. Slík
stöðugildi séu aldrei talin fram í opinberum skýrslum, né störf 5-7 erlendra sjálfboðaliða sem
starfi með fötluðum íbúum Sólheima.
Framlög á fjárlögum 2004 gerðu ráð fyrir 159,2 m.kr. fjárveitingu til Sólheima
78
en samkvæmt samningnum hækkaði sú fjárveiting í 173,5 m.kr. á árinu 2005 og áfram þau fimm ár
sem samningurinn átti að gilda.
79
Það er athyglisvert að bera samning félagsmálaráðuneytisins við Sólheima saman við samning ráðuneytisins við Skálatúnsheimilið sem undirritaður
var í desember 2004. Í þeim samningi er m.a. kveðið á um gildissvið, almenn ákvæði, markmið, verkefni, umsóknir um þjónustu og búsetu, mat á þörf fyrir þjónustu, fjármál, húseignir,
eftirlit, vanefndir, meðferð ágreiningsmála, gildistíma o.fl. Fylgiskjöl með samningnum eru
sjö og hafa að geyma útlistun á tilraunaverkefnum og markmiðum Skálatúnsheimilisins í málefnum fatlaðra, verkefni og þjónustustig, yfirlit yfir þjónustudeildir, flokkun íbúa eftir þjónustuþörf, forsendur greiðslna o.fl. Í samningnum var gert ráð fyrir þjónustu við 45 fatlaða
einstaklinga en í samningnum við Sólheima var gert ráð fyrir þjónustu við 40 fatlaða einstaklinga. Alls nema árlegar fjárveitingar til Skálatúnsheimilisins 253,8 m.kr. Sé mat á þjónustu-
þörf þjónustuaðilanna tveggja borin saman kemur í ljós að fleiri einstaklingar falla í efri
flokkana á Skálatúnsheimilinu þar sem umönnunarþyngdin er meiri. Í samningnum við Skálatúnsheimilið er kveðið á um að ráðstafa beri rekstrarafgangi í varasjóð til að mæta hugsanlegum halla eða til ýmissa framkvæmda í samræmi við markmið skipulagsskrár heimilisins.
Ekki er þó tilgreint neitt þak á prósentutölu þeirrar upphæðar eins og í Sólheimasamningnum.
Í Sólheimasamningnum er orðalag á aðra vegu en þar er kveðið á um að stjórn Sólheima sé
heimilt að ráðstafa rekstrarafgangi til myndunar varasjóðs til að mæta óvæntum áföllum í
rekstri eða til framkvæmda í samræmi við markmið skipulagsskrár Sólheima.
80

5. Niðurstöður og umræður

Áhyggjur Umba í Kristnihaldi Halldórs Laxness snúa að því að e.t.v. muni viðmælendur hans
ekki segja honum sannleikann eins og getið var um í lok síðasta kafla. Biskup bendir Umba á
að þegar menn tali þá tjái þeir sjálfa sig burt séð frá því hvort þeir segi satt eður ei.
130
Viðtöl
við lykilþátttakendur í samningagerð hins opinbera og Sólheima í Grímsnesi var ein af leið-
unum sem farin var í rannsóknarleiðangrinum til að leita svara við spurningunni um hverjar
voru forsendur samninganna tveggja milli fyrrgreindra aðila og hvernig tengslum milli þeirra
hafi verið háttað. Rannsakandi deildi ekki áhyggjum Umba um ósannsögli en gerði sér í leið-
inni grein fyrir því að sannleikur hvers viðtals fólst í upplifun viðmælandans. Viðmælendur
„tjá sjálfa sig“ og með lýsandi frásögn veita þeir rannsakandanum nýja sín á málið og dýpri
skilning á því.
Hér að neðan verður gerð grein fyrir afstöðu viðmælenda í rannsókninni. Rætt var við þrjá
fyrrverandi og núverandi starfsmenn hins opinbera, þrjá fyrrverandi og núverandi stjórnendur
hjá Sólheimum í Grímsnesi og einn fulltrúa frá hagsmunasamtökum fatlaðra. Viðmælendum
var heitið trúnaði við meðferð viðtalsgagna og ekki er um beinar tilvitnanir í viðtöl að ræða.
Viðmælendur komu að málinu á mismunandi stigum eins og lesa má um í niðurstöðunum.
Niðurstöður úr viðtölunum fylgja ákveðnu flokkunarkerfi eða þemum í samræmi við uppbyggingu viðtalanna sjálfra með það að markmiði að leita svara við rannsóknarspurningunni.
Í seinni hluta fimmta kafla verður síðan leitast við að tengja niðurstöður viðtala og greiningu skriflegra gagna við fræðilega umfjöllun sem birtist í þriðja kafla. Á þessu stigi rannsóknarleiðangursins fara málin að taka á sig skýrari mynd þegar rýnt hefur verrið í margskonar gögn og þau margprófuð. Í framhaldinu þegar leiðin hefur beinst í ákveðna átt fer að
hylla undir leiðarlok rannsóknarinnar þar sem leitast verður við að svara rannsóknarspurningunni sem lagt var af stað með í upphafi leiðangurs.

5.1 Fyrri samningur hins opinbera og Sólheima í Grímsnesi 1996

Í öðrum kafla ritgerðarinnar var aðdraganda að fyrra samningi hins opinbera við Sólheima í
Grímsnesi lýst. Fjallað var í stuttu máli um stöðu í málefnum fatlaðra og rakin umræða í fjölmiðlum um málefni Sólheima og tengslin við hið opinbera. Einnig var fjallað um forsendur
samningsins, uppsögn hans af hálfu Sólheima og greint frá lykilþátttakendum í samningagerðinni. Þá voru raktar niðurstöður úr úttektum Ríkisendurskoðunar á starfsemi Sólheima
sem fóru fram á árunum 2002 og 2003. Hér að neðan verður greint frá sjónarmiðum viðmælenda í rannsókninni um ofangreinda þætti.

5.1.1 Aðdragandi

Í máli eins viðmælandans hjá hinu opinbera kom fram að forsvarsmenn Sólheima hafi kringum 1990 farið að óska eftir þjónustusamningi. Þeir hafi verið afar ósáttir við hvernig fjárveitingar voru ákveðnar til heimilisins. Fram til 1983 hafi Sólheimar verið á daggjöldum en með
gildistöku nýrra laga hafi starfsemin verið færð á föst fjárlög með þeim hætti að ríkið tók að
sér að greiða launakostnað til heimilisins. Starfsmenn félagsmálaráðuneytisins þurftu þannig
að staðfesta ráðningasamninga sem forsvarsmenn Sólheima gerðu við nýja starfsmenn og ríkið annaðist síðan greiðslu á laununum. Síðan var annar rekstarkostnaður en laun, u.þ.b. 20%,
greiddur með mánaðarlegum framlögum.
Viðmælandinn sagði forsvarsmenn Sólheima hafa átt erfitt með að sætta sig við þetta
fyrirkomulag og að þeir hafi fljótlega upp úr 1990 óskað eftir breytingum á því. Þannig hafi
þeir óskað eftir samningi sem fæli í sér heildarfjárveitingu og með því fyrirkomulagi myndu
þeir sjálfir sjá um launagreiðslur. Viðmælandinn sagði að til að byrja með hefði verið ákveðin
tregða til staðar hjá hinu opinbera að fara út í samninga, það hefði lengi tíðkast hjá hinu opinbera að sjálfseignarstofnanir fengju framlög án þess að einhverjar skilgreiningar lægju að
baki framlögunum. En fljótlega eftir ríkisstjórnarskiptin 1991 hafi orðið viðhorfsbreyting og
fram hafi komið nýjar áherslur í ríkisbúskap sem ýttu undir gerð þjónustusamninga. Gerð
voru drög að samningi milli félagsmálaráðuneytis og hins opinbera kringum 1993 sem hafi
verið hafnað af forsvarsmönnum Sólheima.
Eins og greint var frá í inngangi ritgerðar urðu viðamiklar breytingar á íslenskri stjórnsýslu á tíunda tug síðustu aldar sem viðmælandinn vísar skýrt til í máli sínu þegar hann lýsir nýjum áherslum með gerð þjónustusamninga.
Í samtali við fyrrverandi stjórnanda hjá Sólheimum kom fram að fjárhagsstaða Sólheima
hafi verið mjög erfið í upphafi árs 1996 en á þeim tímapunkti hafi í félagsmálaráðuneytinu
verið tilbúin drög að samningi milli ráðuneytisins og Sólheima í Grímsnesi. Eftir töluverðar
deilur aðilanna í fjölmiðlum, sem raktar voru í kafla tvö, hafi biskup Íslands komið fram með
sáttatillögu sem varð til þess að fulltrúar ráðuneytis og Sólheima tóku upp samningaviðræður.
Í sáttatillögu biskups hafi verið gert ráð fyrir að Sólheimar yrðu áfram reknir á sömu forsendum og undangengin ár þar sem ekki yrði dregið úr gæðum þjónustunnar.
Í máli viðmælandans kom fram að í drögum félagsmálaráðuneytisins sem lögð voru fyrir
forsvarsmenn Sólheima hafi verið vísað í fylgiskjal um þjónustumat þar sem fötluðum íbúum
Sólheima var skipt í þjónustuflokka og að útlistaður hafi verið kostnaður á hvern þjónustuflokk og áætluð þjónustuþörf í klukkustundum. Viðmælandinn sagði fulltrúa Sólheima hafa
farið fram á útskýringar á fjárhagslegum forsendum þeim sem legið hefðu til grundvallar
þjónustuflokkunum en litlar skýringar hafa fengist. Sagði hann að þetta hefði verið í fyrsta
skipti sem ráðuneytið studdist við slíka flokkun. Viðmælandinn sagðist hafa gert sér grein
fyrir að erfitt væri að heimfæra umrætt þjónustumat á starfsemi Sólheima. Því hafi verið
farið fram á að þjónustumatið yrði látið fylgja samningnum sem bókun en ekki sem sérstakt
fylgiskjal. Var því hafnað og í raun hafi forsvarsmönnum Sólheima verið settir úrslitakostir í
samningagerðinni sem hafi verið mjög óþægileg staða. Viðmælandinn sagði þjónustumatið
engan veginn hafa verið úthugsað og hefði ekki náð til allra þátta í starfsemi Sólheima. Sólheimar hefðu hins vegar ekki átt marga kosti í stöðunni og því hafi farið svo að skrifað var
undir samninginn.
Fulltrúi úr framkvæmdastjórn Sólheima sagði formlega beiðni stjórnar Sólheima um gerð
þjónustusamnings milli Sólheima og félagsmálaráðuneytis hafa verið senda ráðuneytinu
snemma árs 1989. Sagði hann forráðamenn Sólheima hafa farið að móta hugmyndir sínar um
þjónustusamning að erlendri fyrirmynd eftir að Sólheimar voru settir á föst fjárlög árið 1983.
Við það hafi hið opinbera tekið yfir launamál og launagreiðslur Sólheima sem hafi verið
ríflega 70% af heildarfjárveitingu til Sólheima. Þetta hafi verið gert án vitneskju og sam-
þykkis stjórnar Sólheima. Sagði viðmælandinn að viðbrögð félagsmálaráðuneytis og fjármálaráðuneytis hafi verið á þá vegu að ekki væru fjárhagslegar og rekstrarlegar forsendur
fyrir gerð þjónustusamninga í málaflokki fatlaðra. Sú afstaða hafi haldist óbreytt fram til ársins 1993.
Viðmælandinn benti á að í aðdraganda fyrra samningsins 1996 hafi í fyrsta skipti verið
gert samkomulag um að framkvæmt yrði almennt mat á þjónustu við fatlaða og að fjárveitingar skyldu grundvallast á því. Sagði hann þetta hafa verið tímamót í réttindasögu fatlaðra einstaklinga því fram að þessum tíma hafi fjárveitingar til þjónustuaðila í málefnum fatlaðra byggst á fjárhagsbeiðnum forstöðumanna þeirra og oft á tíðum hafi verið um geðþótta-
ákvarðanir að ræða sem ekki tóku mið af fötlun þeirra einstaklinga sem þáðu þjónustuna.
Einnig var gert samkomulag um að skilgreint yrði afgjald fyrir þær eignir Sólheima sem lagð-
ar voru til við reksturinn. Um var að ræða eins konar lágmarksleigu til að unnt væri að við-
halda húsnæði sem notað var til rekstrarins. Viðmælandinn sagði að samkomulagið sem hann
vísaði í, í aðdraganda fyrra samningsins 1996, væri samkomulag sem gert hafi verið fyrir
milligöngu biskups Íslands og nefnt hafi verið Biskupssamkomulagið.
Viðmælandinn úr framkvæmdastjórn Sólheima sagði að í aðdraganda samningsins 1996
hafi félagsmálaráðuneytið haldið því fram að forsvarsmenn Sólheima hefðu tekið upp fyrirkomulag frjálsrar búsetu án þess að leita eftir formlegu leyfi eða samþykki ráðuneytis. Sagði
viðmælandinn að með þessum breytingum hafi hjá Sólheimum verið brugðist við nýjum
lögum um málefni fatlaðra árið 1993 og lögum um lögheimili fólks, á miðju samningsferli,
þar sem beinlínis var gert ráð fyrir breyttu búsetuformi fatlaðra einstaklinga. Þannig að með
breytingunni var einungis verið að fara eftir ákvæðum nýju laganna. Í framhaldinu var því
haldið fram hjá félagsmálaráðuneytinu að með breytingunum yrði ódýrara að reka Sólheima
því með breyttu búsetuformi færu fötluðu íbúarnir á örorkubætur. Á þeim forsendum ákvað
ráðuneytið að greiða Sólheimum lægri upphæð en fjárlög gerðu ráð fyrir, sem hafi verið
ólöglegt. Viðmælandinn sagði að það hefði hins vegar komið á daginn almennt hjá þjónustuaðilum í málefnum fatlaðra, eftir að nýju lögin komust í framkvæmd, að sambýli væri dýrara
fyrirkomulag heldur en búseta á vistheimili. Sjálfstæð búseta fatlaðra hafi verið grundvallarbreyting á allri uppbyggingu og samhliða slíkri breytingu hafi þurft að byggja upp meiri stoð-
þjónustu sem hafi kostað sitt.
Viðmælandinn greindi frá gerð þjónustumatslykilsins sem átti að liggja til grundvallar
samningnum frá 1996. Fengnir voru óháðir aðilar til verksins, annars vegar aðilar frá Greiningar- og ráðgjafarmiðstöð ríkisins og hins vegar aðili frá Háskóla Íslands varðandi fjárhagslega hlið málsins. Niðurstaða úr vinnu þessa sérfræðinga hafi síðan verið kynnt samtímis og
hún hafi leitt í ljós að Sólheimar hafi verið hlunnfarnir í fjárveitingum í einn og hálfan áratug.
Á þessum tímapunkti var fjárhagsstaða Sólheima slæm og var því leitast við að fá leiðréttingu
á fjárveitingum tvö ár aftur í tímann.
Annar fyrrverandi stjórnandi hjá Sólheimum benti á að eftir að Sólheimar voru settir á
fjárlög hafi gjafir velunnara staðarins dregist frá föstu framlagi til Sólheima og þess vegna
hafi Styrktarsjóður Sólheima verið stofnaður. Eftir það voru frjáls framlög velunnara staðarins sett í Styrktarsjóðinn en hann var síðan notaður t.d. í viðhald á húseignum staðarins,
orlofs- og námsferðir íbúanna o.fl. Viðmælandinn sagði að mikillar tortryggni hefði gætt í
garð Styrktarsjóðsins af hálfu hins opinbera. Viðmælandinn sagði jafnframt að framlög til
Sólheima úr Framkvæmdasjóði fatlaðra og forvera hans til húsbygginga hafi verið mjög takmörkuð. Kostnaður vegna viðhalds húsnæðis sem Sólheimar létu í té undir starfsemina fyrir
fatlaða hafi einnig verið ágreiningsefni milli Sólheima og hins opinbera. Það hafi m.ö.o. verið
ágreiningur um mörg atriði í aðdraganda fyrra samningsins. Í raun hafi opinber löggjöf og
fjárframlög í málefnum fatlaðra miðast við búsetu í sambýli en hjá Sólheimum hafi rekstrarkostnaðurinn lagst allt öðru vísi. Á Sólheimum hafi verið heilt samfélag þar sem þurfti að
leggja vegi, sjónvarpskapla, hitaveitu, kalt vatn o.s.frv. Sólheimar hafi þannig ekki alveg
passað inn í „kerfið“. Það hafi þó verið vandkvæðum bundið að ræða og útskýra þessa hluti
fyrir hinu opinbera, samræður hafi oft verið þannig að fólk talaði mikið „framhjá hvert öðru“.
Viðmælandinn gat þess að breyting sú sem gerð var á skipulagsskrá Sólheima árið 1987
þegar sett var á stofn fulltrúaráð sem bakhjarl Sólheima hafi verið miklvæg forsenda þess að
treysta stoðirnar undir starfseminni. Áður hafði Prestastefna verið bakhjarl starfseminnar en
hún var mjög fjölskipuð og sinnti margvíslegum verkefnum. Fulltrúaráðið hafði hins vegar
starfsemi Sólheima sem sitt eina verkefni. Slíkt fyrirkomulag hafi einnig verið í samræmi við
það sem tíðkaðist hjá mörgum sjálfseignarstofnunum, s.s. Landakotsspítala, Grund, Reykjalundi, Verslunarskólanum o.fl.

5.1.2 Forsendur samnings og skilgreining á þjónustu

Spurður um forsendur fyrri samningsins við Sólheima sagði einn viðmælandinn hjá hinu
opinbera að fyrst mætti nefna hinar nýju áherslur í ríkisbúskap að njörva niður samninga við
sjálfseignarstofnanir og einstaklinga sem veittu þjónustu sem ríkinu bar að veita. Bætti hann
við að það fyrirkomulag að ríkið væri ábyrgt fyrir greiðslu launa til sjálfseignarstofnana hafi
verið úr sér gengið og mjög erfitt í framkvæmd. Samningurinn árið 1996 við Sólheima hafi
verið fyrsti samningurinn sem gerður var við sjálfseignarstofnun í málefnum fatlaðra. Næsti
samningur sem gerður var við sjálfseignarstofnun hafi verið við Styrktarfélag vangefinna árið
2000. Hins vegar voru á árunum 1996-2000 gerðir samningar við sveitarfélög/byggðasamlög
sem byggðu á lögunum um reynslusveitarfélög og/eða lögunum um málefni fatlaðra.
Fyrrverandi stjórnandi hjá Sólheimum sagði staðlaða þjónustumatið hafa verið það sem lá til grundvallar fyrri samningnum. Hins vegar hafi ekki fengist skýringar á fjárhagsforsendum
að baki matinu. Í samningnum hafi verið vísað til þess að félagsmálaráðuneytið hafi litið svo
á að fatlaðir íbúar á Sólheimum ættu rétt á akstursþjónustu hjá Grímsneshreppi. Hreppurinn
hafi hins vegar synjað Sólheimum um þessa þjónustu því fulltrúar hans töldu ríkið greiða
fyrir hana með framlögum sínum.
Fulltrúi úr framkvæmdastjórn Sólheima sagði einnig að þjónustumatið hafi legið til grundvallar þjónustusamningnum en að aldrei hafi fengist skýringar á þeim framlögum sem tilgreind voru í fylgiskjölum með samningnum. Þegar farið hafi verið fram á skýringar og beðið
um fund til þess var það túlkað sem beiðni um nýjar samningsviðræður og þá hafi forsvarsmönnum Sólheima verið stillt upp við vegg og gert að skrifa undir samning án skýringa á
fylgiskjölum ellegar yrðu fjárveitingar til staðarins stöðvaðar. Sagði viðmælandinn að báðir
samningsaðilar hafi lagt sama skilning í alla þætti hvað varðaði afgjaldið og flokkun fatlaðra
íbúa Sólheima í þjónustumatsflokka en hins vegar hafi ekki varið sami skilningur á þeim
grunni sem flokkarnir grundvölluðust á. Taldi viðmælandinn líklegt að grunnurinn hafi byggt
á forsendum hjá ríkisreknum þjónustuaðilum fatlaðra þar sem starfsemin sé af allt öðrum toga
en á Sólheimum.
Viðmælandi hjá hinu opinbera sagði að þegar verið væri að skoða forsendur fyrra samningsins yrði að skoða málið í því ljósi að engin reynsla hefði verið komin á samningagerð í
málefnum fatlaðra. Samningurinn hafi þannig fyrst og fremst byggst á ákvæðum laga um
málefni fatlaðra en í fylgiskjölum hafi verið leitast við að skilgreina eitthvað þjónustuviðmið.
Þetta hafi verið leiðin sem var farin og Ríkisendurskoðun hafi byggt á þessum forsendum í
úttektum sínum á Sólheimum síðar meir. Þar á bæ hafi verið settar kröfur um skýr viðmið um
þjónustu sem verið væri að semja um sem viðsemjendur hins opinbera hafi þurft að taka mið
af.
Fyrrverandi stjórnandi hjá Sólheimum sagði að af hálfu Sólheima hafi legið ljóst fyrir
hvaða þjónustu þeir hafi ætlað að veita en hins vegar hafi mikið vantað upp á að félagsmálaráðuneytið skýrði út fjárhagslegar forsendur sem lagðar voru til grundvallar þjónustumatinu
og þar með skilgreiningu á þeirri þjónustu sem félagsmálaráðuneytið teldi sig vera að kaupa.
Viðmælandinn tiltók að í sáttatillögu biskups hafi verið skilgreind ákveðin viðmið á þjónustu
Sólheima og forsvarsmenn Sólheima hafi miðað við þær forsendur þegar þeir gengu til samningaviðræðna. Félagsmálaráðuneytið hafi hins vegar gengið út frá öðrum forsendum sem ekki
lágu skýrt fyrir við samningsgerðina. Það hafi enda komið á daginn í úttekt Ríkisendurskoðunar á starfsemi Sólheima árið 2002 að þjónustumatið voru þær fjárhagslegu forsendur
sem úttektin byggði á. Þannig hafi forsendur í skýrslu Ríkisendurskoðunar á starfsemi Sólheima byggst eingöngu á forsendum félagsmálaráðuneytisins sem í raun hafi ekki verið útlistaðar til hlítar fyrir forsvarsmönnum Sólheima.
Annar fyrrverandi stjórnandi hjá Sólheimum sagði að þegar unnið hafi verið að gerð
samningsins sem undirritaður var 1996 hafi verið leitast við að finna tengsl milli þjónustu-
þyngdar og fjármagns. Í því augnamiði hafi félagsmálaráðuneytið stuðst við bandarískt
félagsþroskamat sem átti að skilgreina félagsþroskavísitölu einstaklinga og tengja fjármagn
við það. Hagsmunasamtök fatlaðra voru hins vegar andvíg þessari aðferðafræði og að lokum
fór svo að Tölvunefndin sem þá var starfandi bannaði notkun þess. Hins vegar hafi niðurstaða
matsins verið stillt fram í flokkaskiptingu og settur ákveðinn verðmiði á hvern flokk. Sagði
viðmælandinn að skilgreining á þjónustumati vegna þjónustu við fatlaða sem fyrst kom fram í
tengslum við samninginn við Sólheima hafi síðan án efa verið mikilvægt verkfæri í gerð
rekstraráætlana ráðuneytis og svæðisskrifstofa.

5.1.3 Lykilþátttakendur í samningsgerðinni

Viðmælandi hjá hinu opinbera sagði lykilþátttakendur í samningagerðinni hafa verið embættismenn félags- og fjármálaráðuneytis af hálfu hins opinbera og stjórnendur Sólheima af
hálfu sjálfseignarstofnunarinnar. Félagsmálaráðherra skrifaði síðan undir samninginn fyrir
hönd síns ráðuneytis. Það hafi reyndar verið aðili úr fulltrúaráði Sólheima sem var jafnframt
að vinna á vettvangi sveitarstjórnarmála sem hafi verið einn aðalviðsemjandi Sólheima en
viðkomandi hafi verið í miklum tengslum við hið opinbera. Þannig hafi aðili úr fulltrúaráði
Sólheima verið milligöngumaður í samningaviðræðunum. Viðmælandinn vísaði einnig í svonefndan afgjaldshóp en hlutverk hópsins hafi verið að semja um afgjald, gjald sem átti að
greiða aðilum sem legðu til eigið húsnæði til afnota fyrir þjónustu við hið opinbera. Þannig
átti afgjaldið að mæta viðhaldi og afskriftum fastafjármuna viðkomandi þjónustuaðila. Í þann
hóp var einn fulltrúi tilnefndur af hálfu Sólheima, annar af hálfu félagsmálaráðuneytisins og
svo sat ríkisendurskoðandi einnig í hópinum.
Fyrrverandi stjórnandi hjá Sólheimum tilgreindi ráðuneytisstjóra og embættismenn úr
félagsmálaráðuneyti sem aðalviðsemjendur Sólheima og sig sjálfan, annan fyrrverandi stjórnanda hjá Sólheimum og stjórnarformann af hálfu Sólheima. Hann tilgreindi jafnframt að forstöðumaður þjónustusviðs Sólheima hafi komið að vinnunni við þjónustumatið en sú vinna
hafi einungis snúið að greiningu á umönnunarþörf fatlaðra íbúa Sólheima.

Viðmælandi úr framkvæmdastjórn Sólheima sagði að í aðdraganda samningsins 1996 hafi
aldrei verið boðið upp á það í félagsmálaráðuneytinu að stjórn Sólheima settist niður við
samningaborðið með fulltrúum ráðuneytis þrátt fyrir ítrekaðar óskir stjórnarinnar þar að lútandi. Fjórir einstaklingar gegndu embætti félagsmálaráðherra í aðdraganda samningsins en
ekki var um bein samskipti við þá eða aðstoðarmenn þeirra að ræða nema í einu tilviki. Við-
ræður hafi gengið þannig fyrir sig að samningsdrög voru send á milli manna. Á Sólheimum
voru fyrstu drögin að samningnum unnin síðan kom ráðuneytið með sín drög og að lokum
komu fylgiskjöl sem forsvarsmenn Sólheima hafi aldrei fengið haldbærar skýringar á. Þegar
fylgiskjölin voru send til Sólheima höfðu orðið ráðherraskipti og á þeim tímapunkti var bara
einn aðili úr fulltrúaráðinu fenginn til að vera milligöngumaður samningsaðilanna. Þegar
framkvæmdastjórn Sólheima fór fram á viðræður voru viðbrögð ráðuneytis á þá vegu að
samningaviðræðum væri lokið og þeim stillt upp við vegg að ef ekki væri skrifað undir
myndu fjárveitingar til Sólheima stöðvast sem hefði þýtt gjaldþrot fyrir Sólheima þar sem
fjárhagsstaðan var orðin mjög slæm. Þar með hefði starfsemi Sólheima lagst niður. Svar
ráðuneytis barst með símbréfi þar sem forsvarsmönnum Sólheima var gert að skrifa undir
samdægurs.

5.1.4 Tengsl samningsaðila

Fyrrverandi stjórnandi hjá Sólheimum svaraði því að tengslin milli félagsmálaráðuneytis og
Sólheima hafi verið nánast engin eftir undirritun samningsins. Ekki hafi verið tilnefndur
neinn tengiliður í félagsmálaráðuneytinu við Sólheima, hvorki fjárhagslegur né faglegur.
Forsvarsmönnum Sólheima hafi verið gert að skila ársreikningi og ársskýrslu sem þeir gerðu
árlega en ekki hafi verið um neitt frumkvæði að samskiptum að ræða af hálfu ráðuneytisins.
Frumkvæði að tengslum af hálfu hins opinbera kom helst frá trúnaðarmanni fatlaðra. Sagði
viðmælandinn að erfiðlega hafi gengið að fá áheyrn hjá fulltrúum ráðuneytisins og það hafi
verið eins og þeir hefðu fylgt þeirri stefnu að sem minnst samskipti hefðu sem minnsta
ábyrgð.
Viðmælandi hjá hinu opinbera sagði, líkt og fyrrverandi stjórnandi hjá Sólheimum, að
tengsl ráðuneytis við Sólheima hafi verið nánast engin eftir að samningurinn var undirritaður.
Fyrir undirritun hafi tengslin verið töluvert mikil, þ.e. meðan á samningsgerðinni stóð, en
síðan hafi allir orðið svo ánægðir að það skyldi hafa tekist að koma á samningi að menn létu þar við sitja. Viðmælandinn sagði þetta reyndar hafa verið alvanalegt á þessum tíma hjá hinu
opinbera að eftir mikla vinnu við samningsgerð hafi gætt ákveðins léttis og þá hafi dregið
verulega úr öllum samskiptum samningsaðila. Sagði viðmælandinn þetta hafa verið miður því
vissulega hefðu þurft að eiga sér stað samráðsfundir milli samningsaðila og eftirfylgni hins
opinbera á kröfum um skil á upplýsingum. Æskilegt hefði verið að um sameiginlega yfirferð
aðila hefði verið að ræða. Þetta hefði ekki bara átt við um tengsl við Sólheima sem verksala
heldur almennt um tengsl við alla aðila sem hið opinbera gerði þjónustusamninga við.
Annar viðmælandi hjá hinu opinbera sagði um þjónustusamninga að það væri einkennandi
við gerð þjónustusamninga víða erlendis að undirritun þeirra markaði upphaf samstarfs hins
opinbera og viðkomandi þjónustuaðila en á Íslandi væri þessu öfugt farið. Samskiptin væru
lítil sem engin eftir að samningur kæmist á. Viðmælandinn taldi einnig að hið opinbera þyrfti
að setja sig miklu betur inn í allar hliðar máls þegar keypt væri þjónusta af þriðja geiranum
eða einkaaðilum. Hins vegar væri það reynsla sín að ráðuneytin væru svo fáliðuð að dagarnir
færu í „að slökkva elda“ hér og þar og engin tími væri í yfirlegu og stefnumótun.
Fulltrúi úr framkvæmdastjórn Sólheima sagði að það hafi aldrei verið um nein alvöru
tengsl að ræða, embættismenn í ráðuneytinu hafi forðast bein samskipti við forsvarsmenn
Sólheima. Ráðherraskipti hafi verið tíð á því langa tímabili sem samningsgerðin stóð og eins
hafi verið skipt um ráðuneytisstjóra í félagsmálaráðuneytinu. Viðmælandinn sagði að fyrir
samningsgerðina hafi samskipti félagsmálaráðuneytis og Sólheima fyrst og fremst tengst
undirbúningi fjárlaga, ekki hafi verið um nein regluleg samskipti að ræða þar sem einn
ákveðinn aðili ráðuneytis annaðist tengslin við Sólheima.
Annar fyrrverandi stjórnandi hjá Sólheimum sagði að tengsl hins opinbera og Sólheima
hafi einkennst af togstreitu og oft á tíðum hafi þau verið á svolítið persónulegum grunni og
verið óþægileg. En gott væri að skoða málið eftir á úr fjarlægð því að hluta til hafi málið
snúist um að verið var að vinna að fyrsta samningnum í málefnum fatlaðra og það hafi ekki
verið átakalaust. Viðmælandinn sagði að félagsmálaráðuneytið hefði bara litið á Sólheima og
svona samninga sem eitthvert „aukavesen“, ekki hefði verið gert ráð fyrir svona sjálfstæðum
rekstri eins og Sólheimum, stöðugt hafi verið rætt um að það ætti að leggja niður það sem
gjarnan var nefnt sólarhringsstofnanir eins og Kópavogshæli, Sólborg, Skálatún, Sólheima og
Tjaldanes.

5.1.5 Eftirlit verkkaupa

Fyrrverandi stjórnandi hjá Sólheimum sagði að samkvæmt fyrri samningi Sólheima við hið
opinbera hafi forsvarsmönnum Sólheima verið gert að skila ársreikningi og ársskýrslu til
ráðuneytisins sem þeir hafi gert árlega. Í samningnum var gert ráð fyrir eftirliti með starfsemi
og rekstri Sólheima af hálfu Svæðisráðs Suðurlands en að sögn viðmælanda var slíkt eftirlit
mjög takmarkað.
Viðmælandi hjá hinu opinbera sagði að ekki hafi verið um eftirlit að ræða af hálfu félagsmálaráðuneytis. Sólheimar hafi þó skilað ráðuneyti ársreikningi og ársskýrslu eins og þeim
bar. Samkvæmt samningnum hafi eftirlitið verið í höndum Svæðisráðs Suðurlands.
Fulltrúi frá Svæðisráði Suðurlands, sem var samkvæmt samningnum frá 1996 eftirlitsaðili
hins opinbera, sagði að eftirlitið hafi falist í því að trúnaðarmaður ráðsins hafi heimsótt
Sólheima af og til. Það var einkum ef upp komu kvartanir en viðmælandinn sagði að ekki
hefði verið um fleiri kvartanir að ræða en almennt þar sem boðið var upp á þjónustu við fatlaða. Viðmælandinn sagði að Svæðisráðið hafi verið skipað af félagsmálaráðuneytinu en
Svæðisskrifstofa Suðurlands hafi einnig átt við það samstarf. Svæðisráðið kom allt saman
a.m.k. einu sinni að Sólheimum og skoðaði aðstæður og ræddi við forráðamenn og heimilisfólk. Innan Svæðisráðsins hafi ríkt ákveðin tortryggni gagnvart Sólheimum, litið hafi verið
svo á að Sólheimar fengju sérmeðferð hjá hinu opinbera, væru á sérfjárlögum því þeir hefðu
sérstakan aðgang að ráðmönnum. Viðmælandinn taldi að e.t.v. ætti tortryggnin í garð Sólheima sér sögulegar skýringar.

5.1.6 Uppsögn samnings
Viðmælandi hjá hinu opinbera sagði forsvarsmenn Sólheima aldrei hafa verið sátta við þá
fjárhæð sem fylgt hafi fyrri samningnum frá 1996. Þeir hafi litið svo á að þeir ættu að njóta
meðaltalskostnaðar í þjónustukerfi fatlaðra sem þeir sjálfir reiknuðu út með því að skilgreina
upphæð á hvern þjónustuþátt. Viðmælandinn sagði afstöðu ráðuneytisins hins vegar hafa
verið þá að fatlaðir íbúar á Sólheimum væru ekki þversnið af fötluðum einstaklingum í
þjónustukerfinu. Taldi hann umönnunarþörf fatlaðra einstaklinga á Sólheimum vera í „léttari
kantinum“. Viðmælandinn sagði að það hafi vissulega verið galli á kerfinu að það hafi ekki
verið til neitt einingaverð. Hins vegar hafi í samningsgerðinni við Sólheima verið reynt að þróa og skilgreina slíka kostnaðargreiningu og til þess hafi verið fenginn hlutlaus aðili frá
Háskóla Íslands. En í ráðuneytinu hafi menn hins vegar ekki verið reiðubúnir að fallast á
meðaltalskostnað til handa Sólheimum. Forsvarsmenn Sólheima hafi m.ö.o. viljað ná fram
hækkun á framlagi sínu. Viðmælandinn sagði þá ekki hafa gert athugasemd við flokkunina
sjálfa sem unnin hafi verið af fagmanni. Það var hins vegar matið á kostnaði sem lá að baki
hverjum flokki sem þeir hafi verið ósáttir við.
Inntur eftir því hvers vegna forsvarsmenn Sólheima hafi skrifað undir samninginn 1996 ef
þeir voru ósáttur sagði viðmælandinn að þeir hafi sennilega ekki átt neinn annan kost í stöð-
unni. Sagði hann að líklega hafi „pólitíkin“ stillt þeim upp við vegg og sagt að lengra yrði
ekki komist, menn yrðu bara að skrifa undir samninginn.
Fyrrverandi stjórnandi hjá Sólheimum sagði að ástæðan fyrir uppsögn samningsins frá
1996 hafi fyrst og fremst verið sú að mikið hafi vantað upp á að félagsmálaráðuneytið skýrði
út fjárhagslegar forsendur sem lagðar voru til grundvallar þjónustumatinu. Forsvarsmenn Sólheima hafi ávallt ætlað að veita sömu þjónustu og undangengin ár en þar hafi samningurinn
verið þrándur í götu.
Fulltrúi úr framkvæmdastjórn Sólheima sagði að forsvarsmenn Sólheima hafi ekki átt
annarra kosta völ en að undirrita samninginn 1996, þeim hafi verið stillt upp við vegg og
hótað að þeir fengju ekki frekari fjárveitingar frá hinu opinbera nema að þeir skrifuðu undir
samninginn.

5.1.7 Úttektir Ríkisendurskoðunar á starfsemi Sólheima í Grímsnesi

Viðmælandi hjá hinu opinbera greindi frá því að Ríkisendurskoðun hafi komið að gerð fyrra
samningsins hjá Sólheimum með þeim hætti að settur hafi verið á fót sérstakur hópur sem
ríkisendurskoðandi leiddi og kallaður var afgjaldshópur. Í hópinum hafi jafnframt verið einn
fulltrúi frá félagsmálaráðuneyti og annar frá Sólheimum. Hlutverk hópsins hafi verið að
semja um afgjald sem átti að dekka opinber gjöld, viðhald á húsnæði o.þ.h. sem Sólheimar
létu í té fyrir starfsemi sína fyrir fatlaða. Sjónarmið ráðuneytis var að ekki ætti að greiða fulla
leigu fyrir þetta húsnæði þar sem þegar hafði verið sett opinbert fjármagn í byggingu þess
gegnum Framkvæmdasjóð fatlaðra og forvera þess sjóðs. Niðurstaða úr vinnu afgjaldshópsins
hafi verið einn liðurinn í gerð fyrra samningsins við Sólheima. Hún hafi síðan einnig verið
notuð sem grunnur í seinni samningnum við Sólheima árið 2004.

Viðmælandinn sagði að í fyrri úttekt sinni á Sólheimum árið 2002 hafi Ríkisendurskoðun
fyrst og fremst byggt úttektina á fylgiskjali með samningnum um þjónustumat. Það hafi hins
vegar verið í fyrsta sinn sem slíkt þjónustuviðmið hafi verið skilgreint enda í fyrsta sinn sem
slíkur þjónustusamningur hafi verið gerður í málefnum fatlaðra. Sagði viðmælandinn að
Ríkisendurskoðun hafi í skýrslu sinni eftir fyrstu úttektina tekið svolítið undir sjónarmið
ráðuneytis um að samningurinn væri enn í gildi þrátt fyrir uppsögn Sólheima á miðju ári
1996. Seinna hins vegar hafi ríkislögmaður hafnað þeirri skoðun.
Annar viðmælandi hjá hinu opinbera taldi að niðurstöður Ríkisendurskoðunar í úttektunum á Sólheimum hafi verið ákaflega almennar, s.s. að skilgreina ætti betur markmið og einingarverð. Sagði hann að hafa þyrfti í huga að á þeim tíma þegar úttektirnar voru gerðar hafi
þekking á einingarverðum verið orðin mun meiri en þegar fyrri samningurinn við Sólheima
var gerður 1996.
Fyrrverandi stjórnandi hjá Sólheimum sagði að úttektir Ríkisendurskoðunar á starfsemi
Sólheima 2002 og 2003 hafi fyrst og fremst verið byggðar á forsendum félagsmálaráðuneytisins, þ.e. þeim fjárhagslegum forsendum sem þjónustumatið byggði á. Forsendum sem
aldrei hafi verið útlistaðar fyrir forsvarsmönnum Sólheima. Hins vegar hafi komið skýrt fram
í skýrslunni að hjá Sólheimum hafi verið farið vel með fé og staðið reikningskil á öllum þáttum.
Annar fyrrverandi stjórnandi hjá Sólheimum sagði úttekt Ríkisendurskoðunar hafa verið
tilkomna vegna hinnar viðvarandi tortryggni hins opinbera í garð Sólheima. Ástæðu tortryggninnar taldi hann fyrst og fremst vera þá að kostnaðarþættir hjá Sólheimum séu öðru vísi
en á hefðbundnum sambýlum og að hið opinbera hafi álitið að verið væri að færa pening úr
þjónustu við fatlaða yfir í aðra þætti. Í raun geti sjálfseignarstofnun ekki gert neitt annað en
að vinna að markmiðum sínum en viðhorf hins opinbera hafi verið að slíkar stofnanir ættu
ekki að vera að veita fötluðum þjónustu.
Viðmælandi úr framkvæmdastjórn Sólheima vísaði í ummæli sín um forsendur samningsins 1996 og að engar skýringar hefðu fengist á þeim grunni sem þjónustumatslykillinn
byggði á. Úttektir Ríkisendurskoðunar hafi síðan verið framkvæmdar þrátt fyrir uppsögn
samningsins og þar hafi alfarið verið byggt á þeim skilningi sem félagsmálaráðuneytið lagði í
grunninn að þjónustumatsflokkuninni sem aldrei hafi verið skýrður fyrir forsvarsmönnum
Sólheima. Í úttektunum hafi Ríkisendurskoðun t.a.m. talið hversu mörg stöðugildi ættu að
vera í búsetumálum og ef þau voru færri en gert væri ráð fyrir og hugsanlega flutt yfir í dag-
þjónustu voru Sólheimar sakaðir um að fara ekki eftir ákvæðum þjónustusamnings. Þannig
hafi komið í ljós að grunnur þjónustumatslykilsins miðaðist við aðstæður eins og tíðkuðust hjá ríkisreknum þjónustuaðilum og þeim sem svipaði til þeirra.
Sagði viðmælandinn að ríkislögmaður hafi í greinargerð sinni um úttekt ríkisendurskoð-
unar á Sólheimum komist að þeirri niðurstöðu að úttektin byggði á röngum forsendum.
Greinargerðin hafi hins vegar verið stimpluð sem trúnaðarmál og ekki send forráðamönnum
Sólheima fyrr en málið kom til umræðu á Alþingi löngu síðar.

5.2 Seinni samningur hins opinbera og Sólheima í Grímsnesi 2004

Stjórn Sólheima í Grímsnesi sagði samning sínum við félagsmálaráðuneytið upp um mitt ár
1996 eins og fram kom í kafla tvö. Þetta gerðist aðeins örfáum mánuðum eftir að skrifað var
undir samninginn. Hér að neðan verður greint frá sjónarmiðum viðmælenda í rannsókninni
um aðdragandann að seinni samningi félagsmálaráðuneytisins við Sólheima, hverjar hafi
verið forsendur hans, hverjir hafi verið lykilþátttakendur í samningsgerðinni og hvernig
tengslum samningsaðila og eftirliti með efndum samnings hafi verið háttað

5.2.1 Aðdragandi
Viðmælandi hjá hinu opinbera greindi frá því að þrátt fyrir uppsögn forsvarsmanna á samningnum frá 1996 hafi hið opinbera haldið áfram að greiða Sólheimum í samræmi við ákvæði
samningsins. Samhliða því hafi forsvarsmenn Sólheima af og til leitað eftir fjármagni í
Tryggingarstofnun vegna ákveðinna fatlaðra íbúa skv. reglugerðum um öryrkjavinnu. Þetta
hafi í félagsmálaráðuneytinu verið talin tvígreiðsla og þegar úttektir Ríkisendurskoðunar lágu
fyrir vildi þáverandi félagsmálaráðherra, Páll Pétursson, grípa til nokkuð harkalegra aðgerða
gagnvart Sólheimum. Sagði viðmælandinn fjármálaráðuneytið ekki hafa verið á sama máli og
fagráðuneytið og hafi ekki viljað breyta fjárveitingum til Sólheima. Þetta hafi verið nokkuð
sérstök staða því algengara væri að þessu væri öfugt farið. Sagði viðmælandinn að félagsmálaráðherrann hafi verið búinn að fá nóg af samskiptum við forsvarsmenn Sólheima og lítil
samskipti hafi verið milli samningsaðila frá 1998 - 2003. Beðið hafi verið eftir niðurstöðu
Ríkisendurskoðunar og þegar þær litu dagsins ljós hafi félagsmálaráðherra viljað grípa til að-
gerða gagnvart Sólheimum. En 2003 áttu sér síðan stað ráðherraskipti og Árni Magnússon tók
við sem félagsmálaráðherra. Viðmælandinn sagði að kaflaskipti hafi orðið þegar Árni tók við embætti félagsmálaráðherra. Þá hafi málið farið aftur af stað og byrjað var að leggja drög að
nýjum samningi.
Viðmælandi úr framkvæmdastjórn Sólheima sagði að þegar nýr ráðherra, Árni Magnússon, hafi tekið við embætti hafi hann fljótlega haft samband og lýst yfir vilja til að leysa þann
hnút sem verið hafi á samskiptum ráðuneytisins og Sólheima. Hann hafi sýnt forsvarsmönnum Sólheima samningsdrög sem unnin hafi verið í ráðuneytinu en þeim hafi ekki litist
mjög vel á þau. Þá hafi ráðherra heimsótt Sólheima og kynnt sér vel starfsemina og síðan hafi
samningsviðræður hafist. Sagði viðmælandinn að þetta hafi verið í fyrsta skipti sem ráðherra
heimsótti Sólheima í tengslum við samningsgerð og sýnt starfseminni áhuga.

5.2.2 Forsendur samnings og skilgreining á þjónustu

Viðmælandi hjá hinu opinbera sagði að embættismenn í félagsmálaráðuneyti hefðu á árunum
1998-2000 lagt töluvert mikla vinnu í samningagerð almennt og hefðu eiginlega verið þeir
fyrstu til að koma textagerð í sæmilegt horf hjá hinu opinbera svona séð út frá sjónarhóli fjármálaráðuneytisins. Síðan upp úr 2000 hafi orðið svolítið stöðnun í samningagerð og meira
verið um „copy-paste“ frá eldri samningum og smám saman hafi önnur ráðuneyti náð „standard“ félagsmálaráðuneytisins. Þannig að í kringum 2004 hafi í nýjum samningum verið byggt
á eldri samningum frá ´98 - 2000 og ekki mikil vinna lögð í samningagerð. Viðmælandinn
sagði að forsendur í seinni samningnum við Sólheima hafi verið sambærilegar og í öðrum
samningum félagsmálaráðuneytisins við aðila sem buðu upp á þjónustu við fatlaða einstaklinga. Í slíkum samningum var vísað í lög og reglugerðir um málefni fatlaðra þegar kom að
því að lýsa einstökum verkþáttum í samningi en í lögunum og reglugerðunum eru markmiðin
nokkuð vel skilgreind.
Viðmælandinn benti á að í gerð seinni samningsins við Sólheima hafi þekking á einingarverði verið miklu meiri heldur en þegar fyrri samningurinn var gerður 1996. Á þessum tíma
hafi verið í gangi umræða um verkefnaflutning málefna fatlaðra yfir til sveitarfélaga og í
þeirri vinnu hafi verið reynt að finna út einingarverð á einstökum þjónustuþáttum. Í viðræð-
um og vinnu með sveitarfélögunum var byggt á úttektum, rauntölum og samanburði en
sveitarfélögin voru afar gagnrýnin því þau hafi jú átt að taka við þjónustunni. Sagði viðmælandinn að við gerð fyrri samningsins við Sólheima 1996 hafi meira verið teknar „svona líklegar tölur“ sem mótaðar voru af aðilum ríkisins. Þeir sem voru að veita hinu opinbera þjónustu hefðu viljað fá nákvæmari tölur. Viðmælandinn sagðist telja að almennt hafi markmið verið nokkuð vel skilgreind í seinni samningnum við Sólheima árið 2004.
Fyrrverandi stjórnandi hjá Sólheimum sagði að seinni samningurinn hafi tekið mun meira
mið af því hvernig þjónusta er veitt á Sólheimum. Þar sé um meira frelsi að ræða, frelsi til að
starfa samkvæmt þeirri hugmyndafræði sem Sólheimar byggja á. Í samningnum 1996 hafi
sérstaða Sólheima engan veginn verið virt. Sólheimar hafi hins vegar ávallt vilja eiga faglegt
samstarf við félagsmálaráðuneytið og hagsmunasamtök fatlaðra.
Viðmælandi úr framkvæmdastjórn Sólheima sagði að forsendur seinna samningsins hafi
verið gjörólíkar þeim fyrri. Í þeim seinni hafi verið tekið tillit til sjálfstæðis Sólheima og sérstöðu staðarins. Með samningnum hafi fengist framlag vegna Byggðahverfisins, m.ö.o. tekið
var tillit til búsetu og byggðar. Viðmælandinn gat þess að heildarupphæð samningsins, þó svo
að tekið hafi verið tillit til þessarar sérstöðu Sólheima, hafi ekki verið hærra en meðaltal við
þjónustu fatlaðra á Suðurlandi þegar gerður var samanburður. Þannig hafi ríkið ekki verið að
hygla Sólheimum sérstaklega eins og sumir hafi viljað halda fram.

5.2.3 Lykilþátttakendur í samningsgerðinni
Starfsmaður hjá hinu opinbera sagði að hinn nýi félagsmálaráðherra, Árni Magnússon, hafi
viljað leggja drög að nýjum samningi við Sólheima og hafi fengið með sér í þá vinnu embættismenn í félagsmálaráðuneyti og starfsmenn Ríkisendurskoðunar. Viðmælandi sagði
niðurstöðu þeirrar vinnu hafa verið að embættismönnum í félagsmálaráðuneyti hafi í framhaldinu verið falið að vinna drög að nýjum samningi við Sólheima. Drögin hafi síðan verið
send Ríkisendurskoðun til skoðunar og eftir smávægilegar athugasemdir þeirra hafi legið
fyrir lokadrög að því er embættismenn félagsmálaráðuneytis töldu. Ráðherra hafi hins vegar
viljað senda forsvarsmönnum Sólheima drögin til yfirlestrar til að gefa þeim kost á að koma
með athugasemdir. Forsvarsmenn Sólheima hafi komið með margar breytingartillögur og
sagði viðmælandinn að í raun hafi verið um mjög miklar breytingar að ræða sem sumar
hverjar hefðu ekki tekið tillit til þátta sem Ríkisendurskoðun hefði talið nauðsynlega.
Viðmælandinn sagði að embættismenn í félagsmálaráðuneytinu hafi ekki treyst sér til að
koma frekar að breyttum samningsdrögum þar sem ekki hefði verið tekið tillit til allra athugasemda Ríkisendurskoðunar og að félagsmálaráðherra hafi fengið minnisblað þess efnis í
hendur. Staðan hafi því verið sú að samningsgerðin var komin úr höndum embættismanna í hendur félagsmálaráðherra sem lauk samningsgerðinni og í framhaldinu var skrifað undir
samninginn 8. maí 2004.
Annar starfsmaður hins opinbera sagði að töluvert hafi verið gagnrýnt að ekki hefði tekist
að gera nýjan samning við Sólheima. Sagði hann að þegar Árni Magnússon hafi tekið við sem
félagsmálaráðherra þá hafi verið sett svolitla pressu á að málinu yrði lokið og að lokum hafi
hann sjálfur tekið upp beinar samningaviðræður við Sólheima án milligöngu embættismanna.
Viðmælandinn sagði að það væri nú gjarnan svo að eftir að ráðherra kæmi inn í samningaviðræður þá væri annað hvort að tapa þeim „pólitískt“, þ.e. að enginn samningur væri gerður,
eða þá að höggva á hnútinn og ljúka viðræðum og skrifa undir samning.
Viðmælandi úr framkvæmdastjórn Sólheima sagði að ólíkt samningsgerðinni 1996 þá hafi
samningsgerðin 2004 farið fram milliliðalaust. Viðræður hafi átt sér stað beint á milli
stjórnarformanns Sólheima og aðstoðarmanns ráðherra og lögfræðinga ráðuneytisins og fleiri
aðila honum til aðstoðar. Ráðherra hafi talið að ekki væri ráðlegt að embættismenn sem tóku
þátt í samningsgerðinni 1996 væru í beinum samskiptum við Sólheima vegna þeirrar togstreitu sem einkenndu þá samningagerð.

5.2.4 Tengsl samningsaðila
Fyrrverandi stjórnandi hjá Sólheimum sagði að ekki hafi, frekar en í samningnum 1996, verið
njörvað niður hvernig samskiptum félagsmálaráðuneytis og Sólheima skyldi vera háttað og
það hafi áfram gilt að ráðuneytið hafi lítið sem ekkert sýnt starfseminni áhuga. Taldi viðmælandinn það sæta furðu að ráðuneytið hafi sýnt starfsemi sem verið var að verja fé til jafn
mikið afskiptaleysi og raun bæri vitni.
Viðmælandi hjá hinu opinbera sagði að eftir undirritun samningsins 2004 hafi tengsl hins
opinbera við Sólheima farið fram utan ráðuneytisins. Starfsmaður félagsmálaráðuneytisins
hafi farið að Sólheimum og verið í nokkuð reglulegum samskiptum. Samstarfið við aðrar
sjálfseignarstofnanir sem gerður hafði verið samningur við í málefnum fatlaðra var meira og
þar var um sameiginlega fundi að ræða. Viðmælandinn sagði að Sólheimar hafi skilað öllum
gögnum til ráðuneytis, þ.e. ársreikningi og ársskýrslum.
Viðmælandi úr framkvæmdastjórn Sólheima sagði að í samningsgerðinni 2004 hafi verið
unnið í sátt og samlyndi sem hafi verið mjög ólíkt því sem var uppi á teningnum í fyrri samningagerðinni. Það hafi einnig verið ánægjulegt að félagsmálaráðherrann sýndi starfsemi Sólheima athygli og lagði sig fram um að kynnast henni.

5.2.5 Eftirlit verkkaupa
Fyrrverandi stjórnandi hjá Sólheimum sagði að eins og í fyrri samningi hins opinbera við Sólheima hafi í seinni samningi verið kveðið á um skil Sólheima á ársreikningi og ársskýrslu til
ráðuneytisins sem forsvarsmenn Sólheima hafi gert. Í samningnum hafi einnig verið gert ráð
fyrir eftirliti með starfsemi og rekstri Sólheima af hálfu Svæðisráðs málefna fatlaðra á Suðurlandi. Sem fyrr segði hefði starfsmaður Svæðisráðs Suðurlands farið að Sólheimum og verið í
reglulegum samskiptum við staðinn. Samskipti hafi að öðru leyti verið lítil.
Fulltrúi frá Svæðisráði Suðurlands sagði eftirlit hafa verið með sama hætti eftir gerð
seinna samningsins og eftir gerð hins fyrra, þ.e. að trúnaðarmaður ráðsins hafi heimsótt Sólheima af og til.

5.3 Tengsl samningsaðila frá aðdraganda fyrra samnings til seinna
samnings
Fyrrverandi stjórnandi hjá Sólheimum taldi að togstreitan í aðdraganda samningagerðarinnar
og lengra aftur í tímann hafi tengst því að starfsemi Sólheima hafi ekki verið alveg í takt við
þá „normalíseringu“ sem var við lýði í málefnum fatlaðra á þessum tíma. Sú hugmyndafræði
hafi verið ríkjandi að hinir fötluðu ættu að fara út á meðal hinna ófötluðu en þess í stað var og
er ófötluðum einstaklingum boðið að koma og búa með hinum fötluðu á Sólheimum. Sagði
viðmælandinn að hins vegar hafi í upphafi tíunda áratugarins verið stigið það skref að skapa
þroskaheftum íbúum Sólheima skilyrði til sjálfstæðrar búsetu þegar byggðar hafi verið íbúðir
á staðnum og vistheimilið lagt niður og hafi það verið í takt við opinbera stefnu í málefnum
fatlaðra.
Starfsmaður hjá hinu opinbera sagði að almennt hafi tengsl hins opinbera og Sólheima
verið mjög bagaleg. Þannig að þegar upp hafi komið einhver ágreiningsmál þá leystust þau
mjög illa. Þar hafi verið um að ræða harðar deilur fyrir opnum tjöldum, oft á tíðum um
smáatriði sem hafi verið hægt að leysa á öðrum stöðum nánast símleiðis. Viðmælandi sagðist
líta svo á að tengsl hins opinbera og Sólheima hafi í aðdragaanda samningsins 1996 farið í mjög slysalegan farveg. Mikil pressa hafi verið á félagsmálaráðuneytinu því stofnanir sem
ráðuneytið átti í miklum samskiptum við hafi verið mjög gagnrýnar á starfsemi Sólheima.
Þannig að það hafi verið svolítið erfitt fyrir fagráðuneytið að slá skjaldborg um Sólheima
þegar staðurinn sætti svona mikilli gagnrýni.
Viðmælandinn sagði að gagnrýni á Sólheima hafi að hluta til verið af hugmyndafræðilegum toga, þ.e. menn hafi litið á Sólheima sem einangrað heimili uppi í sveit og slík heimili
væru börn síns tíma. Þannig hafi Sólheimar liðið fyrir oft á tíðum einstrengingslega stefnu
vissra aðila í málefnum fatlaðra.

5.4 Starfsemi Sólheima og viðhorf til hennar
Fulltrúi frá hagsmunasamtökum fatlaðra sagði að það samrýmdist ekki stefnu viðkomandi
hagsmunasamtaka að reka stað sem væri allt í senn heimili, vinnustaður og sá staður þar sem
hinir fötluðu einstaklingar eyddu stærstum hluta tómstunda sinna. Slíkt rekstarfyrirkomulag
væri flokkað sem altæk stofnun og sagðist viðmælandinn líta svo á að Sólheimar væru þannig
staður. Viðmælandinn sagði það líka vera álitamál hvort væri ráðandi á Sólheimum; þjónusta
við fatlað fólk eða einhvers konar vistvæn hugmyndafræði. Sagði hann að það þyrfti að vera á
hreinu að þroskaheftir íbúar staðarins hefðu val um það hvernig þeir höguðu lífi sínu og að
þeir þyrftu ekki endilega að lifa samkvæmt þessari vistvænu hugmyndafræði.
Viðmælandinn frá hagsmunasamtökunum sagði að það væri ekkert leyndarmál að oft
hefðu blásið kaldir vindar á milli Sólheima og samtakanna. Hann sagði að á Íslandi hafi
svona fram til 1980 verið ríkjandi stofnanahefð en frá 1980 hefi rutt sér til rúms hugmyndafræði sem gengi út á að fötluðum einstaklingum myndi vegna best að lifa saman með ófötluðum einstaklingum, úti í samfélaginu. Búið væri að leggja niður flestar stofnananna fyrir
fatlaða en þær sem væru enn starfandi væru sjálfeignarstofnanir, hið opinbera hafi lagt niður
þær sem voru reknar af ríkinu. Viðmælandinn sagði að innan hagsmunasamtakanna væri litið
svo á að Sólheimar væru reknir á gamalli hugmyndafræði.
Viðmælandinn sagðist gera sér grein fyrir að það þyrfti tvo til að búa til átök en samt vekti
það upp ákveðnar spurningar af hverju Sólheimar væru svona oft uppi á kant við ýmsa aðila.
Sagði viðmælandinn að endurteknar hótanir um lokun á staðnum ef ekki fengist fjármagn til
rekstrarins væru mjög slæmar fyrir hina fötluðu einstaklinga sem byggju á staðnum, verið
væri að spila með heimili einstaklinganna.

Fyrrverandi stjórnandi hjá Sólheimum sagði að í starfsemi Sólheima væri mjög erfitt að
njörva hlutina niður og „normalísera“ samkvæmt þjónustumati á sama hátt og tíðkaðist víða
þar sem rekin væri starfsemi fyrir fatlaða einstaklinga. Starfsemi Sólheima byggðist á
blöndun í anda kenninga Rudolf Steiners. Í slíkri blöndun hafi allir ákveðnu hlutverki að
gegna og hinn fatlaði einstaklingur sinni starfi sem hæfi honum og sé mikilvægt fyrir samfélagið sem hann býr í. Þar sé mikið lagt upp úr starfi sem byggir á listsköpun sem utanaðkomandi sýni áhuga og það skipti máli fyrir íbúa Sólheima. T.a.m. hafi verið gagnrýnt að
fé sem varið hafi verið í að breyta gömlu gróðurhúsi í kaffistofu nýtist ekki fötluðum einstaklingum beint. Það sé hins vegar ekki rétt ef hugmyndafræði Sólheima sé skoðuð nánar,
hinn fatlaði einstaklingur nýtur á kaffistofunni góðs af þeirri blöndun sem þar á sér stað.
Blöndun í þeim skilningi að ófatlaðir íbúar Sólheima og gestir komi á kaffistofuna og þar eigi
sér stað samskipti og starfsemi fatlaðra og ófatlaðra einstaklinga.
Annar fyrrverandi stjórnandi hjá Sólheimum sagði frá því hvernig hugmyndin um
„normaliseríngu“ hafi upphaflega komið frá Norðurlöndum upp úr 1970. Hún hefði síðan
fengið sterkan hljómgrunn á Íslandi og samtökin Þroskahjálp, sem stofnuð voru 1975, hafi þá
stutt mjög við hugmyndafræðina. Í hugmyndafræðinni fólst m.a. að fatlað fólk, sem áður hafi
víða um lönd gjarnan búið á stórum, mörg þúsund manna stofnunum, ætti rétt á að búa við
aðrar aðstæður. Slíkar stofnanir hafi verið skilgreindar sem altækar stofnanir sem Sólheimar
hafi ekki átt neitt skylt við. Sjálfur hafi hann kosið að fara að starfa á Sólheimum eftir að
háskólanámi lauk því hann taldi staðinn afar góðan kost fyrir fatlað fólk og hafði áhuga á að
koma að frekari uppbyggingu þar. Nefndi hann dæmi um að allir hefðu þar eitthvað að starfa,
jafnvel einstaklingar með mikla skerðingu gætu gengið þar til vinnu og gegndu þannig
ákveðnu hlutverki. Þetta hafi ávallt verið aðalsmerki Sólheima. En Sólheimar hafi hins vegar
verið skotspónn alveg frá 1975 og séu það reyndar enn vegna „normalíseringa“-hugmyndafræðinnar. Í dag sé að vísu litið á þá hugmyndafræði sem úrelta og nú sé „félagslega módelið“ sú hugmyndafræði sem sé efst á baugi.
Viðmælandinn sagði að í raun hafi verið um eins konar öfuga „normalíseringu“ að ræða á
Sólheimum þar sem ófötluðum einstaklingum var boðið að koma og búa með hinum fötluðu.
Sólheimar henti ekkert endilega öllum fötluðum einstaklingum en það sé t.d. alltaf ákveðinn
jaðarhópur sem lendir í erfiðleikum í þéttbýli og fyrir þá geti Sólheimar verið góður kostur.
Viðmælandinn sagðist sem fyrrverandi starfsmaður vera mjög ánægður með þá þróun sem
orðið hafi á Sólheimum, þ.e. áhersluna á vistvæna starfsemi, hann taldi það samræmast mjög
hugmyndafræði staðarins. Fyrirtækin sem rekin væru á staðnum væru þar fyrst og fremst til
að styðja við aðra starfsemi en þau væru reyndar rekin sem sjálfstæð fyrirtæki.

Viðmælandi hjá hinu opinbera benti á að Sólheimar hafi stundum verið gagnrýndir fyrir að
vera sérstakar dekurdúkkur ríkisvaldsins. Viðmælandinn vildi hins vegar benda á að forsvarsmönnum Sólheima hafi tekist að veita tiltekna þjónustu á mjög hagkvæman máta vegna
umhverfis og aðstæðna þar sem nánd þjónustuþátta hefði í för með sér samlegð sem gerði
úrræðið að ýmsu leyti mjög hagstætt.
Fulltrúi úr framkvæmdastjórn Sólheima sagði að grunnþjónusta við fatlaða á Íslandi
byggði á tveim stoðum, annars vegar að veita fötluðum búsetu og hins vegar að veita þeim
dagþjónustu. Ekki væri í fjárveitingum gert ráð fyrir þriðju stoðinni, félagsþjónustunni. Á
Sólheimum sé þriðja stoðin mjög mikilvæg í starfseminni, þ.e.a.s. frístundaþjónustan. Hún
felist t.a.m. í rekstri leikfélags, íþróttafélags, kórastarfi, tónlistarkennslu o.fl. Slík þjónusta
kostaði fé en til hennar hafi aldrei fengist neinar sérstakar fjárveitingar af hálfu hins opinbera.
Því þyrftu forsvarsmenn Sólheima að miðla sínum fjárveitingum öðru vísi en aðrir þjónustuaðilar. Þetta væri þáttur sem taka þyrfti tillit til við gerð þjónustusamninga.
Viðmælandinn sagði að stöðum sem starfi á sama grundvelli og Sólheimar hafi fjölgað
verulega hin síðari ár eftir að hugmyndin um „normalíseringu“ hélt innreið sína. Nú væru á
þriðja hundrað staðir sem störfuðu samkvæmt svipaðri hugmyndafræði og Sólheimar sem er
elsti staður sinnar tegundar. Foreldrar og aðstandendur fatlaðra hafi beitt sér fyrir stofnun
slíkra staða eins og t.d Hertu í Danmörku. Litið sé á slíka staði sem svar við vaxandi einangrun fatlaðra þar sem þeir búi gjarnan í úthverfi borga, oft einir í íbúð og sækji einhæfa vinnu á
vinnustaði þar sem nánast eingöngu fatlað fólk starfi.

5.5 Samantekt og umræða
Hér að framan hefur verið gerð grein fyrir afstöðu viðmælenda í rannsókninni til helstu þátta
sem tengjast gerð samninganna tveggja milli hins opinbera og Sólheima í Grímsnesi. Í seinni
hluta þessa niðurstöðu- og umræðukafla verður leitast við að túlka niðurstöður viðtalanna og
greiningu skriflegu gagnanna, sem liggja til grundvallar rannsókninni, og tengja við fræðilega
umfjöllun sem birtist í fjórða kafla með það fyrir augum að leita svara við rannsóknarspurningunni.

5.5.1 Samstarf og viðnám
Sesselja H. Sigmundsdóttir, stofnandi Sólheima í Grímsnesi, fann hugsjón sinni um „að vera
skjól þeim sem minnst mega sín“ farveg í stofnun barnaheimilis fyrir munaðarlaus börn og
þroskaheft eins og greint var frá í inngangi. Undir lok þriðja áratugar síðustu aldar voru úrræði hins opinbera ekki upp á marga fiska þegar kom að málefnum barna. Framfærsla umkomulausra barna var á ábyrgð viðkomandi hrepps og oft á tíðum var munaðarlausum börnum og þroskaheftum þvælt á milli bæja þar sem þau bjuggu við misjafnan aðbúnað. Sesselja
skynjaði hina knýjandi þörf á skjóli fyrir þessi börn og í samstarfi við barnaheimilisnefnd
íslensku þjóðkirkjunnar stofnaði hún Sólheima árið 1930. Sólheimar verða þannig viðbót við
úrræði hins opinbera til að mæta þörf fyrir þjónustu sem ekki er fullnægt af hálfu hins opinbera. Séu tengsl Sólheima og hins opinbera skoðuð í ljósi kenningar Young sem reifuð var í
kafla þrjú beinist athyglin að fyrstu nálgun Young, viðbótartengslunum. Sjálfseignarstofnunin
Sólheimar verður til við aðstæður þar sem hið opinbera mætir ekki eftirspurn allra hópa og
hún fyllir upp í eins konar tómarúm.
Viðbótartengsl Sólheima og hins opinbera einkenna fyrstu árin í sögu Sólheima. Umönnun
fatlaðra einstaklinga á Sólheimum var frumkvöðlastarf sem mætti eftirspurn sem til staðar var
en var ekki mætt af hálfu hins opinbera. En íslenskt samfélag var í stöðugri mótun og eftir því
sem því óx fiskur um hrygg efnahagslega fór hið opinbera að gefa velferðarmálum meiri
gaum. Þegar Sesselja stofnaði Sólheima voru engin lög til í landinu um barnavernd en á því
var gerð bragarbót 1932. Þannig fer hið opinbera smám saman að gefa málefnum barna gaum
þó Sólheimum og fleiri aðilum þriðja geirans sé látið eftir að veita þjónustu í málaflokkinum.
Barnaheimilisnefnd Þjóðkirkjunnar studdi stofnun Sólheima eins og leigusamningur á
milli hennar og Sesselju á jörðinni Hverakoti ber vitni um. En með árunum uxu afskipti hins
opinbera af málefnum Sólheima og togstreita fór að einkenna tengslin og varð hún hvað mest
á fimmta og sjötta áratuginum. Eins og fram hefur komið fór Sesselja ótroðnar slóðir sem
mættu andstreymi af hálfu barnaverndaryfirvalda og náði hámarki sínu með bráðabirgðalögum til höfuðs henni árið 1946.
Ef hin vaxandi togstreita í samskiptum Sólheima og hins opinbera er skoðuð í ljósi líkans
Coston sem lýst var í kafla þrjú má greina ýmsa þætti sem heimfæra mætti á fyrstu þrjá flokkana. Þrátt fyrir samstarfsvilja hins opinbera við stofnun Sólheima má segja að með tímanum
sé um hálfgerða undirokun að ræða. Sólheimum eru settar þröngar skorður varðandi mataræði
og aðbúnað og farið er fram á aðskilnað „fávita“ staðarins og „heilbrigðra“ barna, eins og það var orðað. Með bráðabirgðalögunum er síðan beinlínis reynt að koma í veg fyrir starfsemi
Sólheima með því að heimila ríkisstjórn Íslands að taka Sólheima leigunámi.
En Sesselja áfrýjaði máli sínu til Hæstaréttar Íslands og dómur féll henni í vil svo hún gat
haldið áfram uppbyggingarstarfi sínu á Sólheimum. Tengsl Sólheima og hins opinbera einkenndust hins vegar enn af viðbótartengslum og enn er nokkuð langt í land að þau þróast í átt
til þeirrar nálgunar sem Young nefnir uppbótartengsl. Almenn hagsæld hafði þó aukist til
muna á Íslandi sem ruddi smám saman brautina fyrir uppbótartengsl. Sólheimar fengu fjárframlög frá hinu opinbera í formi daggjalda fram til 1983 þegar starfsemin var færð á föst
fjárlög. Þá tók hið opinbera yfir launagreiðslur til starfsmanna Sólheima þannig að sjálfseignarstofnunin fékk á sig ýmis einkenni hálf-opinberrar stofnunar (e. quasi-governmental
units). Í máli eins viðmælandans í rannsókninni kom fram að slíkt fyrirkomulag hafi verið
afar flókið í framkvæmd. Í kafla tvö kom einnig fram sú afstaða þáverandi varaformanns
framkvæmdastjórnar Sólheima að Sólheimar hafi í raun verið sviptir að verulegu leyti forræði
í fjármálum með yfirtöku hins opinbera á launagreiðslum og samningum í starfsmannamálum. En hverju sem fyrirkomulaginu leið þá var um stuðning af hálfu hins opinbera að ræða
án þess að skilgreint væri hvaða þjónustu Sólheimar ættu að veita.
Af ummælum viðmælenda í rannsókninni og blaðaskrifum um Sólheima virðist sem hið
opinbera hafi talið sig eiga tilkall til aðkomu að innri málefnum Sólheima, t.d. með því að
stjórnarnefnd í málefnum fatlaðra ætti að hafa aðkomu að ráðningu framkvæmdastjóra í
byrjun níunda áratugarins. Á þessum tíma lágu engar skriflegar skilgreiningar fyrir um hvernig tengslum hins opinbera og Sólheima skyldi háttað. Sólheimar fengu beinar greiðslur á fjárlögum frá hinu opinbera sem voru á engan hátt skilyrtar annan en þann að starfsemi Sólheima
færi að landslögum í þjónustu sinni við fatlaða.
Á síðari helmingi liðinnar aldar fór að gæta vaxandi aðkomu aðila þriðja geirans að opinberri stefnumótun. Slík var einnig þróunin í málefnum fatlaðra. Eins og fram kom í máli
tveggja fyrrverandi stjórnenda Sólheima fyrr í kaflanum fékk hugmyndin um „normalíseringu“ mjög sterkan hljómgrunn á Íslandi og lýstu hagsmunasamtök fatlaðra yfir stuðningi
sínum við hana. Um var að ræða hugmyndafræði sem laut að búsetuformi fatlaðra einstaklinga. Stórar ómanneskjulegar stofnanir, sem höfðu verið heimili þroskaheftra einstaklinga
víða um lönd, voru skilgreindar sem altækar stofnanir. Margir stuðningsmenn hugmyndarinnar um „normalíseringu“ skilgreindu Sólheima sem altæka stofnun og töldu staðinn því
vera barn síns tíma. Viðmælandi hjá hinu opinbera benti á að á þessum tíma hafi mikil pressa
verið á félagsmálaráðuneytinu því stofnanir sem ráðuneytið átti í miklum samskiptum við
hafi verið mjög gagnrýnar á starfsemi Sólheima. Þannig hafi það verið erfiðleikum bundið fyrir fagráðuneytið að slá skjaldborg um Sólheima þegar staðurinn sætti svona mikilli gagnrýni. Taldi hann að þetta hafi verið ein af ástæðum þess að tengslin milli Sólheima og ráðuneytisins hafi farið í slysalegan farveg, eins og hann orðaði það, á þessum árum.
Engin opinber stefna var til staðar um hvaða leiðum eða hugmyndafræði ætti að fylgja í
umönnun fatlaðra einstaklinga. Hér kom hins vegar til þrýstingur hagsmunasamtaka um að
fylgja hugmyndinni um „normalíseringu“. Það leiðir hugann að öðrum flokki í líkani Coston
þar sem aðilar þriðja geirans leitast við að hafa áhrif á stefnu hins opinbera og tekur Coston
svo sterkt til orða að þrýstingur þriðja geirans geti tekið á sig mynd undirokunar þriðja
geirans gagnvart hinu opinbera.
Í kaflanum um ákvarðanatöku í opinberri stjórnsýslu var fjallað um kenningar Lindblom
og þar kom fram að við flóknar kringumstæður forðist einstaklingar stjórnsýslunnar að taka
áhættu í ákvarðanatöku. Kringumstæður í samningagerðinni við Sólheima 1996 voru að
mörgu leyti afar flóknar. Samningurinn var, eins og fram hefur komið, hinn fyrsti sem gerður
var í málefnum fatlaðra en engin opinber stefna var til staðar í málaflokkinum. Hagsmunaaðilar þrýstu á um innleiðingu hugmyndarinnar um „normalíseringu“ og þannig var ríkjandi
hugmyndafræði í málefnum fatlaðra á síðari hluta liðinnar aldar andsnúin Sólheimum.
Árið 1993 var vistheimili Sólheima lagt niður og þroskaheftir íbúar staðarins fluttu í sérstakar íbúðir sem byggðar voru sem félagslegar íbúðir. Þessi breyting var ein af þeim leiðum
sem forsvarsmenn Sólheima kusu að fara til að aðlaga sig að nýjum áherslum í málefnum
fatlaðra. Sólheimar voru á þessum tíma að vissu leyti að berjast fyrir tilverurétti sínum og feta
nýjar leiðir til að renna stoðum undir starfsemi sína. Staðurinn var orðinn mjög háður opinberum fjárframlögum en það hafði ávallt verið markmið Sesselju H. Sigmundsdóttur, stofnanda Sólheima, að stunda margs konar framleiðslu til að afla tekna fyrir staðinn og forðast
þannig forsjá eða afskipti opinberra aðila með staðnum.
Eins og kom fram í máli viðmælanda úr stjórn Sólheima óskuðu forsvarsmenn Sólheima
eftir því árið 1889 að gerður yrði þjónustusamningur milli hins opinbera og Sólheima um
þjónustuna við fatlaða einstaklinga. En það var ekki fyrr en eftir ríkisstjórnarskipti 1991 og
með innleiðingu stefnunnar um nýskipan í ríkisrekstri að skapast hafði jarðvegur fyrir gerð
þjónustusamnings og var þá hafist handa við að varða þá leið.

5.5.2 Þjónustusamningur - ný samstarfsleið vörðuð
Í lok inngangskaflans var greint frá því að tilgangur rannsóknarinnar væri að skilgreina hverjar hafi verið forsendur samninganna á milli hins opinbera og Sólheima í Grímsnesi árin 1996
og 2004 og hvernig tengslum samningsaðila hafi verið háttað. Sett var fram sú tilgáta að hið
opinbera og forsvarsmenn Sólheima hafi átt í erfiðleikum með að koma sér saman um skriflega skilgreiningu á þeirri þjónustu sem fyrrnefndi aðilinn vildi kaupa og sá síðarnefndi selja.
Einnig var sett fram sú tilgáta að við gerð fyrra samningsins hafi skort á reynslu í samningagerð hjá hinu opinbera sem hafi gert samningsleiðina grýtta. Nýjar áherslur í ríkisbúskap ýttu
undir gerð þjónustusamninga við aðila þriðja geirans en voru samningsaðilar nógu vel undirbúnir til að ráðast í gönguna eftir þessari grýttu leið?
Í kafla þrjú, fræðilegum hluta ritgerðarinnar, var fjallað um umboðskenningar og hvernig
starfsmenn stjórnsýslunnar eru í hlutverki umbjóðenda þegar hið opinbera gerir þjónustusamning við aðila þriðja geirans sem eru þá í hlutverki fulltrúa. Í kaflanum var jafnframt
vísað í Steven J. Kelman þar sem hann tilgreinir ákveðnar kringumstæður sem þurfi að vera
fyrir hendi til að þjónustusamningar séu ákjósanlegt stjórntæki. Í fyrsta lagi nefnir hann
kringumstæður þar sem mögulegt sé að skilgreina vel verk sem inna á af hendi. Í öðru lagi
nefnir hann aðstæður þar sem auðvelt er að mæla árangur og í þriðja lagi aðstæður þar sem
samkeppni ríkir. Ljóst er að þær kringumstæður sem Kelman lýsir hafa ekki allar verið fyrir
hendi þegar hið opinbera hefur gert þjónustusamninga í velferðarmálum. Að skilgreina vel
verk eða þjónustu sem semja á um ætti undir flestum kringumstæðum að vera gerlegt en
útheimtir þó vissulega undirbúning, vinnu og reynslu. Það getur hins vegar verið meiri vandkvæðum bundið að mæla árangur og hvað þriðja atriðið varðar er ljóst að samkeppni hefur
verið lítil sem engin þegar kemur að þjónustu aðila þriðja geirans í velferðarmálum.
Í byrjun árs 1996 hófu fulltrúar félagsmálaráðuneytis og forsvarsmenn Sólheima samningaviðræður við nokkuð sérstakar kringumstæður. Tortryggni og togstreita hafði einkennt
samskipti aðilanna árin á undan eins og rakið var í kafla tvö. Forsvarsmenn Sólheima voru
ósáttir við það fyrirkomulag að þurfa að senda ráðningarsamninga sem þeir gerðu við
starfsmenn sína til staðfestingar hjá hinu opinbera og tölu afskipti hins opinbera vera orðin of
mikil. Þeir voru einnig ósáttir við lækkun fjárframlaga hins opinbera á árinu 1994 og fóru í
samningsgerðinni fram á rekstrarframlög sem næmu meðaltalskostnaði á íbúa í sambýlum
fatlaðra. Þá fóru þeir einnig fram á framlag frá hinu opinbera vegna afskrifta á þjónustuhúsnæði sem hafði að mestu leyti verið byggt upp fyrir sjálfsaflafé.

Fulltrúar félagsmálaráðuneytis litu málið öðrum augum eins og fram hefur komið. Þeir
fullyrtu að með breytingu á búsetu fatlaðra íbúa Sólheima hafi íbúarnir öðlast rétt á bótum frá
Tryggingarstofnun ríkisins og þannig hafi framfærslukostnaður Sólheima lækkað verulega
því íbúarnir greiddu þá sjálfir fyrir mat og annan kostnað með bótunum. Af þeim sökum hafi
fjárframlög lækkað á árinu 1994. Fulltrúar félagsmálaráðuneytis féllust heldur ekki á kröfur
forsvarsmanna Sólheima sem næmu meðaltalskostnaði íbúa í sambýlum fatlaðra. Að lokum
voru þeir ósáttir við að fjárfestingar í tengslum við uppbyggingu á Sólheimum hafi ekki verið
bornar undir hið opinbera.
Af ofangreindu má ljóst vera að mikið vantaði upp á að traust væri til staðar þegar hafist
var handa við að varða samningaleiðina. Eins og fyrr er getið kom í samtali við einn af fyrrverandi stjórnendum Sólheima fram að hið opinbera hafi bara litið á Sólheima og svona
samninga sem eitthvert „aukavesin“, ekki hafi verið gert ráð fyrir svona sjálfstæðum rekstri
eins og á Sólheimum. Umræðan hafi öll snúist um að leggja bæri niður sólarhringsstofnanir.
Sólheimar voru m.ö.o. öðru vísi og óskilgreindir innan opinbera kerfisins.
Samningsaðilar leituðust þó við að hlaða saman vörður á samningsleiðinni. Hafist var
handa við að skilgreina þjónustumat þar sem fötluðum íbúum Sólheima var skipt í þjónustuflokka. Báðir samningsaðilar komu að þeirri vinnu en hins vegar voru forsvarsmenn Sólheima ósáttir því þeir töldu sig ekki hafa fengið tæmandi skýringar á þeim fjárhagslegu forsendum sem lágu til grundvallar þjónustuflokkunum. Í máli fyrrverandi stjórnanda hjá Sólheimum kom fram að forsvarsmenn Sólheima hafi á ákveðnum tímapunkti í samningavið-
ræðunum gert sér grein fyrir því að erfitt yrði að heimfæra þjónustumatið upp á starfsemi Sólheima sem væri ólík þeirri þjónustu sem veitt væri af opinberum aðilum í málefnum fatlaðra.
Forsendur þjónustusamningsins milli Sólheima og félagsmálaráðuneytisins sem undirritaður var 1. mars 1996 byggja á þjónustumati og fleiri þáttum sem tilgreind eru í sex fylgiskjölum. Samningurinn hefur að geyma 10 greinar þar sem gerð er grein fyrir þjónustu sem
Sólheimar skuli láta í té, fjölda fatlaðra einstaklinga sem fá þjónustu á Sólheimum, aðstöðu
sem Sólheimar skuli láta í té o.fl. Í 4. gr. er kveðið á um fjárveitingu til Sólheima 1995 og
1996 og er henni skipt í fimm liði: a) fjárveitingu vegna búsetu fatlaðra á grundvelli staðlaðs
þjónustumats, b) framlag til dagvistunar- og atvinnumála, c) framlag vegna þjónustu við
byggðakjarna, d) framlag til yfirstjórnar og e) hækkun á fjárveitingu samkvæmt ákvörðun
Alþingis. Í lið a-d er vísað í fyrrgreind fylgiskjöl með samningnum.
131
Samkvæmt samningnum er fjárveiting grundvölluð á þjónustumati sem er nýtt af nálinni en með því er verið að leggja verðmat á þá þjónustu sem hið opinbera hyggst kaupa með
þjónustusamningnum. Í fylgiskjali með b-lið kemur fram að ríkissjóður skuli greiða afgjald
fyrir húsnæði þar sem atvinnustarfsemi fatlaðra fari fram og er það einnig í samræmi við
kröfur forsvarsmanna Sólheima. Í fylgiskjalinu er þó tekið fram að ekki sé heimilt að ráðast í
nýja atvinnustarfsemi sem kostuð sé af félagsmálaráðuneytinu nema með samþykki þess.
Með c-lið um framlag vegna þjónustu við byggðarkjarna fylgir sérstök bókun félagsmálaráðuneytisins um þá afstöðu þess að verkefni sem tilgreind eru undir c-lið falli undir þjónustu
sveitarfélaga og að ráðuneytið hyggist eiga viðræður við Grímsneshrepp um yfirtöku hreppsins á verkefninu. Í 7. gr. samningsins er kveðið á um að Svæðisráð Suðurlands skuli hafa
eftirlit með því að þjónusta, starfsemi og rekstur Sólheima séu í samræmi við markmið laga
um málaefni fatlaðra.
132
Ljóst er að í samningagerðinni tókst hinu opinbera og forsvarsmönnum Sólheima ekki
með góðu móti að njörva niður skilgreiningu á þeirri þjónustu sem hinir fyrrnefndu vildu
kaupa og hinir síðarnefndu vildu selja. En skilgreiningarvinnan var heldur ekki létt verk eins
og fram kom í máli eins viðmælanda hjá hinu opinbera. Hann sagði að skoða yrði málið í því
ljósi að engin reynsla hafi verið komin á samningagerð í málefnum fatlaðra. Samningurinn
hafi þannig fyrst og fremst byggst á ákvæðum laga um málefni fatlaðra en í fylgiskjölum hafi
verið leitast við að skilgreina eitthvað þjónustuviðmið. Nýjar áherslur í ríkisbúskap ýttu undir
gerð þjónustusamninga en e.t.v. var mönnum hrint full harkalega út í djúpu laugina án þess að
hafa fengið að æfa sundtökin áður. Það átti enda eftir að líða næstum heill áratugur þar til að
gefin var út sérstök handbók um gerð þjónustusamninga hjá hinu opinbera eins og fram kom í
inngangskafla.
En hvers vegna skrifuðu samningsaðilar undir samning í mars 1996 ef ósamkomulag ríkti
um skilgreiningar? Í máli viðmælanda hjá hinu opinbera kom fram að sennilega hafi „pólitíkin“, eins og hann orðaði það, stillt forsvarsmönnum Sólheima upp við vegg og sagt að
lengra yrði ekki komist, menn yrðu bara að skrifa undir samninginn. Þetta kemur heim og
saman við ummæli fyrrverandi stjórnanda hjá Sólheimum þar sem hann sagði að forsvarsmönnum Sólheima hafi verið settir úrslitakostir í samningagerðinni og hafi þeir litið á það
sem mjög óþægilega stöðu. Viðmælandi úr stjórn Sólheima lýsti atburðarásinni á svipaðan
hátt. Eins og fram hefur komið var fjárhagsstaða Sólheima mjög þröng á þessum tímapunkti.
Hækkun á fjárframlagi til staðarins í fjárlögum fyrir árið 1996 var skilyrt því að gengið yrði
frá þjónustusamningi Sólheima og félagsmálaráðuneytisins eins og fram kom í framsöguræðu formanns fjárlaganefndar um tillögur varðandi hækkun fjárframlaga til Sólheima.
133
Forsvarsmenn Sólheima áttu því ekki margra kosta völ í stöðunni.
Svo virðist sem bein aðkoma ráðherra hafi stuðlað að undirritun þessa fyrsta þjónustusamnings í málefnum fatlaðra. Málið virðist hafa verið komið í hálfgerðan hnút hjá samningsaðilum sem síðan hafi verið höggvið á af hálfu stjórnmálamanna. Tengsl samningsaðilanna
virðast einnig hafa torveldað mjög vinnu við samningsgerðina. Skoðanaskipti og deilur
undangenginna ára á vettvangi fjölmiðla gerðu menn tortryggna og voru án efa þrándur í götu
í samningagerðinni. Í máli eins af fyrrverandi stjórnendum Sólheima kom fram að tengsl hins
opinbera og Sólheima hafi einkennst af togstreitu sem hafi oft á tíðum verið á svolítið
persónulegum nótum og hafi það verið óþægileg staða. Af ummælum fulltrúa úr framkvæmdastjórn Sólheima virðist sem samningsaðilar hafi aldrei sest niður við samningsborð,
samningsdrög hafi einfaldlega verið send á milli manna. Aðili úr stjórn Sólheima sem starfaði
á vettvangi sveitarstjórnarmála var eins konar milligöngumaður í samningaviðræðunum. Því
er kannski ekki að undra að samskipti samningsaðila hafi verið jafn lítil og viðmælendur
greindu frá eftir undirritun samningsins.
Þegar þessi fyrsti þjónustusamningur hins opinbera í málefnum fatlaðra er skoðaður í ljósi
umboðskenninga er ljóst að ýmislegt vantaði upp á til að minnka líkur á hrakvali og freistnivanda. Til að draga úr hættunni á hrakvali var leitast við að skilgreina hvaða mælanlegu
markmiðum átti að ná fram með samningnum. Sú viðleitni skilaði hins vegar ekki ásættanlegri niðurstöðu fyrir báða aðila. Ekki var til staðar samkeppni þannig að ekki var um útboð
að ræða þar sem beitt var skimun og vali á þjónustuaðila. Til að draga úr hættunni á freistnivanda var beitt eftirlits- og skýrslukerfi. Tilgreint var hvernig fylgst yrði með frammistöðu
þjónustuaðilans en ekki kveðið á um hvernig brugðist yrði við ef skilgreindar kröfur væru
ekki uppfylltar. Fyrir 1. maí hvers árs var þjónustuaðila gert að gera hinu opinbera gein fyrir
starfsemi og þjónustu sem veitt var á liðnu rekstrarári samkvæmt samningnum. Eins og fram
hefur komið var hins vegar takmörkuð áhersla lögð á eftirlitsþáttinn eftir undirritun samningsins.
Þrátt fyrir hina miklu togstreitu í tengslum hins opinbera og Sólheima þar sem tekist var á
um fjárhæðir þá virðist samt gæta ákveðins trausts hins fyrrnefnda í garð hins síðarnefnda
þegar kemur að umönnun þroskaheftra einstaklinga. Sólheimar njóta virðingar fyrir brautryðjendastarf stofnandans og í þeim efnum má greina einkenni ráðsmennskutengsla eins og
Van Slyke setti fram í kenningum sínum og lýst var í kafla þrjú.

Þjónustusamningurinn milli hins opinbera og Sólheima frá 1996 er aðeins fyrsta skrefið í
viðleitni hins opinbera við að skilgreina hlutverk aðila þriðja geirans við að veita þjónustu á
sviði velferðarmála. Fram að þeim tíma hafði hið opinbera veitt fjármagn til starfsemi ýmissa
aðila þriðja geirans í málaflokkinum en án þess að nokkrar skilgreiningar lægju að baki
fjárveitingunum aðrar en lög og reglugerðir. Viðbótartengsl voru ráðandi en í kjölfar nýrra
áherslna í ríkisbúskap eru fyrstu vörðurnar reistar á vegi uppbótartengsla hins opinbera og
þriðja geirans þar sem aðilar reyna að koma sér saman um ákveðnar lausnir. En sem fyrr segir
var um grýtta og langa leið að fara.

5.5.3 Slæmt skyggni á leiðinni

Hin grýtta byrjun og hið slæma skyggni á samningsleið hins opinbera og Sólheima endaði
ekki við undirritun samningsins. Fram kom í máli viðmælanda hjá hinu opinbera að forsvarsmenn Sólheima hafi aldrei verið sáttir við þá fjárhæð sem fylgt hafi samningnum frá 1996.
Afstaða hins opinbera var sú að fatlaðir íbúar á Sólheimum væru ekki þversnið af fötluðum
einstaklingum í þjónustukerfinu og því var ekki fallist á meðaltalskostnað eins og forsvarsmenn Sólheima fóru fram á. Í máli fyrrverandi stjórnanda hjá Sólheimum kom fram, eins og
fyrr segir að hið opinbera hafi aldrei skýrt til hlítar fjárhagslegar forsendur að baki þjónustumatinu sem unnið var í tengslum við samningsgerðina. Stjórnendur Sólheima hafi ekki haft í
hyggju að breyta þjónustu Sólheima við fatlaða en samningurinn hafi verið þrándur í götu
þess að halda áfram óbreyttri starfsemi á staðnum. Því hafi verið gripið til þess ráðs að segja
samningnum upp aðeins örfáum mánuðum eftir að hann tók gildi.
Hið opinbera hélt hins vegar áfram að greiða Sólheimum samkvæmt ákvæðum samningsins eins og að ekki hefði komið til uppsagnar. Í máli fyrrverandi stjórnanda hjá Sólheimum
kom fram að erfiðlega hafi gengið að fá áheyrn hjá fulltrúum fagráðuneytisins og að það hafi
verið eins og þeir hefðu fylgt þeirri stefnu að sem minnst samskipti hefðu sem minnsta
ábyrgð. Sé leitað í smiðju Young má segja að tengslin eða tengslaleysið hafi að nýju tekið á
sig mynd viðbótartengsla. Forsvarsmenn Sólheima héldu áfram að reka staðinn á grunni
þeirrar hugmyndafræði sem Sólheimar höfðu starfað samkvæmt og hið opinbera veitti fjárstuðning. Í máli viðmælanda hjá hinu opinbera kom fram að það væri einkennandi við gerð
þjónustusamninga víða erlendis að undirritun þeirra markaði upphaf samstarfs hins opinbera
og viðkomandi þjónustuaðila en á Íslandi væri þessu öfugt farið. Samskiptin væru lítil sem engin eftir að samningur kæmist á. Sólheimar voru þá e.t.v. ekki einsdæmi í slíkum málum.
En tortryggni í tengslum hins opinbera og Sólheima var engan veginn úr sögunni. Eins og
rakið hefur verið fyrr í ritgerðinni réðst Ríkisendurskoðun í tvær úttektir á starfsemi Sólheima
á árunum 2002 og 2004. Í skýrslum Ríkisendurskoðunar er reyndar að finna gagnrýni á báða
samningsaðila, hið opinbera og Sólheima. En e.t.v. var óraunhæft að búast við beinni braut og
góðu skyggni með samning í farteskinu þar sem ekki hafði tekist að njörva niður skilgreiningu, sem sátt ríkti um, á þeirri þjónustu sem hinir fyrrnefndu vildu kaupa og hinir síðarnefndu vildu selja og þar sem pólitísk inngrip höfðu komið til skjalanna á lokasprettinum.
Í máli viðmælenda hjá hinu opinbera kom fram að Páll Pétursson félagsmálaráðherra hafi
verið búinn að fá nóg af samskiptunum við forsvarsmenn Sólheima og þess vegna hafi samskipti milli samningsaðila verið lítil frá undirritun samnings fram til ársins 2002 eftir úttektir
Ríkisendurskoðunar. Í kjölfar þeirra vildi ráðherra grípa til aðgerða gagnvart Sólheimum eins
og fram kom í grein í Morgunblaðinu 31. maí 2002. Þar er vísað í ummæli ráðherra: „Páll
segir að það skilyrði verði gert fyrir því að nýr þjónustusamningur verði gerður, að stjórnarfyrirkomulagi Sólheima verði breytt. Ráðuneytið muni gera kröfu til þess að fá mann í stjórn,
a.m.k. á meðan þjónustusamningur sé í gildi.“
134
Samkvæmt ummælum viðmælanda hjá hinu
opinbera virðast fulltrúar fjármálaráðuneytis ekki hafa verið sammála fulltrúum fagráðuneytisins og hafi ekki viljað breyta fjárveitingum til Sólheima. Þarna var komin upp nokkuð
sérstök staða. Fagráðuneytið vill koma að stjórnun sjálfseignarstofnunar en fjármálaráðuneytið vill ekki skerða fjárveitingar til hennar.
Við þessar kringumstæður virðast samningaviðræður ekki hafa verið mögulegar og verða
það ekki fyrr en Árni Magnússon tekur við sem félagsmálaráðherra. Vinna við samningagerð
fór þá af stað hjá embættismönnum félagsmálaráðuneytis og í máli viðmælanda hjá hinu
opinbera kom fram að við gerð seinni samningsins hafi þekking á einingarverði verið miklu
meiri heldur en þegar unnið var að gerð fyrra samningsins 1996. Eins og lýst var fyrr í
kaflanum var það síðan félagsmálaráðherra sjálfur og aðstoðarmaður hans sem lauk samningagerðinni eftir að embættismenn höfðu lýst því yfir að þeir treystu sér ekki til að ljúka
samningnum eftir að samningsdrögum var breytt í samráði við forsvarsmenn Sólheima. Töldu
embættismennirnir að í breyttum samningsdrögum væri ekki tekið tillit til athugasemda
Ríkisendurskoðunar.
Líkt og í fyrri samningagerðinni virðist bein aðkoma ráðherra aftur hafa stuðlað að undirritun þessa seinna samnings árið 2004. Enn og aftur virðist samningsgerðin hafa verið komin í hálfgerðan hnút hjá samningsaðilum sem síðan hafi verið höggvið á af hálfu stjórnmálamanna.
Hvað sem aðkomu stjórnmálamanna líður er ljóst að seinni samningurinn milli hins opinbera og Sólheima er mun ítarlegri en sá fyrri. Forsvarsmönnum Sólheima er einnig veitt mun
meira svigrún í síðari samningnum til að reka Sólheima á eigin forsendum. Í samningnum er
t.a.m. kveðið á um að sjálfsaflafé Sólheima skerði á engan hátt greiðslur hins opinbera til
sjálfseignarstofnunarinnar og einnig er ákvæði um að stjórn Sólheima sé heimilt að ráðstafa
rekstrarafgangi til myndunar varðasjóðs með ákveðnum takmörkunum. Jafnframt er kveðið á
um að Sólheimar skuli gæta þess að starfsemi sem talist geti samkeppnisrekstur sé fjárhagslega aðskilin frá starfsemi Sólheima sem falli undir samninginn.
135
Sé samningurinn skoðaður í ljósi umboðskenninga eru einnig til staðar fleiri þættir en í
fyrra samningnum sem eiga að minnka líkur á hrakvali og freistnivanda. Skilgreining á markmiðum er ítarlegri en í leiðinni er vísað í sérstöðu Sólheima og styrkleika staðarins. Eins og í
fyrri samningnum er tilgreint hvernig fylgst verði með frammistöðu þjónustuaðilans og jafnframt er kveðið á um hvernig brugðist verði við ef skilgreindar kröfur verði ekki uppfylltar.
Átta ár líða á milli undirritunar samninganna tveggja við Sólheima. Á þessum átta árum
eiga sér stað ýmsar breytingar á íslenskri stjórnsýslu. Má þar nefna að nokkuð góð reynsla var
komin á nýtt verklag við fjárlagagerð, svonefnda rammaaðferð sem innleidd var 1992, notkun
útboða til þjónustuþátta hafði aukist verulega og með innleiðingu árangursstjórnunar höfðu
verið gerðir þjónustusamningar milli ráðuneyta við ýmsar undirstofnanir. Hið opinbera var
orðinn þjálfaðri kaupandi þjónustu árið 2004 þegar seinni samningurinn var gerður heldur en
árið 1996 þegar sá fyrri var gerður. Með nýjum áherslum í ríkisbúskap þar sem stuðla átti að
meiri aðkomu utanaðkomandi aðila í að veita opinbera þjónustu hafði afstaðan gagnvart þjónustu þriðja geirans einnig breyst.
Í rannsóknarleiðangrinum var lagt af stað með spurninguna um forsendur samninganna
tveggja 1996 og 2004 milli hins opinbera og Sólheima í Grímsnesi. Eins og reifað hefur verið
í ritgerðinni voru forsendur samninganna tveggja all ólíkar. Ólíkar að því leyti að í fyrri
samningnum er skilgreining á þjónustu skemur á veg komin en í seinni samningnum og þar er
heldur ekkert tillit tekið til sérstöðu Sólheima. Fyrri samningurinn er fyrsta tilraun hins opinbera til að setja verðmiða á þjónustu aðila þriðja geirans í málefnum fatlaðra og í þeim efnum
hafði hið opinbera við lítið annað að styðjast en ríkisreknar eða sambærilegar stofnanir þar
sem í flestum tilvikum var um að ræða búsetu fatlaðra í þéttbýli við gjörólíkar kringumstæður en á Sólheimum.
Í rannsóknarspurningunni var einnig spurt um tengsl samningsaðilanna, hvernig þeim hafi
verið háttað. Af tilvísunum í ritgerðinni í blaðagreinar og fleiri gögn má ljóst vera að tengslin
einkenndust af tortryggni og togstreitu samningsaðilanna. Ekki var um beinar samningsvið-
ræður að ræða við gerð fyrra samningsins heldur gegnu samningsdrög á milli samningsaðila
fyrir milligöngu eins aðila úr stjórn Sólheima sem átti í töluverðum samskiptum við félagsmálaráðuneytið vegna annarra mála. Inn í málið fléttaðist einnig þrýstingur hagsmunaaðila í
málefnum fatlaðra um leiðir í ummönnun fatlaðra einstaklinga. Togstreitan var líka á köflum
á svolítið persónulegum nótum eins og einn viðmælandinn í rannsókninni benti á. Í þessu
samhengi er vert að gefa stöðu samningsaðilanna tveggja, hins opinbera og sjálfseignarstofnunarinnar Sólheima, nánari gaum og skoða umhverfi þeirra út frá kenningum sem fjallað var
um í fræðilegum hluta ritgerðarinnar.

5.5.4 Að slökkva elda

Í inngangskafla var í stuttu máli fjallað um sérstöðu opinberrar stjórnsýslu. Þar kom fram að
starfsumhverfi og starfsþættir hennar væru margþættari en hjá einkafyrirtækjum og að gert sé
ráð fyrir að allar athafnir opinberra stofnana séu opinberar. Náið sambýli við hið pólitíska
vald er einnig þáttur sem flækir starfsumhverfi hins opinbera. Stjórnmálamenn þurfa að mæta
kjósendum reglulega í kosningum og taka tillit til hagsmuna flokksfélaga sinna og því grípa
þeir stundum inn í mál vegna þrýstings hagsmunahópa eða einstaklinga.
136
Ráðherrar fá umboð sitt frá kjósendum en embættismenn og aðra starfsmenn opinberrar stjórnsýslu skortir
þetta lýðræðislega umboð. Stjórnendum í opinberri stjórnsýslu ber að leitast við að hemja
ríkisútgjöld og í samningagerð við einkaaðila og aðila þriðja geirans ber þeim að leita hagkvæmra lausna sem stundum stangast á við sjónarmið stjórnmálamanna.
Þegar fyrri samningurinn var gerður við Sólheima árið 1996 má segja að stefnugluggi hafi
opnast og samningsgerð milli hins opinbera og Sólheima kemst á dagskrá stjórnsýslunnar.
Nýjar pólitískar áherslur í ríkisbúskap, með áherslu á gerð þjónustusamninga við einkaaðila
og aðila þriðja geirans, deilur um fjárveitingar hins opinbera til Sólheima ásamt fleiri þáttum
opna samningsaðilum leið til að hefja vinnu við samningsgerð þrátt fyrir undangengnar deilur
á vettvangi fjölmiðlanna og tregðu hins opinbera við að koma á þjónustusamningi.

Í fræðilegum hluta ritgerðarinnar var fjallað um kenningar Simon sem gera ráð fyrir því að
í opinberri stjórnsýslu miðist ákvarðanataka við að ná fram stöðugleika og jafnvægi. Skynsemi mannsins séu takmörk sett og einstaklingurinn taki ákvarðanir sem séu „nógu góðar“ og
taki mið af aðstæðum og gildismati viðkomandi einstaklings. Einnig var fjallað um smá-
skrefakenningu Lindblom þar sem einstaklingar leitist í óvissuástandi við að taka ákvarðanir í
smáum skrefum sem byggi á því sem fyrir hendi er. Sé staða opinberra starfsmanna við gerð
fyrra samningsins við Sólheima 1996 skoðuð í ljósi þessara kenninga er ljóst að ástandið
einkenndist af óvissu. Óvissu í þeim skilningi að gerð slíks þjónustusamnings í málefnum
fatlaðra var ný af nálinni og á litlu var að byggja. Í slíku ástandi var leitast við að byggja á
þeirri þjónustu sem hið opinbera sjálft innti af hendi við fatlaða einstaklinga. Þjónusta sem
fór fram við mjög ólíkar aðstæður en fyrir hendi voru hjá Sólheimum. Út frá sjónarhóli hins
opinbera var það samt e.t.v. eina færa leiðin til að ná fram stöðugleika við óvissuaðstæðurnar.
Íslensk stjórnsýsla er afar fáliðuð en til hennar hafa þó verið gerðar sömu kröfur og til
opinberrar stjórnsýslu í milljónaríkjum. Því er kannski ekki að furða að vinnudagarnir í
íslenskum ráðuneytum fari í „að slökkva elda hér og þar“ eins og einn viðmælandi hins opinbera í rannsókninni orðað það. Við slíkar aðstæður er lítill tími aflögu í stefnumótun og innleiðingu nýrra starfsaðferða og því er ekki að undra að ákvarðanir starfsmanna stjórnsýslunnar grundvallist á smáum skrefum sem byggi á því sem fyrir er í anda kenningar Lindblom.
Sem fyrr segir er starfsumhverfi starfsmanna stjórnsýslunnar flókið og starfsmennirnir hafa
sjaldnast yfir öllum þeim upplýsingum að ráða sem gera þeim kleift að taka „bestu“ og
„réttustu“ ákvarðanirnar. Því miðist ákvarðanatakan oft við ákvarðanirnar sem séu „nógu
góðar“.
137
Sambýli við hið pólitíska vald og inngrip stjórnmálamanna er, eins og fjallað hefur verið
um, einn þátturinn sem flækir starfsumhverfi opinberrar stjórnsýslu. Svo virðist sem að við
gerð beggja samninganna milli hins opinbera og Sólheima hafi verið um beina aðkomu
stjórnmálamanna að ræða. Í fyrri samningagerðinni var þjónustuaðilinn ósáttur við forsendur
samningsins en honum voru settir úrslitakostir af hálfu ráðherra. Í seinni samningagerðinni
var um beina aðkomu ráðherra að samningagerðinni að ræða. Einn viðmælandi hins opinbera
benti á þá staðreynd að þegar ráðherrar komi inn í samningaviðræður þá sé annað hvort fyrir
þá að tapa þeim „pólitískt“ eða að höggva á hnútinn og ljúka viðræðum og skrifa undir samning. Hvað sem líður viðhorfum embættismanna stjórnsýslunnar er umboðið hjá ráðherrum og
því hafa þeir lokaorðið.

5.5.5 Tilvist sjálfseignarstofnunar
Þegar Sesselja H. Sigmundsdóttir var innt eftir því hver ætti Sólheima var svar hennar að það
væru börnin sem ættu Sólheima, börnin sem áttu heimili á Sólheimum.
138
Sesselja hafði ekki
mótað stefnu um framtíð Sólheima en hafði þó lýst þeim áhuga sínum að staðurinn yrði
menntasetur í gömlum íslenskum stíl, með smáhýsi allt um kring. Einnig dreymdi hana um að
þar risi lífræn landbúnaðar- og garðyrkjustöð.
139
Þegar Sólheimar í dag eru bornir saman við
þessa sýn Sesselju er ljóst að staðurinn er að mörgu leyti í anda hennar. Þar búa saman fatlaðir og ófatlaðir einstaklingar sem stunda ýmis konar störf í fyrirtækjum sem rekin eru á stað-
num. Má þar nefna skógræktarstöð, garðyrkjustöð, verslun og listhús, kaffihús, gistiheimili
o.fl. Menning og listir eru í hávegum höfð, leiksýningar eru settar á svið í leikhúsi staðarins
og í Sesseljuhúsi eru haldnir ýmis konar fræðslufundir og ráðstefnur. Sólheimar eru einnig
vinsæll áfangastaður ferðamanna sem margir taka þátt í ýmis konar menningarviðburðum
staðarins, heimsækja kaffihús staðarins og versla varning sem íbúar Sólheima hafa unnið.
Eins og fram kom í kafla tvö var markmið Sesselju ávallt að stunda ýmis konar atvinnustarfsemi til að afla tekna fyrir staðinn því henni hugnaðist ekki að verða of háð opinberum
aðilum fjárhagslega því hún taldi að það byði hættunni heim á afskiptum hins opinbera af
innri málefnum Sólheima. Með tímanum varð staðurinn hins vegar mjög háður hinu opinbera
og eins og fram hefur komið voru gerðar kröfur af hálfu þess að koma að stjórnun sjálfseignarstofnunarinnar. Ríkjandi hugmyndafræði í málefnum fatlaðra undir lok síðustu aldar
var staðnum einnig andsnúin og því er í byrjun tíunda áratugarins ráðist í að marka Sólheimum stefnu fyrir komandi áratugi. Í þeirri stefnumörkun er lögð áhersla á að renna fleiri
stoðum undir starf heimilisins en kjarninn í hugmyndafræði staðarins er eftir sem áður að
veita einstaklingum tækifæri. Í kafla tvö var fjallað um núverandi skipulagsskrá Sólheima þar
sem kveðið er á um að markmið Sólheima sé að skapa sjálfbært samfélag með félagsþjónustu
við fólk með sérþarfir.
Þannig hafa forsvarsmenn Sólheima fundið staðnum nýjan farveg sem á þó mjög sterkar
rætur í hugsjón stofnandans. En þessi þróun hefur ekki gengið gagnrýnislaust fyrir sig eins og
tilvísanir í blaðaskrif í kafla tvö bera vitni um. Meðal annars hefur verið gagnrýnt að áherslan
hafi færst frá umönnun þroskaheftra yfir í vistvænan rekstur og að til þess hafi verið notað
almannafé. T.a.m. sé rekið gistiheimili á Sólheimum í samkeppni við aðila á frjálsum
markaði. Fulltrúar Sólheima hafa bent á að fyrirtæki staðarins séu rekin sem sjálfstæð fyrirtæki til að renna stoðum undir gunnstarfsemi Sólheima.
Í umfjöllun sinni um samstarf hins opinbera og þriðja geirans hefur fræðimaðurinn
Anheier bent á aukningu þess að aðilar þriðja geirans stundi samkeppnisrekstur til að fjármagna grunnstarfsemi sína til að koma í veg fyrir að þeir verði of háðir hinu opinbera um
fjárframlög.
140
Í máli eins af fyrrverandi stjórnendum Sólheima í rannsókninni kom fram að í
fyrirtækjum Sólheima eigi sér stað blöndun fatlaðra og ófatlaðra einstaklinga sem sé í samræmi við hugmyndafræði staðarins. Fyrirtækin skapi einnig störf fyrir fatlaða íbúa staðarins
og það sé einmitt einn af aðalstyrkleikum Sólheima að þar séu allir í starfi og gegni ákveðnu
hlutverki.
Velvilji almennings er aðilum þriðja geirans einnig mjög mikilvægur. Í umfjöllun sinni
„Styrkar stoðir: Almannatengsl“ í Stjórnun og rekstur félagasamtaka bendir höfundurinn
Þórir Guðmundsson á mikilvægi almannatengsla í starfi sjálfseignastofnana. Þórir segir
margar mismunandi leiðir vera færar fyrir aðila þriðja geirans til að iðka almannatengsl og
koma málefnum sínum á framfæri. Hann bendir á að á Íslandi eigi þriðji geirinn í víðtæku
samtarfi við hið opinbera eins og víða um heim. Því sé ljóst að forsvarsmenn sjálfseignarstofnana og frjálsra félagasamtaka komist ekki hjá því að eiga í tengslum við starfsmenn hins
opinbera. Þórir bendir á að ekki sé nóg að sinna góðum verkefnum og búast við því að stuðningur við þau komi á silfurfati, vinna þurfi fyrir þessum stuðningi. Á Íslandi sé kunningjasamfélagið enn við lýði og að einstaklingar í stjórnkerfinu, stjórnmála- og embættismenn,
hafi iðulega úrslitaáhrif á skiptingu almannafjár, hvort sem okkur líki það betur eða verr. Þess
vegna geti verið eðlilegt að vinna hagsmunamálum fylgi á vettvangi stjórnmálaflokkanna.
141
Hjá Sólheimum hafa verið farnar ýmsar leiðir til að iðka almannatengsl. Samskipti við
fjölmiðla hefur verið ein leiðin en ýmsir hafa gagnrýnt hversu oft málefni sjálfseignarstofnunarinnar hafi ratað í fjölmiðla. Í mörgum tilvikum var þó um það að ræða að utanaðkomandi
aðilar hafi átt frumkvæðið að skrifunum og þá hafi verið nauðsynlegt að svara þeim af hálfu
forsvarsmanna Sólheima. Af umfjöllun ritgerðarinnar má ljóst vera að aðkoma aðila í stjórnkerfinu, stjórnmála- og embættismanna, að málefnum Sólheima hefur haft í för með sér kosti
og galla fyrir starfsemi sjálfseignarstofnunarinnar.

Tilvísun í eftirfarandi link:

http://skemman.is/stream/get/1946/9980/24957/1/MPA-ritgerd_SigrR.pdf

Í hvernig þjóðfélagi búum við eiginlega! The way society we live anyway!

Kæru mbl., bloggarar hérna á Íslandi sem og annars staðar:

Ég vill bara segja við ykkur eftirfarandi staðreyndir og sannleika...

Á meðan þessir tilteknu eftirtöldu einstaklingar sem þið v/s við höfum kosið yfir okkur fara ekki eftir lögum og reglum Íslenska Lýðveldisins frá 1944, þá hafa þau ekkert að starfa fyrir hönd almennings, s.s., okkar hérna í þjóðfélaginu, því þau hafa bara verið að auka bilið v/s strikið á milli þeirra sem hafa það mjög gott hins vegar og geta lifað vel lystingum og hins vegar hinna sem þurfa að koma skríðandi að dyrum sveitafélaganna, Félags- og Velferðarráðuneytisins, hjálparstofnanna, safnaðarheimilanna og síðast en ekki síst að betla síðan í sjónvarpinu um betri tíð og aukna fjármuni frá almenningi, eins og hver og einn hafi ekki nóg fyrir sig og sína að sjá ofan í sitt bú miðað við hvernig stjórnvöld ætla sér að búa og hlúa að eldri kynslóðinni, sé til síðari tíma litið!!!

Allavega, miðað við allt sem ég hef lent í og fyrir gagnvart mínum nánustu auk stjórnsýslunar og staða mín er satt best að segja skelfileg ef ekki bagaleg og ég berst í bökkum við að halda aftur að geðheilsu minni vegna veikinda minna, þá er ég ekki gangandi á milli með seðlaveski eða seðlabuddu, biðjandi og í verstu tilfellum vælandi og grátandi um peninga, hægri v/s vinstri. Ég veg og met miklu meir mína æru, virðingu, heiður, orðstír o.m.fl.

Þetta er ekki slíkt þjóðfélag sem ég hafði viljað hvorki fæðast né alast upp í og við frá byrjun, það get ég sagt ykkur í hreinskilni sagt!

Dear MBL., Bloggers here in Iceland and elsewhere:

I just want to say to you the following facts and truth ...

While these particular individuals following you v / s we have chosen us to not abide by the laws and regulations of the Republic of Iceland since 1944, they have nothing to act on behalf of the public, such as, here in our society, because they've just been increase the v / s segment between those who have it great, however, and can survive well described ings and the other of which need to come crawling to the door municipalities, Social and Welfare Ministry, nonprofit organizations, collected household and, last but not least, to beg then TV for better times and increased funds from the public, as every one was not enough for him and her to see into their estate by how the government intends to create and nurture the older generation, is in the second term!! !

Anyway, considering all I've been in and to my closest and administrative functionaries and my post is honestly it frightening if not deleterious and I received in trays to hold back the sanity my illness less, then I'm not going between a wallet or purse notes, asking and in the worst cases, whining and crying about money, right v / s left. I stop and record much more my honor, dignity, honor, reputation and more.

This is not such a society I'd want either born or grew up in and around from the start, I can tell you honestly tell!

Skrár tengdar þessari bloggfærslu:

• Guess who?

Mannréttindasáttmáli Evrópu (í heild): European Convention on Human Rights (in total):

European Convention on Human Rights (in total):


Convention for the Protection of Human Rights and Fundamental Freedoms (European Convention on Human Rights)
changes cf. Protocol no. 11


Rome, 4 November 1950.


http://vefir.nams.is/kompas/pdf_klippt/vidaukar/8.pdf


The text of the agreement has been amended by Protocol No.. 3 (ETS no. 45), which came into effect on 21 September 1970, of Protocol no. 5 (ETS no. 55), which
entered into force 20 December 1971 and of Protocol no. 8 (ETS no. 118), which entered into force on 1 January 1990, and also contained the text of Protocol no. 2 (ETS
no. 44) which, according to the third paragraph. 5th Article., had been part of the contract since he came into effect on 21 September 1970. Protocol no. 11 (ETS no. 155) is
instead of all the provisions of the modified or added in this any attachments with effect from the date of his first November 1998. From that day was
Protocol no. 9 (ETS no. 140), which entered into force on 1 October 1994, and abolished Protocol no. 10 (ETS no. 146) no longer served its purpose. In
2004, Protocol no. 14, for improved control agreement, approved but not yet entered into force.


Governments which have signed and the parties are
Council of Europe
keep in mind the general declaration of human rights, the General Assembly
The United Nations adopted on 10 December 1948;
keep in mind, a statement that has the goal of ensuring public
and realistic recognition and protection of their rights, there is
described;
keep in mind that the aim of the Council of Europe is to establish a closer union
members and that one of the way to the point is that human rights and fundamental freedoms are honored and strengthened;
reactivate firm faith in the fundamental freedoms, which is based
justice and peace in the world and the best guarantees on the one hand with
effective, democratic governance and, on the other hand, the general understanding and
preservation of human rights, which are the foundation of liberty;
Determined to take the first steps to the extent of ensuring
shared some of their rights, as specified in the General
Declaration of Human Rights, since the European governments, which
same time being and have a common heritage of political traditions, ideals, freedom and the rule of law;
Have agreed on the following is:


First Article
1
- Obligation to respect human rights
The Contracting Parties shall secure to everyone within their
jurisdiction the rights and freedoms defined in the first section of this Agreement.
I. Chapter
1
- Rights and freedoms
Second Article
1
- Right to life
First 's Right to life shall be protected by law. No
one shall be deprived of life intentionally, except guilt is proven and should satisfy Judgment against him for a crime penalty is provided by law.
Second Deprivation occurring force shall not be considered to violate
in contravention of this article when power bait which is no more than absolutely
necessary:
to protect a person from unlawful violence;
b to effect a lawful arrest or to bring
prevent the escape of a person lawfully detained;
c, lawful actions aimed at suppressing
riot or insurrection.
3rd Article
2
- Prohibition of torture
No one shall be subjected to torture or to inhuman or degrading treatment
or punishment.
4th Article
1
- Prohibition of slavery and forced labor
First No person shall be held in slavery or servitude.
Second No one shall be required of any person to perform forced
or forced labor.
3rd Forced or compulsory labor for the purpose of this article
shall not apply to:


a. work required in accordance with the general rules
custodial arrangements provided for in Article 5 Article. this Convention or during conditional release from such detention
process;
b. military service or services required in its place
of men who refuse military service to his conscience
for and live with legislation authorizing such rejection;
c. services because of the risk of an emergency or threat
life or public welfare;
d. work or service which forms part of normal civil obligations.
5th Article
1
- Right to liberty and security of person
First Everyone has the right to liberty and security of person. No one shall be
deprived of his liberty save in the following cases and in accordance with the
procedure prescribed by law. The cases are:
a. the lawful detention of a person who has been sentenced guilty of
a competent court;
b. the lawful arrest or detention of a person for non-compliance
lawful order of a court or in order to secure the fulfillment of lawful duty;
c. the lawful arrest or detention of a person who convened in the
purpose of bringing him before the competent legal authority,
end resting on his reasonable suspicion of a crime or
the arguments are considered necessary to prevent the
he commits a crime or escape in this situation;
d. detention of a minor by lawful order
for the control of upbringing or his lawful detention
for the purpose of bringing him before the competent legal
power;
e. lawful detention of persons for the prevention of infectious
disease spreads or persons of unsound mind, alcoholics or drug addicts or vagrants;
f. the lawful arrest or detention of a person to prevent
for the unauthorized entry into the country or keeping
people to deportation or extradition.
Second Anyone who is arrested shall be informed promptly,
in a language which he understands, of the reasons for his arrest and
the sake of which he is born.
3rd Everyone who is arrested or detained
provided. c-team first Point. this Article shall immediately bring before a judge
or other official designated by law has the right to go
have jurisdiction, and shall be entitled to his case will be taken
in court within a reasonable time, or he will be released until
trial. It can be a condition for a redeemer
the custody of collateral is set for his appearance before the court.
4th Any person who is arrested or placed in custody, the right to bear decided upon a court's ruling on it in a timely manner and order that he be
released if the detention is not lawful.
5th Everyone who has been placed in the hands or custody
contrary to the provisions of this Article shall have the right to compensation
can be included.
6th Article
3
- The right to a fair trial
First In order to determine the rights and duties of his civil rights
or blame, as it is used for a criminal offense, he shall be
right to a fair and public hearing within a reasonable time
by an independent and impartial tribunal. His replacement is determined
by law. Judgment shall be pronounced in open court, but the ban is
reporters and the public access to proceedings in all
or some of the moral reasons or public policy considerations
or national security in a democratic country or in the interests of young people
or the protection of privacy, the parties or, in so far as the Court deems it is clearly needed, in specific cases where
official narrative would impede the course of justice.
Second Anyone who is born with a criminal offense shall be presumed innocent until proved guilty according to law.
3rd Anyone who is born with a criminal offense shall not be
enjoy less accurate than follows:
a. To be informed promptly, in a language which he understands and in
detail the nature and cause of the accusation against him
Everyone.
b. Have adequate time and facilities to prepare a defense
her.
c. He can defend himself or be-
assistance of his own choosing. If he has not enough money to
to pay for legal assistance to be given it free
if it is necessary for justice.
d. He can ask or be asked witnesses who are guided
against him. Be seen that the witness, who bear him
in favor of the event in court and are asked in the same way as they
witnesses that are derived from it.
e. To have the free assistance of an interpreter if he can not understand or
speak the language used in court.
7th Article
4
- No punishment without law
First No one shall be guilty of an offense if an act or omission that he's not constitute a criminal offense under national
or international law when it was committed. Nor shall a man
more severe punishment than the law at the time the offense was committed.
Second This Article shall not prejudice the trial of
some person or his sentence for any offense
or omission punishable under the provisions of
law recognized by civilized nations when it was committed.
8th Article
1
- Respect for private and family
First Everyone has the right to respect for his privacy, family, home
and correspondence.
Second Public authorities shall not make the exercise of this right except in accordance with the law and is necessary in a democratic society in the interests of national security, public safety or the economic well-being of the country, for the prevention of disorder or
crime, for the protection of health or morals or the rights
and freedoms of others.


9th Article
1
- Of thought, conscience and religion
First Everyone has the right to freedom of thought, conscience
and religion. This right includes freedom to change religion or
convictions and to fulfill his or her religious convictions, whether
either alone or in community with others and in public or
private, in worship, teaching, practice and observance.
Second Freedom to fulfill his or her religious convictions, only
subject to the limitations prescribed by law and necessary
in a democratic society in the public interest, for the protection
public order, health or morals or the rights and freedom.
10th Article
1
- Freedom of expression
First Everyone has the right to freedom of expression. This right shall also cover
freedom to hold opinions and to receive and impart information and
ideas at home and abroad without government intervention. Provisions
This article shall not prevent States from requiring radio, television and film companies to operate only under
special permission.
Second Because of these rights carries with it duties and responsibilities, may be subject to such formalities, conditions, restrictions
or penalties as are prescribed by law and are necessary in a democratic
discuss the lay society in the interests of national security, territorial integrity or public safety, for the prevention of disorder or crime, for the protection of health
or morals, or the rights and reputation and to bring
prevent the disclosure of information received in confidence, or for maintaining the authority and
impartiality of the judiciary.
11th Article
5
- Assembly and association
First Everyone has the right to peaceful assembly and
of association, including the right to form and join trade unions for the protection of his interests.
Second If the exercise of these rights other than such as
prescribed by law and are necessary in a democratic society
of national security or public safety, for the prevention of disorder or crime, for the protection of health or morals or the rights and freedom. The provisions of this Article shall not constitute
obstacles to lawful restrictions on members of the
military and police or government employees exercising this right.
12th Article
1
- Right to marriage
Men and women of marriageable age have the right to marry and found a
family in accordance with the law on these rights.
13th Article
1
- Right to an effective remedy to seek redress
Anyone who has broken the law or freedoms, as described in
Convention should be a realistic way to achieve their rights for public
authority, and is valid only if the offense was committed public officials.
14th Article
1
- Prohibition of discrimination
Rights and freedoms set forth in this Convention shall be secured without
discrimination, such as sex, race, color, language, religion, political or other opinion, national or social origin, association
with a national minority, property, birth or other status.
15th Article
1
- Loss of rights crisis
First In times of war or other public emergency
threatens the life of the nation any High Contracting Party may take measures
that deviate from its obligations under this Agreement to
extent strictly necessary for the prevention of shocks, provided that such measures are not inconsistent with its other obligations under
law.
Second This provision shall in no way diminish the value of second Article., except when deaths resulting from lawful acts of war, or from third Article.,
4th Article. (First paragraph.) And 7 Article.
3rd Any High Contracting Party availing itself of this right of derogation
shall inform the Secretary General of the Council of Europe fully informed
of the measures it has taken and the reasons
them. It shall also inform the Secretary-General
Of Europe when such measures have ceased to operate and
provisions of the Convention are again being fully executed.
16th Article
1
- Restrictions on the political activity of aliens
Nothing in Articles 10, 11 and 14 Article. be regarded as preventing the High Contracting Parties
imposing restrictions on the political activity of aliens.
17th Article
6
- Prohibition of abuse of rights
Nothing in this Agreement shall be construed so as to entail the least
Rights to the states, organizations or individuals to undertake or
any action that aims to destroy the rights of any
and freedom, as described therein, or to limit the excess of
the agreement stipulates.
18th Article
1
- Limitation of the deterioration of rights
Limitations to the said rights and freedoms provided for under the contract
this should not be taken with any other purpose other than for which they have spoken.
II. Chapter
7
- European Court of Human Rights
19th article - Establishment of the Court
To ensure compliance with the obligations of the Parties
this Protocol and to him have undertaken should be set up
European Court of Human Rights, hereinafter called the Court.
It shall operate continuously.
20th Article - Number of judges
The Court shall consist of an equal number of judges and Parties.
21st article - Eligibility
First The judges shall be persons grand lips, and they will be second-
whether to satisfy the requirements for qualification for appointment to high judicial office or be lögvísir such words go by.
Second Judges shall establish his place as individuals.
3rd During their term of office lasts Judges will not participate
in any activity that is incompatible with their independence, impartiality or requirements to fully judge the work. The court shall decide all doubts regarding the implementation
this paragraph.
22nd article - Election of judges
First The judges shall be elected by the Congress, by any Contracting Party by a majority of votes cast from a list of three
human Party nominates.
Second Same mode should be worn to fill the number of judges to the emergence of a new
Party or when a vacancy occurs in the Court.
23rd article - The term of office
First The judges shall be elected for a term of six years. It should be re-elected.
Term half of those judges who are elected at the first
election shall be completed in three years.


Second Term half of those judges who are elected at the first
election shall be completed in three years.
3rd To ensure that, as far as possible, to be replaced by half
judges every three years, the Assembly may decide, before
the subsequent election, the election of one or more judges, the
elected shall be for a period other than six years but not more
than nine and not less than three.
4th In the tenure of more than one judge in the case and Assembly
applying the provisions of the preceding paragraph shall work time
each lot is determined by the Secretary
Council care when election.
5th A judge elected to replace a not had
completion of their term of office shall be a member of the Court's term.
6th The term of office of judges shall expire when they reach the age of 70.
7th The judges shall hold office until replaced.
They shall, however, continue to deal with such cases as they
were subjected to.
24th article - Dismissal
The judge may be dismissed from office unless the other judges decide by
two-thirds majority that he no longer fulfills the conditions
requirement.
25th paper - Office and legally-qualified assistants
The Court shall have a registry, the functions and organization of specific
the Rules of Procedure. The Court shall be assisted by legally-qualified
assistants.
26th article - fully constituted court
Fully constituted court shall
First elect its President and one or two Vice-Presidents for three years, then
may be re-elected;
Second departments to appoint a certain time;
3rd elected Deans Court; then be re-elected;
4th adopt rules of procedure of the Court; and
5th elected secretary and one or more Deputy Secretary.
27th article - Committees, Chambers and Grand Chamber
First To consider cases brought before it, the Court shall
work in committees of three judges, in Chambers of seven
judges and in a Grand Chamber of seventeen judges. Sections
Court appoint committees for a fixed period of time.
Second Self in the Chamber and the Grand Chamber the judge elected
is the part of the State concerned. If there is none
or if he does not participate in the proceedings designated by the Member State judges.
3rd The Grand Chamber shall also include the President of the Court, the Vice Presidents of the Chambers and other judges chosen in accordance
Procedure. When a case is referred to the Grand Chamber under Article 43 Article. Shall not the Judge
who sat in the Chamber which rendered the judgment in the case are
place in the league, with the exception, however, the President of the department and
judge the place was part of the State concerned.
28th article - Statements mentioned that care is unacceptable
By unanimous vote, the Council may declare inadmissible or strike from the register
his dear single application submitted under Article 34 Article. when it is possible to
take such a decision without further examination. The decision shall be final.


29th Article - Decisions on departments to challenge the admissibility and on the merits of its
First If no decision is taken in accordance with the 28th Article. department shall provide
whether the appeal is submitted by a person under Article 34
Article. admissibility and the merits of it.
Second Unit shall provide whether international appeals under 33rd Article.
Top technology and the material side.
3rd The decision on admissibility shall be taken separately unless
Court, in exceptional cases, decides that another mode
should be worn.
30th Article - After Administration of jurisdiction to the Grand Chamber
If the issue that the department has initiated gives rise to serious doubts about the interpretation of
Agreement or any attachments to it or when the resolution of questions
the league could lead to an outcome that would be inconsistent with the previous judgment
Court, the Department may at any time before judgment
be left to the faculty jurisdiction in the matter, unless the party protests.
31st Article - The role of the Department
The Grand Chamber shall
First Rule on appeals are served according 33rd Article. or
34th Article. the department has deferred jurisdiction under the 30th Article. or
when the matter has been referred to it under 43rd Article.; and
Second consider requests for advisory opinions are served under the 47th Article.
32nd article - Jurisdiction of the Court
First Jurisdiction of the Court shall extend to all matters concerning the interpretation
and implementation of the Convention and the Protocol thereto, which
referred to it in accordance with Articles 33, 34 and 47 gr.
Second If a dispute arises as to jurisdiction resolve.
33rd article - Milliríkjamál
Any Contracting Party may refer to the Court alleged violation
other Party of the provisions of the Convention and Protocol thereto.
34th Article - lovely people
The Court is authorized to receive complaints from any person,
organizations or groups of individuals who claim that Party has
violation of the rights set forth in the contract and any attachments
with him. The Parties undertake not to hinder in any way
effective exercise of this right.
35th article - The conditions for the admissibility
First The Court may only deal with a case that sought
has been fully adjustments at home, according to the generally recognized rules of international law, and within 6 months
that the final decision was taken.
Second The Court shall not deal with any complaint of a person
filed before it under Article 34 Article. if
a anonymous person, or
b substantially the same as the matter has already been examined by the Court or has already been submitted to
investigation or settlement of international and includes
not include any new relevant information.
3rd The Court shall declare inadmissible any dear person
submitted under Article 34 Article. which it considers incompatible with the provisions of the Convention, manifestly ill-founded, or
an abuse of the right of petition.
4th The Court shall reject any appeal that it considers inadmissible under this Article. He may make it
At any stage of the proceedings that is.
36th article - Meal Membership third party
First Now the applicant is a national of a Party and a Party shall be entitled to carry forward written comments and take part in
Oral proceedings in all matters for the department and the department.
Second In order to ensure proper verdict is the President of the Court may invite any Party which is not
party to the proceedings or the person involved and not
applicant to submit written comments or take part in
oral arguments.
37th article - Charges withdrawn
First Court may at any stage of the proceedings
to incorporate appeal of its list when conditions warrant
to believe that:
a. applicant does not intend to follow its allegations by, or
b. the matter has been resolved, or
c. any other reason the Court verifies, is no longer justified to continue
to discuss the complaint. The court shall, however, continue
complaint investigation, if necessary, to the human rights as defined Convention or
any attachments to it are respected.
Second The court may decide to appeal again to register
her if he considers that the circumstances so warrant.
38th article - investigation and mediation
First If the Court declares the complaint admissible it
a. carry out checks on the matter with representatives of the parties
and if necessary, carry out a study that
countries concerned is then obliged to pay for
in all respects;
b. be available to the parties to resolve the matter
provided with the full care of their human rights
defined in the Agreement and its Annexes
him.
Second What goes under b. first team paragraph. shall be confidential.
39th article - conciliation
If a settlement is effected, the Court shall strike the case out of its list by Decision
which should be a brief statement of the facts and of the solution reached.
40th article - The official procedures and access to Document
First Proceedings shall be public unless the court decides otherwise
in special cases.
Second Documents held by the Secretary shall be available to the public unless
President of the Court decides otherwise.
41st article - fair compensation
The Court shall, if necessary, provide fair compensation to the party
subjected to damage if he comes to the conclusion that the breach of contract or any attachments to it were the case and if the legislation
Party concerned allows only the disclosure of compensation in part.
42nd Article - Judge issued the departments
Judgments issued in the dispute shall be final in accordance with the provisions of
Second paragraph. 44th Article.


43rd article - Referral to the Department
First Each party is permitted, in exceptional cases is
discuss the request within three months from the date
Justice Department that the matter be referred to the Grand Chamber.
Second A committee of five judges of the Grand Chamber shall grant the request
if the case raises a serious question as to the interpretation or application of the Convention and any attachments to it, or
serious debate of general importance.
3rd Approval Committee shall request the Department conclude the matter by
court.
44th article - Final judgments
First Judgment of the Grand Chamber shall be final.
Second Judgment Department shall be final.
a when the parties declare that they will not wish
the matter will be referred to the Department, or
b. three months from the date of the judgment, if not
requested that the matter be referred to the Grand Chamber,
or
c. when a committee of faculty rejects request for referral pursuant to 43rd Article.
3rd The final judgment shall be published.
45th article - Reasoning judgments and decisions
First Substantiate the judgments and decisions that describe the technology or appeals
bad.
Second If the judges do not agree on the judgment in whole or in part, any judge shall be entitled to submit a dissenting opinion.
46th article - Binding effect of judgments and enforcement of
First The Contracting Parties undertake to abide by the final judgment of the Court
in any case to which they are parties.
Second The final judgment of the Court shall be obtained Ministers
who oversees its execution.
47th article - Advisory Opinion
First The Court may, if the Council wishes to present
advisory opinions on legal issues relating to the interpretation of the Convention and Protocol thereto.
Second No one shall be in such opinions discuss any aspect of
content or scope of the rights or freedoms, is discussed
in the first section of the Agreement and any attachments thereto, or
but about other issues that the Court or the Committee of Ministers
would have to decide on an extension of the appeal is
might be held in accordance with the contract.
3rd That a decision of the Council of Ministers to request the opinion
Court's agenda requires a majority vote of members
they are entitled to sit on the committee.
48th article - Advisory jurisdiction of the Court
The Court shall decide whether a request for an advisory opinion is delivered Ministers
is within his scope as defined in the 47th Article.
49th article - Reasoning advisory opinion
First Opinion of the Court shall be justified.
Second Now, the opinion should be wholly or partly unanimous, and each
judge the right to present a dissenting opinion.
3rd Opinion of the Court shall be submitted to the Council of Ministers.


50th article - Cost of Court
Europe covers the costs of the Court.
51st article - Privileges and immunities of judges
Judges must work with enjoy the privileges and immunities
in 40th Article. Statute of the Council of Europe and in the agreements concluded
thereunder.
III. Chapter
8.9
- Miscellaneous Provisions
52nd Article
1
- Feedback Secretary
Parties are obliged, when the Secretary General, requesting
so, to clarify how the law ensures the effective enforcement of the provisions of this Agreement.
53rd Article
1
- Protection of existing human rights
Nothing in this Agreement shall be construed as limiting or derogating
some of the human rights and fundamental freedoms which may be ensured under the laws of
Parties or other agreement to which it is a party.
54th Article
1
- Empowered Ministers
Nothing in this Convention shall prejudice the powers of Ministers is
the Statute of the Council of Europe.
55th Article
1
- Exclusion of other means to resolve disputes
The Parties agree that they will not, unless otherwise
specifically agreed, taking advantage of contracts, covenants or declarations in force
between them to submit a petition, a dispute concerning the interpretation or application of this Convention to a means of settlement other than those provided for.
56th Article
10
- Territorial scope
First
11
Any State may, when ratifying or
at any time thereafter, declare by notification addressed to the Secretary General that this Convention shall, however,
subject under. 4th paragraph. this Article shall apply to all or
any of the territories it occupies on the world stage.
Second The Agreement shall apply to the territory or territories that have been identified
in the notification after 30 days from the notification
Secretary General of the Council of Europe
3rd Provisions of this Convention shall be applied in such regions
with due regard, however, to every place.
4th
2
Any State which has made a declaration in accordance with paragraph 1
Point. this article may at any time thereafter declare
of one or more regions of which the declaration applies,
it agrees that the Court is competent to receive complaints
from individuals, organizations or groups of individuals, under. 34th
Article. Convention.
57th Article
1
- Reservations
First Any State may, when signing this Convention or when depositing its instrument of ratification with reservations about some
provisions of the Convention to the extent that the applicable legislation
its territory is not in conformity with the provision. Disclaimers
general character shall not be permitted under this article.
Second Any reservation made under this article shall contain a brief
statement of the law concerned.
58th Article
1
- Termination
First Parties shall only be entitled to terminate the Agreement-the past five years since he became a member of his
with six months' notice contained in a notification addressed to the Secretary General of the Council of Europe, who shall inform the
other High Contracting Parties.
Second Such termination shall not relieve the Parties from their obligations under the Convention in terms of offense going
any non-compliance with these obligations, he may have committed
before the dismissal took effect.
3rd Each Party that goes from Europe, the end
Member of the Convention under the same conditions.
4th
12
This Agreement may be terminated in accordance with the provisions of the paragraph above regarding any territory described
been over to extend under. 56th Article.
59th Article
13
- Signature and ratification
First Parties of Europe should be able to sign this agreement.
It shall be ratified. The instruments of ratification shall be deposited with the Secretary General of Europe.
Second This Agreement shall enter into force when ten States have deposited their instruments of ratification.
3rd In respect of any State which has signed the Convention
and ratifying it after this, he shall take effect on the day that
ratification instrument is deposited.
4th Secretary General of the Council of Europe shall notify all parties
Europe of the entry into force of the Convention, the names of the States
have ratified it and the deposit of all instruments of ratification which later
may receive.


Mannréttindasáttmáli Evrópu (í heild):


Samningur um verndun mannréttinda og mannfrelsis (Mannréttindasáttmáli Evrópu)
með breytingum sbr. samningsviðauka nr. 11


Róm, 4. nóvember 1950.


http://vefir.nams.is/kompas/pdf_klippt/vidaukar/8.pdf


Texta samningsins hefur verið breytt samkvæmt samningsviðauka nr. 3 (ETS nr. 45), sem öðlaðist gildi 21. september 1970, samningsviðauka nr. 5 (ETS nr. 55), sem
öðlaðist gildi 20. desember 1971, og samningsviðauka nr. 8 (ETS nr. 118), sem öðlaðist gildi 1. janúar 1990, og innihélt einnig texta samningsviðauka nr. 2 (ETS
nr. 44) sem, samkvæmt 3. mgr. 5. gr., hafði verið hluti af samningnum síðan hann öðlaðist gildi 21. september 1970. Samningsviðauki nr. 11 (ETS nr. 155) kemur
í stað allra ákvæða sem breytt hefur verið eða bætt við í þessum samningsviðaukum frá og með gildistökudegi hans 1. nóvember 1998. Frá og með þeim degi var
samningsviðauki nr. 9 (ETS nr. 140), sem öðlaðist gildi 1. október 1994, afnuminn og samningsviðauki nr. 10 (ETS nr. 146) þjónaði ekki lengur tilgangi sínum. Árið
2004 var samningsviðauki nr. 14, um endurbætur á eftirlitskerfi samningsins, samþykktur en hann hefur enn ekki öðlast gildi.


Ríkisstjórnir þær, sem undirritað hafa samning þennan og aðilar eru að
Evrópuráðinu
hafa í huga hina almennu mannréttindayfirlýsingu, sem allsherjarþing
Sameinuðu þjóðanna samþykkti hinn 10. desember 1948;
hafa í huga, að yfirlýsing þessi hefur það markmið að tryggja almenna
og raunhæfa viðurkenningu og vernd þeirra réttinda, sem þar er
lýst;
hafa í huga, að markmið Evrópuráðs er að koma á nánari einingu
aðildarríkjanna og að ein af leiðunum að því marki er sú, að mannréttindi og mannfrelsi séu í heiðri höfð og efld;
lýsa á ný eindreginni trú sinni á það mannfrelsi, sem er undirstaða
réttlætis og friðar í heiminum og best er tryggt, annars vegar með
virku, lýðræðislegu stjórnarfari og, hins vegar, almennum skilningi og
varðveislu þeirra mannréttinda, sem eru grundvöllur frelsisins;
eru staðráðnar í því að stíga fyrstu skrefin að því marki að tryggja
sameiginlega nokkur þeirra réttinda, sem greind eru í hinni almennu
mannréttindayfirlýsingu, enda eru þær stjórnir Evrópuríkja, sem
sama sinnis eru og eiga sameiginlega arfleifð stjórnmálahefða, hugsjóna, frelsis og réttarríkis;
hafa orðið ásáttar um það sem hér fer á eftir:


1. grein
1
– Skylda til að virða mannréttindi
Samningsaðilar skulu tryggja hverjum þeim, sem innan yfirráðasvæðis þeirra
dvelst, réttindi þau og frelsi sem skilgreind eru í 1. kafla þessa samnings.
I. kafli
1
– Réttindi og frelsi
2. grein
1
– Réttur til lífs
1. Réttur hvers manns til lífs skal verndaður með lögum. Engan
mann skal af ásettu ráði svipta lífi, nema sök sé sönnuð og fullnægja skuli refsidómi á hendur honum fyrir glæp sem dauðarefsingu varðar að lögum.
2. Þótt mannsbani hljótist af valdbeitingu skal það ekki talið brjóta
í bága við þessa grein ef valdbeitingin er ekki meiri en ýtrasta
nauðsyn krefur:
a til að verja menn gegn ólögmætu ofbeldi;
b til að framkvæma lögmæta handtöku eða til að koma
í veg fyrir flótta manns sem er í lögmætri gæslu;
c vegna löglegra aðgerða sem miða að því að bæla niður
uppþot eða uppreisn.
3. grein
2
– Bann við pyndingum
Enginn maður skal sæta pyndingum eða ómannlegri eða vanvirðandi meðferð
eða refsingu.
4. grein
1
– Bann við þrældómi og nauðungarvinnu
1. Engum manni skal haldið í þrældómi eða þrælkun.
2. Eigi skal þess krafist af nokkrum manni að hann vinni þvingunar-
eða nauðungarvinnu.
3. Þvingunar- eða nauðungarvinna í merkingu þessarar greinar
skal eigi taka til:


a. vinnu sem krafist er í samræmi við almennar reglur
um tilhögun gæslu sem kveðið er á um í 5. gr. samnings þessa eða meðan á skilyrtri lausn úr slíkri gæslu
stendur;
b. herþjónustu eða þjónustu sem krafist er í hennar stað
af mönnum sem synja herþjónustu samvisku sinnar
vegna og búa við lög sem heimila slíka synjun;
c. þjónustu vegna hættu- eða neyðarástands sem ógnar
lífi eða velferð almennings;
d. vinnu eða þjónustu sem er þáttur í venjulegum borgaraskyldum.
5. grein
1
– Réttur til frelsis og mannhelgi
1. Allir menn eiga rétt til frelsis og mannhelgi. Engan mann skal
svipta frelsi nema í eftirfarandi tilvikum og þá í samræmi við þá
málsmeðferð sem segir í lögum. Tilvikin eru:
a. lögleg gæsla manns sem dæmdur hefur verið sekur af
þar til bærum dómstóli;
b. lögleg handtaka eða gæsla manns fyrir að óhlýðnast
lögmætri skipun dómstóls eða til að tryggja efndir lögmætrar skyldu;
c. lögleg handtaka eða gæsla manns sem efnt er til í því
skyni að færa hann fyrir réttan handhafa opinbers valds,
enda hvíli á honum rökstuddur grunur um afbrot eða
með rökum sé talið nauðsynlegt að koma í veg fyrir að
hann fremji afbrot eða komist undan að svo búnu;
d. gæsla ósjálfráða manns samkvæmt löglegum úrskurði
vegna eftirlits með uppeldi hans eða lögmætrar gæslu
í því skyni að færa hann fyrir réttan handhafa opinbers
valds;
e. lögleg gæsla manns til að koma í veg fyrir að smitandi
sjúkdómur breiðist út eða manns sem er andlega vanheill, áfengissjúklingur, eiturlyfjasjúklingur eða umrenningur;
f. lögleg handtaka eða gæsla manns til að koma í veg
fyrir að hann komist ólöglega inn í land eða gæsla
manns sem vísa á úr landi eða framselja.
2. Hver sá maður, sem tekinn er höndum, skal án tafar fá vitneskju,
á máli sem hann skilur, um ástæðurnar fyrir handtökunni og um
sakir þær sem hann er borinn.
3. Hvern þann mann, sem tekinn er höndum eða settur í varðhald
skv. c-lið 1. tölul. þessarar greinar, skal án tafar færa fyrir dómara
eða annan embættismann sem að lögum hefur heimild til að fara
með dómsvald, og skal hann eiga kröfu til að mál hans verði tekið
fyrir í dómi innan hæfilegs tíma eða hann verði látinn laus þar til
dómsmeðferð hefst. Gera má það að skilyrði fyrir lausn manns
úr gæslu að trygging sé sett fyrir því að hann komi fyrir dóm.
4. Hverjum þeim sem handtekinn er eða settur í gæslu skal rétt að bera lögmæti frelsisskerðingarinnar undir dómstól er úrskurði um hana með skjótum hætti og fyrirskipi að hann skuli
látinn laus ef ólögmæt reynist.
5. Hver sá sem tekinn hefur verið höndum eða settur í gæslu
gagnstætt ákvæðum þessarar greinar skal eiga bótarétt sem
unnt sé að koma fram.
6. grein
3
– Réttur til réttlátrar málsmeðferðar fyrir dómi
1. Þegar kveða skal á um réttindi og skyldur manns að einkamálarétti
eða um sök, sem hann er borinn um refsivert brot, skal hann eiga
rétt til réttlátrar og opinberrar málsmeðferðar innan hæfilegs tíma
fyrir sjálfstæðum og óvilhöllum dómstóli. Sé skipan hans ákveðin
með lögum. Dóm skal kveða upp í heyranda hljóði, en banna má
fréttamönnum og almenningi aðgang að réttarhöldunum að öllu
eða nokkru af siðgæðisástæðum eða með tilliti til allsherjarreglu
eða þjóðaröryggis í lýðfrjálsu landi eða vegna hagsmuna ungmenna
eða verndar einkalífs málsaðila eða, að svo miklu leyti sem dómstóllinn telur brýna nauðsyn bera til, í sérstökum tilvikum þar sem
opinber frásögn mundi torvelda framgang réttvísinnar.
2. Hver sá sem borinn er sökum um refsiverða háttsemi skal talinn saklaus uns sekt hans er sönnuð að lögum.
3. Hver sá sem borinn er sökum um refsiverða háttsemi skal eigi
njóta minni réttar en hér greinir:
a. Hann fái án tafar, á máli sem hann skilur, vitneskju í
smáatriðum um eðli og orsök þeirrar ákæru sem hann
sætir.
b. Hann fái nægan tíma og aðstöðu til að undirbúa vörn
sína.
c. Hann fái að halda uppi vörnum sjálfur eða með að-
stoð verjanda að eigin vali. Hafi hann ekki nóg fé til
að greiða lögfræðiaðstoð skal hann fá hana ókeypis
ef það er nauðsynlegt vegna réttvísinnar.
d. Hann fái að spyrja eða láta spyrja vitni sem leidd eru
gegn honum. Séð skal um að vitni, sem bera honum
í vil, komi fyrir dóm og séu spurð á sama hátt og þau
vitni sem leidd eru gegn honum.
e. Hann fái ókeypis aðstoð túlks ef hann skilur hvorki né
talar mál það sem notað er fyrir dómi.
7. grein
4
– Engin refsing án laga
1. Engan skal telja sekan um afbrot hafi verknaður sá eða aðgerðaleysi, sem hann er borinn, eigi varðað refsingu að landslögum
eða þjóðarétti þá framin voru. Eigi má heldur dæma mann til
þyngri refsingar en lög leyfðu þegar afbrotið var framið.
2. Ákvæði þessarar greinar skulu eigi torvelda réttarhöld yfir
nokkrum manni eða refsingu hans fyrir hvern þann verknað
eða aðgerðaleysi, refsiverð samkvæmt almennum ákvæðum
laga, viðurkenndum af siðmenntuðum þjóðum þá framin voru.
8. grein
1
– Friðhelgi einkalífs og fjölskyldu
1. Sérhver maður á rétt til friðhelgi einkalífs síns, fjölskyldu, heimilis
og bréfaskipta.
2. Opinber stjórnvöld skulu eigi ganga á rétt þennan nema samkvæmt því sem lög mæla fyrir um og nauðsyn ber til í lýðræðislegu þjóðfélagi vegna þjóðaröryggis, almannaheilla eða efnalegrar farsældar þjóðarinnar, til þess að firra glundroða eða
glæpum, til verndar heilsu manna eða siðgæði eða réttindum
og frelsi annarra.


9. grein
1
– Hugsana-, samvisku- og trúfrelsi
1. Sérhver maður á rétt á að vera frjáls hugsana sinna, samvisku
og trúar. Í þessu felst frelsi manna til að breyta um trú eða
sannfæringu svo og til að rækja trú sína eða sannfæringu, hvort
heldur einslega eða í samfélagi með öðrum, opinberlega eða
á einkavettvangi, með guðsþjónustu, boðun, breytni og helgihaldi.
2. Frelsi manna til að rækja trú sína eða sannfæringu skal einungis
háð þeim takmörkunum, sem lög mæla fyrir um og nauðsyn
ber til í lýðræðislegu þjóðfélagi vegna almannaheilla, til verndar
allsherjarreglu, heilsu manna eða siðgæði eða rétti og frelsi.
10. grein
1
– Tjáningarfrelsi
1. Hver maður á rétt til tjáningarfrelsis. Sá réttur skal einnig ná yfir
frelsi til að hafa skoðanir, taka við og skila áfram upplýsingum og
hugmyndum heima og erlendis án afskipta stjórnvalda. Ákvæði
þessarar greinar skulu eigi hindra ríki í að gera útvarps-, sjónvarps- og kvikmyndafyrirtækjum að starfa aðeins samkvæmt
sérstöku leyfi.
2. Þar sem af réttindum þessum leiðir skyldur og ábyrgð er heimilt að þau séu háð þeim formsreglum, skilyrðum, takmörkunum
eða viðurlögum sem lög mæla fyrir um og nauðsyn ber til í lýð-
ræðislegu þjóðfélagi vegna þjóðaröryggis, landvarna eða almannaheilla, til þess að firra glundroða eða glæpum, til verndar heilsu
eða siðgæði manna, mannorði eða réttindum og til þess að koma
í veg fyrir uppljóstran trúnaðarmála eða til þess að tryggja vald og
óhlutdrægni dómstóla.
11. grein
5
– Funda- og félagafrelsi
1. Rétt skal mönnum að koma saman með friðsömum hætti og
mynda félög með öðrum, þar á meðal að stofna og ganga í stéttarfélög til verndar hagsmunum sínum.
2. Eigi skal réttur þessi háður öðrum takmörkunum en þeim sem
lög mæla fyrir um og nauðsyn ber til í lýðræðislegu þjóðfélagi
vegna þjóðaröryggis eða almannaheilla, til þess að firra glundroða eða glæpum, til verndar heilsu eða siðgæði manna eða réttindum og frelsi. Ákvæði þessarar greinar skulu eigi vera því til
fyrirstöðu að löglegar takmarkanir séu settar við því að liðsmenn
hers og lögreglu eða stjórnarstarfsmenn beiti þessum rétti.
12. grein
1
– Réttur til að stofna til hjúskapar
Karlar og konur á hjúskaparaldri hafa rétt á að ganga í hjónaband og stofna
fjölskyldu í samræmi við landslög um þessi réttindi.
13. grein
1
– Réttur til raunhæfs úrræðis til að leita réttar síns
Sérhver sá sem á er brotinn sá réttur eða það frelsi hans skert, sem lýst er í
samningi þessum, skal eiga raunhæfa leið til að ná rétti sínum fyrir opinberu
stjórnvaldi, og gildir einu þótt brotið hafi framið opinberir embættismenn.
14. grein
1
– Bann við mismunun
Réttindi þau og frelsi, sem lýst er í samningi þessum, skulu tryggð án nokkurs
manngreinarálits, svo sem vegna kynferðis, kynþáttar, litarháttar, tungu, trúarbragða, stjórnmála eða annarra skoðana, þjóðernis eða þjóðfélagsstöðu, tengsla
við þjóðernisminnihluta, eigna, uppruna eða annarrar stöðu.
15. grein
1
– Skerðing réttinda á hættutímum
1. Á tímum styrjaldar eða annars almenns neyðarástands, sem
ógnar tilveru þjóðarinnar, getur samningsaðili tekið til ráðstafana
sem víkja frá skyldum hans samkvæmt samningi þessum að því
marki sem ýtrasta nauðsyn krefur til þess að firra áföllum, enda séu slíkar ráðstafanir eigi í ósamræmi við aðrar skyldur hans að
þjóðarétti.
2. Ákvæði þetta skal þó í engu rýra gildi 2. gr., nema þegar mannslát verða vegna löglegra hernaðaraðgerða, né heldur gildi 3. gr.,
4. gr. (1. mgr.) og 7. gr.
3. Hver sá samningsaðili, sem neytir þessa réttar til undansláttar,
skal láta aðalframkvæmdastjóra Evrópuráðs í té fulla vitneskju
um þær ráðstafanir sem tekið hefur verið til svo og ástæður
þeirra. Einnig skal hann tilkynna aðalframkvæmdastjóra
Evrópuráðs um það þegar beitingu slíkra ráðstafana linnir og
ákvæðum samningsins er á ný framfylgt að fullu.
16. grein
1
– Skorður við stjórnmálaumsvifum útlendinga
Ekkert ákvæði í 10., 11. og 14. gr. skal talið geta hindrað samningsaðila í að
setja skorður við stjórnmálaumsvifum útlendinga.
17. grein
6
– Bann við misnotkun réttinda
Ekkert ákvæði í samningi þessum skal túlka þannig að í felist hinn minnsti
réttur til handa ríki, samtökum eða einstaklingum til að takast á hendur eða
aðhafast nokkuð það sem miðar að því að eyða réttindum þeim einhverjum
og frelsi, sem þar er lýst, eða að því að takmarka þau umfram það sem
samningurinn kveður á um.
18. grein
1
– Takmörkun á skerðingu réttinda
Takmarkanir þær á téðum réttindum og frelsi sem heimilaðar eru í samningi
þessum skulu eigi við hafðar í nokkru öðru skyni en fyrir er um mælt.
II. kafli
7
– Mannréttindadómstóll Evrópu
19. grein – Stofnun dómstólsins
Til að tryggja það að staðið sé við skuldbindingar þær sem aðilar samnings
þessa og samningsviðauka við hann hafa tekist á hendur skal setja á stofn
Mannréttindadómstól Evrópu sem hér á eftir verður kallaður dómstóllinn.
Hann skal starfa samfellt.
20. grein – Fjöldi dómara
Dómstóllinn skal skipaður jafnmörgum dómurum og samningsaðilarnir eru.
21. grein – Hæfisskilyrði
1. Dómararnir skulu vera menn grandvarir, og verða þeir annað-
hvort að fullnægja kröfum um hæfi til að gegna æðri dómarastörfum eða vera lögvísir svo orð fari af.
2. Dómararnir skulu skipa sæti sitt sem einstaklingar.
3. Meðan kjörtímabil þeirra varir skulu dómararnir ekki taka þátt
í neinni starfsemi sem er ósamrýmanleg sjálfstæði þeirra, hlutleysi eða kröfum sem gerðar eru til fulls dómarastarfs. Dómstóllinn skal skera úr um öll vafaatriði varðandi framkvæmd
þessarar málsgreinar.
22. grein – Kosning dómara
1. Dómararnir skulu kjörnir af þinginu, af hálfu sérhvers samningsaðila, með meiri hluta greiddra atkvæða af lista með þremur
mönnum sem samningsaðili tilnefnir.
2. Sami háttur skal hafður á til að fylla tölu dómara við tilkomu nýs
samningsaðila eða þegar sæti losnar í dómstólnum.
23. grein – Kjörtímabil
1. Dómararnir skulu kosnir til sex ára í senn. Þá má endurkjósa.
Kjörtímabili helmings þeirra dómara, sem kosnir eru í fyrstu
kosningu, skal þó lokið að þremur árum liðnum.


2. Kjörtímabili helmings þeirra dómara, sem kosnir eru í fyrstu
kosningu, skal þó lokið að þremur árum liðnum.
3. Til að tryggja það, svo sem fært er, að skipt verði um helming
dómara þriðja hvert ár er þinginu heimilt að ákveða, áður en
til síðari kosninga er gengið, að kjör eins eða fleiri dómara, er
kjósa skal, skuli gilda til annars tíma en sex ára, þó eigi lengur
en til níu ára né skemur en til þriggja.
4. Þegar um starfstíma fleiri en eins dómara er að ræða og þingið
beitir ákvæðum næstu málsgreinar á undan skal starfstími
hvers ákvarðaður með hlutkesti er aðalframkvæmdarstjóri
Evrópuráðsins annast þegar að kosningu lokinni.
5. Dómari, sem kjörinn hefur verið í stað annars er eigi hafði
lokið kjörtímabili sínu, skal eiga sæti í dómstólnum út það kjörtímabil.
6. Kjörtímabil dómara rennur út þegar þeir verða 70 ára.
7. Dómarar skulu halda sæti sínu þar til aðrir koma í þeirra stað.
Þeir skulu samt halda áfram að starfa að þeim málum sem þeir
voru teknir við.
24. grein – Brottvikning
Því aðeins verður dómara vikið úr starfi að hinir dómararnir ákveði með
tveggja þriðju meirihluta að hann fullnægi ekki lengur þeim skilyrðum sem
krafist er.
25. grein – Skrifstofa og löglærðir aðstoðarmenn
Dómstóllinn skal hafa skrifstofu og skal hlutverk hennar og skipulag ákveðið
í starfsreglum dómstólsins. Dómstólnum til aðstoðar skulu vera löglærðir
aðstoðarmenn.
26. grein – Fullskipaður dómstóll
Fullskipaður dómstóll skal
1. kjósa forseta sinn og einn eða tvo varaforseta til þriggja ára; þá
má endurkjósa;
2. skipa deildir til ákveðins tíma;
3. kjósa forseta deilda dómstólsins; þá má endurkjósa;
4. samþykkja starfsreglur dómstólsins; og
5. kjósa ritara og einn eða fleiri aðstoðarritara.
27. grein – Nefndir, deildir og yfirdeild
1. Til að fara með mál sem lögð eru fyrir dómstólinn skal hann
starfa í nefndum sem þrír dómarar skipa, í deildum sem sjö
dómarar skipa og yfirdeild sem sautján dómarar skipa. Deildir
dómstólsins skipa nefndir til ákveðins tíma.
2. Sjálfskipaður í deildina og yfirdeildina er dómari sá sem kjörinn
er af hálfu þess ríkis sem er málsaðili. Fyrirfinnist enginn slíkur
eða geti hann ekki tekið þátt í meðferð málsins tilnefnir aðildarríkið dómara.
3. Yfirdeildina skulu einnig skipa forseti og varaforsetar dómstólsins, forsetar deilda og aðrir dómarar sem valdir eru samkvæmt
starfsreglum dómstólsins. Þegar máli er vísað til yfirdeildarinnar í samræmi við ákvæði 43. gr. skal enginn þeirra dómara
sem sæti áttu í þeirri deild sem kvað upp dóm í málinu eiga
sæti í yfirdeildinni, að undanskildum þó forseta deildarinnar og
dómara þeim sem sæti átti af hálfu þess ríkis sem er málsaðili.
28. grein – Yfirlýsingar nefnda um að kæra sé ótæk
Með samhljóða atkvæðum er nefnd heimilt að lýsa ótæka eða fella af málaskrá
sinni kæru einstaklings sem borin er fram samkvæmt 34. gr. þegar unnt er að
taka slíka ákvörðun án frekari könnunar. Ákvörðunin skal vera endanleg.


29. grein – Ákvarðanir deilda um að kæra sé tæk og um efnishlið hennar
1. Sé ekki tekin ákvörðun í samræmi við 28. gr. skal deild kveða á
um hvort kæra sem borin er fram af einstaklingi samkvæmt 34.
gr. sé tæk og um efnishlið hennar.
2. Deild skal kveða á um hvort milliríkjakærur samkvæmt 33. gr.
séu tækar og um efnishlið þeirra.
3. Ákvörðun um hvort kæra sé tæk skal tekin sérstaklega nema
dómstóllinn, í undantekningartilvikum, ákveði að annar háttur
skuli hafður á.
30. grein – Eftirgjöf lögsögu til yfirdeildarinnar
Ef mál sem deild hefur til meðferðar gefur tilefni til alvarlegs vafa um túlkun á
samningnum eða samningsviðaukum við hann eða þegar ályktun um vafamál
fyrir deildinni gæti leitt til niðurstöðu sem væri í ósamræmi við fyrri dóm
dómstólsins, þá er deildinni heimilt hvenær sem er fyrir dómsuppkvaðningu
að eftirláta yfirdeildinni lögsögu í málinu, nema því aðeins að málsaðili mótmæli.
31. grein – Hlutverk yfirdeildarinnar
Yfirdeildin skal
1. úrskurða um kærur sem bornar eru fram samkvæmt 33. gr. eða
34. gr. þegar deild hefur eftirlátið lögsögu samkvæmt 30. gr. eða
þegar máli hefur verið vísað til hennar samkvæmt 43. gr.; og
2. fjalla um beiðnir um ráðgefandi álit sem bornar eru fram samkvæmt 47. gr.
32. grein – Lögsaga dómstólsins
1. Lögsaga dómstólsins skal ná til allra málefna varðandi túlkun
og framkvæmd samningsins og samningsviðauka við hann, sem
vísað er til hans í samræmi við 33., 34. og 47 gr.
2. Ef ágreiningur verður um lögsögu dómstólsins sker hann úr.
33. grein – Milliríkjamál
Sérhverjum samningsaðila er heimilt að vísa til dómstólsins meintu broti
annars samningsaðila á ákvæðum samningsins og samningsviðauka við hann.
34. grein – Kærur einstaklinga
Dómstólnum er heimilt að taka við kærum frá hvaða einstaklingi sem er,
samtökum eða hópi einstaklinga sem halda því fram að samningsaðili hafi
brotið á þeim réttindi þau sem lýst er í samningnum og samningsviðaukum
við hann. Samningsaðilar skuldbinda sig til að hindra ekki á nokkurn hátt
raunhæfa beitingu þessa réttar.
35. grein – Skilyrði þess að mál sé tækt
1. Dómstóllinn getur því aðeins tekið mál til meðferðar að leitað
hafi verið til hlítar leiðréttingar í heimalandinu, samkvæmt almennt viðurkenndum reglum þjóðaréttar og innan 6 mánaða
frá því að fullnaðarákvörðun var þar tekin.
2. Dómstóllinn skal eigi taka til meðferðar kæru einstaklings sem
lögð er fyrir hann samkvæmt 34. gr. ef hún er
a frá ónafngreindum aðila, eða
b efnislega sú sama og mál sem þegar hefur verið rannsakað af dómstólnum eða hefur verið lagt fyrir til
rannsóknar eða úrskurðar á alþjóðavettvangi og felur
ekki í sér neinar nýjar upplýsingar sem máli skipta.
3. Dómstóllinn skal lýsa ótæka hverja þá kæru einstaklings sem
borin er fram samkvæmt 34. gr. sem hann telur ósamrýmanlega ákvæðum samningsins, augljóslega illa grundaða eða fela í
sér misnotkun á kæruréttinum.
4. Dómstóllinn skal vísa frá hverri þeirri kæru sem hann telur ótæka samkvæmt þessari grein. Honum er heimilt að gera það
á hvaða stigi málflutningsins sem er.
36. grein – Málsaðild þriðja aðila
1. Nú er ríkisborgari samningsaðila kærandi og hefur samningsaðili þá rétt til að bera fram skriflegar athugasemdir og taka þátt í
munnlegum málflutningi í öllum málum fyrir deild og yfirdeildinni.
2. Í því skyni að tryggja rétta dómsniðurstöðu er forseta dómstólsins heimilt að bjóða sérhverjum samningsaðila sem ekki er
aðili að málaferlunum eða manni sem málið varðar og ekki er
kærandi að leggja fram skriflegar athugasemdir eða taka þátt í
munnlegum málflutningi.
37. grein – Kærur felldar niður
1. Dómstóllinn getur ákveðið á hvaða stigi málsmeðferðar sem
er að fella kæru af málaskrá sinni þegar aðstæður gefa tilefni
til að ætla að:
a. kærandi hyggist ekki fylgja kæru sinni eftir, eða
b. málinu hafi verið ráðið til lykta, eða
c. af einhverri annarri ástæðu sem dómstóllinn sannreynir, sé ekki lengur réttlætanlegt að halda áfram
að fjalla um kæruna. Dómstóllinn skal þó halda áfram
rannsókn kærunnar ef nauðsynlegt er til þess að mannréttindi þau sem skýrgreind eru samningi þessum eða
samningsviðaukum við hann séu virt.
2. Dómstóllinn getur ákveðið að taka kæru að nýju á málaskrá
sína ef hann telur að aðstæður réttlæti það.
38. grein – Rannsókn máls og sáttaumleitanir
1. Ef dómstóllinn lýsir kæru tæka skal hann
a. framkvæma athugun á málinu með fulltrúum málsaðila
og ef þörf krefur framkvæma rannsókn sem þeim
ríkjum sem hlut eiga að máli er þá skylt að greiða fyrir
í hvívetna;
b. vera málsaðilum til reiðu við að ná sáttum í málinu
enda sé við þær að fullu gætt þeirra mannréttinda sem
skilgreind eru í samningnum og samningsviðaukum við
hann.
2. Það sem fram fer samkvæmt b. lið 1. mgr. skal vera trúnaðarmál.
39. grein – Sáttagerð
Ef sættir takast skal dómstólinn fella málið af málaskrá sinni með ákvörðun
sem skal vera stutt greinargerð um málsatvik og þá lausn sem náðist.
40. grein – Opinber málsmeðferð og aðgangur að málsgögnum
1. Málsmeðferð skal vera opinber nema dómstóllinn ákveði annað
í sérstökum tilvikum.
2. Skjöl í vörslu ritara skulu vera aðgengileg almenningi nema
forseti dómstólsins ákveði annað.
41. grein – Sanngjarnar bætur
Dómstóllinn skal ef nauðsyn krefur veita sanngjarnar bætur til þess aðila sem
orðið hefur fyrir tjóni ef hann kemst að þeirri niðurstöðu að um brot á samningnum eða samningsviðaukum við hann hafi verið að ræða og ef löggjöf
viðkomandi samningsaðila heimilar aðeins að veittar séu bætur að hluta.
42. grein – Dómar uppkveðnir í deildum
Dómar uppkveðnir í deildum skulu vera endanlegir í samræmi við ákvæði
2. mgr. 44. gr.


43. grein – Vísun máls til yfirdeildar
1. Sérhverjum málsaðila er heimilt þegar um óvenjuleg mál er að
ræða að óska eftir því innan þriggja mánaða frá dagsetningu
dóms deildar að málinu sé vísað til yfirdeildarinnar.
2. Nefnd fimm dómara yfirdeildarinnar skal verða við beiðninni
ef málið vekur alvarlega spurningu varðandi túlkun eða framkvæmd á samningnum og samningsviðaukum við hann eða
alvarlegt deiluefni sem er almennt mikilvægt.
3. Samþykki nefndin beiðnina skal yfirdeildin ljúka málinu með
dómi.
44. grein – Endanlegir dómar
1. Dómur yfirdeildarinnar skal vera endanlegur.
2. Dómur deildar skal vera endanlegur.
a þegar málsaðilar lýsa yfir að þeir muni ekki óska þess
að málinu verði vísað til yfirdeildarinnar, eða
b. þrem mánuðum frá dagsetningu dómsins ef ekki hefur
verið óskað eftir að málinu sé vísað til yfirdeildarinnar,
eða
c. þegar nefnd yfirdeildarinnar vísar frá beiðni um málskot samkvæmt 43. gr.
3. Endanlegur dómur skal birtur.
45. grein – Rökstuðningur dóma og ákvarðana
1. Rökstyðja skal dóma og ákvarðanir sem lýsa kærur tækar eða
ótækar.
2. Ef dómarar verða ekki sammála um dóm sinn að öllu eða einhverju leyti skal hver dómari hafa rétt til að skila séráliti.
46. grein – Bindandi áhrif dóma og fullnusta þeirra
1. Samningsaðilar heita því að hlíta endanlegum dómi dómstólsins
í hverju því máli sem þeir eru aðilar að.
2. Endanlegur dómur dómstólsins skal fenginn ráðherranefndinni
sem hefur umsjón með fullnustu hans.
47. grein – Ráðgefandi álit
1. Dómstólnum er heimilt ef ráðherranefndin æskir að láta uppi
ráðgefandi álit um lögfræðileg atriði er varða túlkun samningsins og samningsviðauka við hann.
2. Eigi má í slíkum álitsgerðum fjalla um nokkurt atriði er varðar
efni eða umfang réttinda þeirra eða mannfrelsis, er fjallað er
um í 1. kafla samningsins og samningsviðaukum við hann, né
heldur um önnur atriði sem dómstóllinn eða ráðherranefndin
kynni að þurfa að taka afstöðu til í framhaldi af málskotum er
efnt kynni að verða til í samræmi við samninginn.
3. Til þess að ákvörðun ráðherranefndarinnar um að æskja álits
dómstólsins nái fram að ganga þarf meirihluta atkvæða fulltrúa
þeirra er rétt eiga til setu í nefndinni.
48. grein – Ráðgefandi lögsaga dómstólsins
Dómstóllinn sker úr um það hvort ósk um álit er ráðherranefndin ber fram
sé innan verksviðs hans eins og það er skilgreint í 47. gr.
49. grein – Rökstuðningur ráðgefandi álits
1. Álit dómstólsins skal vera rökstutt.
2. Nú er álit eigi að öllu eða nokkru leyti einróma, og ber hverjum
dómara þá réttur til að setja fram sérálit.
3. Áliti dómstólsins skal skilað til ráðherranefndarinnar.


50. grein – Kostnaður við dómstólinn
Evrópuráðið skal standa straum af kostnaði við dómstólinn.
51. grein – Sérréttindi og friðhelgi dómara
Dómarar skulu við störf sín njóta þeirra sérréttinda og friðhelgi sem greind
eru í 40. gr. stofnskrár Evrópuráðsins og þeim samningum sem gerðir hafa
verið samkvæmt henni.
III. kafli
8,9
– Ýmis ákvæði
52. grein
1
– Fyrirspurnir aðalframkvæmdastjóra
Samningsaðilum er skylt, þegar aðalframkvæmdastjóri Evrópuráðs óskar
þess, að gera grein fyrir því hvernig landslög þeirra tryggi raunhæfa framkvæmd ákvæða samnings þessa.
53. grein
1
– Verndun núverandi mannréttinda
Ekkert ákvæði í samningi þessum skal túlka þannig að það takmarki eða rýri
nokkur þau mannréttindi og mannfrelsi sem tryggð kunna að vera í löggjöf
aðila samnings þessa eða með öðrum samningi sem hann er aðili að.
54. grein
1
– Vald ráðherranefndarinnar
Ekkert ákvæði samnings þessa skal rýra vald það sem ráðherranefndinni er
fengið í stofnskrá Evrópuráðs.
55. grein
1
– Útilokun annarra úrræða til að leysa úr ágreiningi
Samningsaðilarnir eru ásáttir um að þeir muni ekki, nema um annað sé
sérstaklega samið, notfæra sér samninga, sáttmála eða yfirlýsingar sem í gildi
eru þeirra á milli til að leggja með málskoti ágreining um túlkun og framkvæmd samnings þessa til annars konar úrlausnar en hann mælir fyrir um.
56. grein
10
– Svæðisbundið gildissvið
1.
11
Hvert ríki getur, þegar það fullgildir samning þennan eða
hvenær sem er eftir það, lýst því yfir með tilkynningu til aðalframkvæmdastjóra Evrópuráðs að samningur þessi skuli, þó
með fyrirvara skv. 4. mgr. þessarar greinar, gilda fyrir öll eða
einhver af þeim landsvæðum sem það gegnir fyrir á alþjóðavettvangi.
2. Samningurinn skal gilda fyrir það eða þau landsvæði, sem greind
eru í tilkynningu, að 30 dögum liðnum frá því að tilkynningin berst
aðalframkvæmdastjóra Evrópuráðs
3. Ákvæðum samnings þessa skal þó beitt á slíkum landsvæðum
með fullri hliðsjón af því hversu háttar til á hverjum stað.
4.
2
Hvert það ríki, sem gefið hefur yfirlýsingu í samræmi við 1.
tölul. þessarar greinar, getur hvenær sem er síðar lýst því yfir
vegna eins eða fleiri landsvæða þeirra, sem yfirlýsingin tekur til,
að það fallist á að dómstóllinn sé bær um að taka við kærum
frá einstaklingum, samtökum eða hópum einstaklinga, skv. 34.
gr. samnings þessa.
57. grein
1
– Fyrirvarar
1. Hverju ríki skal heimilt við undirritun samnings þessa eða afhendingu fullgildingarskjals síns að gera fyrirvara um tiltekin
ákvæði samningsins að svo miklu leyti sem gildandi löggjöf á
landsvæði þess er ekki í samræmi við það ákvæði. Fyrirvarar
almenns eðlis skulu óheimilir samkvæmt þessari grein.
2. Sérhverjum fyrirvara samkvæmt þessari grein skal fylgja stutt
greinargerð um þá löggjöf sem um er að ræða.
58. grein
1
– Uppsögn
1. Samningsaðila skal einungis heimilt að segja upp samningi þess- um að liðnum fimm árum frá því að hann gerðist aðili að honum
og með sex mánaða uppsagnarfresti sem greindur sé í tilkynningu til aðalframkvæmdastjóra Evrópuráðs, en hann skal skýra
öðrum samningsaðilum frá uppsögninni.
2. Slík uppsögn skal ekki leysa samningsaðila undan skyldum sínum samkvæmt samningi þessum hvað varðar verknað sem fara
kann í bág við slíkar skuldbindingar og hann kann að hafa framið
áður en uppsögnin tók gildi.
3. Hver sá samningsaðili, sem gengur úr Evrópuráðinu, skal slíta
aðild sinni að samningi þessum með sömu skilmálum.
4.
12
Samningi þessum má segja upp í samræmi við ákvæði töluliðanna hér að ofan hvað varðar hvert það landsvæði sem lýst hefur
verið yfir að hann taki til skv. 56. gr.
59. grein
13
– Undirritun og fullgilding
1. Aðilum Evrópuráðs skal heimilt að undirrita samning þennan.
Hann skal fullgiltur. Fullgildingarskjöl skal afhenda aðalframkvæmdastjóra Evrópuráðs til vörslu.
2. Samningur þessi skal taka gildi þegar tíu ríki hafa afhent fullgildingarskjöl sín.
3. Hvað varðar hvert það ríki, sem undirritað hefur samninginn
og fullgildir hann eftir þetta, skal hann taka gildi daginn sem
fullgildingarskjalið er afhent.
4. Aðalframkvæmdastjóri Evrópuráðs skal tilkynna öllum aðilum
Evrópuráðs um gildistöku samningsins, nöfn þeirra ríkja sem
hafa fullgilt hann og afhendingu allra fullgildingarskjala sem síðar
kunna að berast.


Gjört í Róm hinn 4. nóvember 1950 í einu frumriti á ensku og frönsku,
og skulu báðir textarnir jafngildir. Samninginn ber að geyma í skjalasafni
Evrópuráðsins.
Tilvísanir
1 Fyrirsögn bætt við í samræmi við ákvæði bókunar nr.11 (ETS nr. 155).
2 Fyrirsögn bætt við í samræmi við ákvæði bókunar nr.11 (ETS nr. 155).
3 Fyrirsögn bætt við í samræmi við ákvæði bókunar nr.11 (ETS nr. 155).
4 Fyrirsögn bætt við í samræmi við ákvæði bókunar nr.11 (ETS nr. 155).
5 Fyrirsögn bætt við í samræmi við ákvæði bókunar nr.11 (ETS nr. 155).
6 Fyrirsögn bætt við í samræmi við ákvæði bókunar nr.11 (ETS nr. 155).
7 Nýr kafli 11 í samræmi við ákvæði bókunar nr.11 (ETS nr. 155).
8 Nýr kafli 11 í samræmi við ákvæði bókunar nr.11 (ETS nr. 155).
9 Greinar í þessum kafla eru endurnúmeraðar í samræmi við ákvæði
bókunar nr. 11 (ETS nr. 155)
10 Fyrirsögn bætt við í samræmi við ákvæði bókunar nr.11 (ETS nr. 155).
11 Texta breytt í samræmi við ákvæði bókunnar nr. 11 (ETS nr. 155)
12 Texta breytt í samræmi við ákvæði bókunnar nr. 11 (ETS nr. 155)
13 Fyrirsögn bætt við í samræmi við ákvæði bókunar nr.11 (ETS nr. 155)

Réttur hvers manns til lífs skal verndaður með lögum. Engan mann skal af ásettu ráði svipta lífi, nema sök sé sönnuð og fullnægja skuli refsidómi á hendur honum fyrir glæp sem dauðarefsingu varðar að lögum. c: vegna löglegra aðgerða sem miða að því að bæla niður uppþot eða uppreisn.

Done at Rome on 4th November 1950 in a single original in English and French,
both texts being equally authentic. Agreement should be kept in the archives
Europe.
References
1 Heading added according to the provisions of Protocol nr.11 (ETS no. 155).
2 Heading added according to the provisions of Protocol nr.11 (ETS no. 155).
3 Heading added according to the provisions of Protocol nr.11 (ETS no. 155).
4 Heading added according to the provisions of Protocol nr.11 (ETS no. 155).
5 Heading added according to the provisions of Protocol nr.11 (ETS no. 155).
6 Heading added according to the provisions of Protocol nr.11 (ETS no. 155).
7 New Chapter 11 in accordance with the provisions of Protocol nr.11 (ETS no. 155).
8 new Chapter 11 in accordance with the provisions of Protocol nr.11 (ETS no. 155).
9 Articles in this section are renumbered in accordance with the provisions of
Protocol no. 11 (ETS no. 155)
10 Heading added according to the provisions of Protocol nr.11 (ETS no. 155).
11 Text amended in accordance with the provisions of Protocol no. 11 (ETS no. 155)
12 Text amended in accordance with the provisions of Protocol no. 11 (ETS no. 155)
13 Heading added according to the provisions of Protocol nr.11 (ETS no. 155)

's Right to life shall be protected by law. No one shall be deprived of life intentionally, except guilt is proven and should satisfy Judgment against him for a crime penalty is provided by law. c: for legal actions aimed at suppressing a riot or insurrection.

Skrár tengdar þessari bloggfærslu:

• ESB

"Convention on the Rights of persons with disabilities March 30, 2007." "SAMNINGUR UM RÉTTINDI FATLAÐS FÓLKS 30. mars 2007".

"SAMNINGUR UM RÉTTINDI FATLAÐS FÓLKS 30. mars 2007".

"Convention on the Rights of persons with disabilities March 30, 2007."

http://www.velferdarraduneyti.is/media/acrobat-skjol/10062009SamningurUmRettindiFatladsFolks.pdf

ÞESSU TIL STAÐFESTU hafa undirritaðir fulltrúar, sem til þess hafa fullt umboð ríkisstjórna
sinna, undirritað samning þennan.

Ríkin, sem eiga aðild að samningi þessum,
a) sem minnast meginreglna, sem kunngerðar eru í sáttmála Sameinuðu þjóðanna, þar sem
meðfædd göfgi og verðleikar og jöfn og óafsalanleg réttindi allra manna eru viðurkennd sem
hornsteinn frelsis, réttlætis og friðar í heiminum,
b) sem viðurkenna að Sameinuðu þjóðirnar hafa kunngert og samþykkt, með almennu
mannréttindayfirlýsingunni og alþjóðasamningunum um mannréttindi, að öllum mönnum beri öll þau
réttindi og eigi tilkall til þess frelsis sem þar er greint frá, án aðgreiningar, í hvaða mynd sem er,
c) sem árétta algildi gervallra mannréttinda og mannfrelsis og að þau eru óskiptanleg, háð
innbyrðis og tengd og nauðsyn þess fyrir fatlað fólk að því sé tryggð þau réttindi og frelsi að fullu án
mismununar,
d) sem minnast alþjóðasamningsins um efnahagsleg, félagsleg og menningarleg réttindi,
alþjóðasamningsins um borgaraleg og stjórnmálaleg réttindi, alþjóðasamningsins um afnám alls
kynþáttamisréttis, samningsins um afnám allrar mismununar gagnvart konum, samningsins gegn
pyndingum og annarri grimmilegri, ómannlegri eða lítillækkandi meðferð eða refsingu, samningsins
um réttindi barnsins og alþjóðasamningsins um verndun réttinda allra farandlaunþega og
fjölskyldumeðlima þeirra,
e) sem viðurkenna að hugtakið fötlun er breytingum undirorpið og að rekja má fötlun til
víxlverkunar milli skertra einstaklinga og viðhorfstengdra tálma og umhverfishindrana sem koma í
veg fyrir fulla og virka þátttöku þeirra í samfélaginu á jafnréttisgrundvelli,
f) sem viðurkenna þýðingu meginreglna og leiðbeininga á sviði stefnumörkunar, sem alþjóðlega
aðgerðaáætlunin í þágu fatlaðs fólks og samhæfðu reglurnar um jöfn tækifæri fyrir fatlað fólk hafa að
geyma, fyrir framgang, mótun og mat á stefnumiðum, fyrirætlunum, áætlunum og aðgerðum
innanlands, innan svæða og á alþjóðavettvangi í því skyni að jafna enn frekar tækifæri fötluðu fólki
til handa,
g) sem leggja áherslu á mikilvægi samþættingar málefna fatlaðra sem óaðskiljanlegs hlutar
viðeigandi áætlana um sjálfbæra þróun,
h) sem viðurkenna einnig að mismunun gagnvart sérhverjum einstaklingi vegna fötlunar gangi í
berhögg við meðfædda göfgi og verðleika mannsins,
i) sem viðurkenna enn fremur að fatlað fólk er sundurleitur hópur,
j) sem viðurkenna nauðsyn þess að stuðla að og vernda mannréttindi alls fatlaðs fólks, einnig þess
sem þarf mikinn stuðning,
k) sem hafa af því áhyggjur að þrátt fyrir þá margvíslegu gerninga og skuldbindingar er áður getur
er fatlað fólk eftir sem áður hindrað í að taka þátt í samfélaginu til jafns við aðra og stendur frammi
fyrir því að mannréttindi þess eru brotin alls staðar í heiminum, l) sem viðurkenna þýðingu alþjóðlegs samstarfs um að bæta lífskjör fatlaðs fólks í öllum löndum,
einkum þróunarlöndum,
m) sem viðurkenna þarft framlag fatlaðs fólks til almennrar velsældar og fjölbreytni samfélaga
sinna, eins og það er nú og getur orðið, og að fylgi við að fatlað fólk njóti mannréttinda og
mannfrelsis til fulls og sé virkir þátttakendur í samfélaginu muni leiða til aukinnar tilfinningar þeirra
fyrir því að það tilheyri samfélaginu og til umtalsverðrar framþróunar samfélagsins, jafnt á mannlega
sviðinu sem og því félagslega og efnahagslega, og til þess að fátækt verði útrýmt,
n) sem viðurkenna gildi þess fyrir fatlað fólk að vera sjálfrátt og sjálfstætt, meðal annars að hafa
frelsi til að taka eigin ákvarðanir,
o) sem telja að fatlað fólk ætti að eiga kost á því að eiga virka aðild að ákvarðanatöku um
stefnumið og áætlanir, m.a. ákvarðanatöku sem varðar það með beinum hætti,
p) sem hafa áhyggjur af erfiðum aðstæðum sem fatlað fólk, sem reynir fjölþætta eða stóraukna
mismunun sakir kynþáttar, litarháttar, kynferðis, tungumáls, trúarbragða, stjórnmálaskoðana eða
annarra skoðana, þjóðlegs, þjóðernislegs eða félagslegs uppruna eða frumbyggjaættar, eigna,
ætternis, aldurs eða annarrar stöðu, stendur frammi fyrir,
q) sem viðurkenna að fatlaðar konur og stúlkur eru oft í meiri hættu, innan heimilis sem utan, að
verða þolendur ofbeldis, meiðsla eða misþyrminga, hirðuleysis eða vanrækslu, illrar meðferðar eða
misnotkunar í gróðaskyni,
r) sem viðurkenna að fötluð börn ættu að njóta til fulls allra mannréttinda og mannfrelsis til jafns
við önnur börn og minnast skuldbindinga í þá veru sem ríki, sem eru aðilar að samningnum um
réttindi barnsins, hafa undirgengist,
s) sem leggja áherslu á nauðsyn þess að tekið sé mið af kynjasjónarmiðum í þeirri viðleitni að
stuðla að því að fatlað fólk njóti mannréttinda og mannfrelsis til fulls,
t) sem vilja draga fram þá staðreynd að meirihluti fatlaðs fólks lifir í fátækt og viðurkenna í því
sambandi að knýjandi þörf er á að vinna gegn þeim neikvæðu áhrifum sem fátækt hefur á fatlað fólk,
u) sem hafa hugfast að friður og öryggi, reist á fullri virðingu fyrir tilgangi og meginreglum
sáttmála Sameinuðu þjóðanna og því að gildandi gerningar á sviði mannréttinda séu hafðir í heiðri, er
forsenda þess að fatlað fólk njóti fullrar verndar, einkum þegar vopnuð átök standa yfir og undir
erlendri hersetu,
v) sem viðurkenna gildi þess að fötluðu fólki sé tryggt aðgengi að hinu efnis-, félags-, efnahags-
og menningarlega umhverfi, njóti heilbrigðis og menntunar og aðgengis að upplýsingum og
samskiptamiðlum til þess að það megi njóta allra mannréttinda og mannfrelsis til fulls,
w) sem gera sér ljóst að það er á ábyrgð einstaklingsins sjálfs, sem hefur skyldum að gegna við
aðra einstaklinga og samfélag sitt, að berjast fyrir framgangi réttinda, sem eru fólgin í
alþjóðaréttarskránni, og því að þau séu virt, x) sem eru þess fullviss að fjölskyldan er hin eðlilega undirstöðueining samfélagsins og að
samfélaginu og ríkinu beri skylda til að vernda hana og enn fremur að fötluðu fólki og fjölskyldum
þess beri nauðsynleg vernd og aðstoð til þess að fjölskyldum verði gert kleift að leggja sitt af
mörkum til þess að fatlað fólk geti notið réttinda sinna til fulls og jafns við aðra,
y) sem eru þess fullviss að gerð alþjóðasamnings, sem er alhliða og heildstæður að allri gerð, í því
skyni að auka og vernda réttindi og göfgi fatlaðs fólks yrði mikilvægt framlag til þess að bæta úr
óviðunandi félagslegri aðstöðu fatlaðs fólks og myndi stuðla að framgöngu þess sem borgara og
þátttöku í stjórnmálum og efnahags- og menningarlífi til jafns við aðra, bæði í þróunarlöndum og
iðnríkjum,
hafa orðið ásátt um eftirfarandi:

1. gr.

Markmið.

Markmiðið með samningi þessum er að stuðla að því að fatlað fólk njóti allra mannréttinda og
mannfrelsis til fulls og jafns við aðra, jafnframt því að vernda og tryggja slík réttindi og frelsi, og að
auka virðingu fyrir meðfæddri göfgi þess.
Til fatlaðs fólks teljast þeir sem eru líkamlega, andlega eða vitsmunalega skertir eða sem hafa
skerta skynjun til frambúðar sem kann, þegar víxlverkun verður milli þessara þátta og tálma af ýmsu
tagi, að koma í veg fyrir fulla og virka þátttöku þeirra í samfélaginu á jafnréttisgrundvelli.

2. gr.

Skilgreiningar.

Í samningi þessum er merking eftirfarandi hugtaka sem hér segir:
„samskipti“ merkir meðal annars tungumál, sýningu texta, blindraletur, samskipti með snertingu,
stórt letur og aðgengilega fjölmiðla, einnig samskiptaaðferðir, -leiðir og -form sem auk þess að vera
ritað mál, heyranleg boð, auðskilið mál og upplestur eru bætt og óhefðbundin, þ.m.t. aðgengileg
upplýsinga- og samskiptatækni,
„tungumál“ merkir meðal annars talað mál og táknmál og annars konar mál sem ekki er talað,
„mismunun vegna fötlunar“ merkir aðgreiningu, útilokun eða takmörkun af hvaða tagi sem er
vegna fötlunar sem hefur þann tilgang eða þau áhrif að torvelda eða koma í veg fyrir að fatlað fólk
fái viðurkennd, notið eða nýtt sér, til jafns við aðra, öll mannréttindi og mannfrelsi á sviði stjórn-,
efnahags-, félags- og menningarmála, sem borgarar eða á öðrum sviðum. Fyrrnefnd mismunun tekur
til mismununar í hvaða mynd sem er, m.a. að fötluðu fólki sé neitað um viðeigandi aðlögun,
„viðeigandi aðlögun“ merkir nauðsynlegar og viðeigandi breytingar og lagfæringar, sem ekki eru
umfram það sem eðlilegt má teljast eða of íþyngjandi, þar sem þeirra er þörf í sérstöku tilviki, til þess
að tryggt sé að fatlað fólk fái notið eða geti nýtt sér, til jafns við aðra, öll mannréttindi og mannfrelsi, - 4 -
„algild hönnun“ merkir hönnun framleiðsluvara, umhverfis, áætlana og þjónustu sem allir geta
nýtt sér, að því marki sem aðstæður leyfa, án þess að koma þurfi til sérstök útfærsla eða hönnun.
„Algild hönnun“ útilokar ekki hjálpartæki fyrir tiltekna hópa fatlaðs fólks, sé þeirra þörf.

3. gr.

Almennar meginreglur.

Meginreglur samnings þessa eru eftirfarandi:

a) virðing fyrir meðfæddri göfgi, sjálfræði einstaklinga, þar með talið frelsi til að taka eigin
ákvarðanir, og sjálfstæði þeirra,

b) bann við mismunun,

c) að fatlaðir geti tekið fullan og virkan þátt í samfélaginu án aðgreiningar,

d) virðing fyrir því sjónarmiði að fatlað fólk sé ólíkt og viðurkennt í þeim skilningi að um mannlega
fjölbreytni og mannlegt eðli sé að ræða,

e) jöfn tækifæri,

f) aðgengi,

g) jafnrétti kynjanna,

h) virðing fyrir síbreytilegri getu fatlaðra barna og virðing fyrir rétti þeirra til að varðveita
sjálfsmynd sína,

4. gr.

Almennar skuldbindingar.

1. Aðildarríkin skuldbinda sig til þess að tryggja og stuðla að því að öll mannréttindi og mannfrelsi
verði í einu og öllu að veruleika fyrir allt fatlað fólk án mismununar af nokkru tagi vegna fötlunar.
Aðildarríkin skuldbinda sig í þessu skyni til:

a) að samþykkja öll viðeigandi lagaákvæði og ráðstafanir á sviði stjórnsýslu og aðrar ráðstafanir til
þess að þau réttindi sem eru viðurkennd með samningi þessum nái fram að ganga,

b) að gera allar viðeigandi ráðstafanir, þar með talið á sviði lagasetningar, til þess að gildandi lögum,
reglum, venjum og starfsháttum, sem fela í sér mismunun gagnvart fötluðu fólki, verði breytt eða
þau afnumin,

c) að taka mið af vernd og framgangi mannréttinda fatlaðs fólks við alla stefnumótun og
áætlanagerð,

d) að láta hjá líða að aðhafast nokkuð það sem fer í bága við samning þennan og sjá til þess að
opinber yfirvöld og stofnanir vinni í samræmi við ákvæði hans,

e) að gera allar viðeigandi ráðstafanir til þess að uppræta mismunun vegna fötlunar sem
einstaklingur, stofnun eða einkafyrirtæki gerir sig sekt um,

f) að framkvæma eða stuðla að rannsóknum og þróun á vörum, þjónustu, tækjum og aðstöðu, sem
fara saman við algilda hönnun skv. 2. gr. samnings þessa og breyta þarf sem allra minnst og með
sem minnstum tilkostnaði til þess að mæta sérþörfum fatlaðs fólks, að gera gangskör að því að
þau séu á boðstólum og notuð og að ýta undir algilda hönnun þegar móta á staðla og
leiðbeiningar,

g) að framkvæma eða stuðla að rannsóknum og þróun á nýrri tækni, og gera gangskör að því að hún
sé á boðstólum og notuð, þ.m.t. upplýsinga- og samskiptatækni, hreyfibúnaður, tæki og
hjálpargögn, sem henta fötluðu fólki, með áherslu á tækni á viðráðanlegu verði,

h) að láta fötluðu fólki í té aðgengilegar upplýsingar um hreyfibúnað, tæki og hjálpargögn, þar með
talið nýja tækni, og um annars konar aðstoð, stoðþjónustu og aðstöðu,

i) að auka þjálfun fagmanna og starfsmanna, sem vinna með fötluðu fólki, um þau réttindi sem eru
viðurkennd með samningi þessum til þess að unnt sé að betrumbæta þá aðstoð og þjónustu sem
þau réttindi tryggja.

2. Að því er varðar efnahags-, félags- og menningarleg réttindi skuldbindur sérhvert aðildarríki sig
til þess að gera ráðstafanir, eins og efni þess frekast leyfa og með þátttöku í alþjóðasamstarfi, eftir
því sem þörf krefur, í því skyni að fyrrnefnd réttindi verði í einu og öllu virk í áföngum með fyrirvara
um þær skuldbindingar samkvæmt samningi þessum sem gilda þegar í stað samkvæmt reglum
þjóðaréttar.

3. Aðildarríkin skulu, þegar þau undirbúa og beita löggjöf sinni og stefnu samningi þessum til
framkvæmdar og vinna að ákvarðanatöku um málefni fatlaðs fólks, hafa náið samráð við og tryggja
virka þátttöku fatlaðs fólks, þ.m.t. fötluð börn, með milligöngu samtaka sem koma fram fyrir þess
hönd.

4. Ekkert í samningi þessum hefur áhrif á ákvæði sem stuðla frekar að því að réttindi fatlaðs fólks
verði að veruleika og lög aðildarríkis eða reglur þjóðaréttar, sem gilda gagnvart hlutaðeigandi
aðildarríki, kunna að innihalda.
Eigi skal takmarka eða víkja frá nokkrum mannréttindum og mannfrelsi, sem eru viðurkennd eða
gilda í aðildarríki að samningi þessum samkvæmt lögum, samningum, reglum eða venju, undir því
yfirskini að slík réttindi eða frelsi sé ekki viðurkennt eða viðurkennt í minna mæli samkvæmt
samningi þessum.

5. Ákvæði samnings þessa gilda alls staðar í sambandsríkjum án nokkurra takmarkana eða
undanþága. - 6 -

5. gr.

Jafnrétti og bann við mismunun.

1. Aðildarríkin viðurkenna að allir menn eru jafnir fyrir lögunum og eiga rétt, án nokkurrar
mismununar, á jafnri vernd og jöfnum hag lögum samkvæmt.

2. Aðildarríkin skulu leggja bann við hvers kyns mismunun vegna fötlunar og tryggja fötluðu fólki
jafna og nægilega réttarvernd gegn mismunun á öllum sviðum.

3. Aðildarríkin skulu, í því skyni að stuðla að jöfnuði og uppræta mismunun, gera allar viðeigandi
ráðstafanir til að tryggja að fötluðu fólki standi viðeigandi aðlögun til boða.

4. Eigi ber að líta á sértækar ráðstafanir, sem eru nauðsynlegar til þess að flýta fyrir eða ná fram
jafnrétti til handa fötluðu fólki í reynd, sem mismunun samkvæmt skilmálum samnings þessa.

28. gr.

Viðunandi lífskjör og félagsleg vernd.

1. Aðildarríkin viðurkenna rétt fatlaðs fólks og fjölskyldna þess til viðunandi lífskjara því til handa,
m.a. viðunandi fæðis og klæða og fullnægjandi húsnæðis, og til sífellt batnandi lífskilyrða og skulu
gera viðeigandi ráðstafanir til að tryggja og stuðla að því að þessi réttur verði að veruleika án
mismununar vegna fötlunar.

2. Aðildarríkin viðurkenna rétt fatlaðs fólks til félagslegrar verndar og til þess að njóta þess réttar án
mismununar vegna fötlunar og skulu gera viðeigandi ráðstafanir til að tryggja og stuðla að því að
þessi réttur verði að veruleika, m.a. ráðstafanir:

a) til þess að tryggja fötluðu fólki jafnan rétt til aðgangs að hreinu vatni og að tryggja aðgang að
viðeigandi þjónustu, tækjabúnaði og annarri aðstoð gegn viðráðanlegu gjaldi vegna þarfa sem
tengjast fötlun,

b) til þess að tryggja fötluðu fólki, einkum fötluðum konum og stúlkum og fötluðu eldra fólki, rétt til
þátttöku í áætlunum á sviði félagslegrar verndar og áætlunum um að draga úr fátækt,
c) til þess að tryggja fötluðu fólki og fjölskyldum þess, sem lifa í fátækt, aðgang að aðstoð frá hinu
opinbera til þess að mæta útgjöldum vegna fötlunar, þ.m.t. útgjöld vegna viðeigandi þjálfunar,
ráðgjafar, aðstoðar í fjármálum og hvíldarumönnunar,

d) til þess að tryggja fötluðu fólki aðgang að áætlunum um byggingu húsnæðis á vegum hins
opinbera,

e) til þess að tryggja fötluðu fólki jafnan aðgang að eftirlaunum og eftirlaunasjóðum.

8. gr.

Vitundarvakning.

1. Aðildarríkin skuldbinda sig til þess að samþykkja tafarlausar, árangursríkar og viðeigandi
ráðstafanir:

a) til þess að vekja þjóðfélög til vitundar, m.a. fjölskylduna, um fatlað fólk og auka virðingu fyrir
réttindum þess og meðfæddri göfgi,

b) til þess að vinna á móti staðalímyndum, fordómum og skaðlegum venjum sem tengjast fötluðu
fólki, m.a. þeim sem heimfæra má til kyns og aldurs, á öllum sviðum mannlífs,

c) til þess að auka vitund um getu og framlag fatlaðs fólks.

2. Meðal ráðstafana í þessu skyni má nefna:

a) að hefja og vinna stöðugt að átaksverkefnum um vitundarvakningu hjá almenningi sem miða að
því:

i. að gera almenning móttækilegan fyrir réttindum fatlaðs fólks,
ii. að stuðla að jákvæðri ímynd fatlaðs fólks og efla vitund í samfélaginu um málefni þess,
iii. að færni, verðleiki og geta fatlaðs fólks sé viðurkennd í ríkari mæli, ennfremur framlag þess til
vinnustaða sinna og vinnumarkaðarins í heild,

b) að ýta undir það sjónarmið, á öllum skólastigum, þ.m.t. hjá börnum frá unga aldri, að virða beri
réttindi fatlaðs fólks,

c) að hvetja alla fjölmiðla til þess að gefa mynd af fötluðu fólki sem samræmist tilgangi samnings
þessa,

d) að hvetja til þess að gerðar séu áætlanir um fræðslu sem lýtur að vitundarvakningu um fatlað fólk
og réttindi þess.

9. gr.

Aðgengi.

1. Aðildarríkin skulu gera viðeigandi ráðstafanir í því skyni að gera fötluðu fólki kleift að lifa
sjálfstæðu lífi og taka fullan þátt í mannlífinu á öllum sviðum, þ.e. ráðstafanir sem miða að því að
tryggja fötluðu fólki aðgang, til jafns við aðra, að hinu efnislega umhverfi, að samgöngum, að
upplýsingum og samskiptum, þ.m.t. upplýsinga- og samskiptatækni og kerfi þar að lútandi, og að
annarri aðstöðu og þjónustu sem almenningi er opin eða látin í té, bæði í þéttbýli og dreifbýli.
Fyrrnefndar ráðstafanir, sem felast m.a. í því að staðreyna og ryðja úr vegi hindrunum og tálmum
sem hefta aðgengi, skulu meðal annars ná til:

a) bygginga, vega, samgangna og annarrar aðstöðu innan dyra sem utan, þ.m.t. skólar,
íbúðarhúsnæði, heilbrigðisþjónusta og vinnustaðir, - 8 -

b) upplýsinga- og samskiptaþjónustu og annarrar þjónustu, þ.m.t. rafræn þjónusta og neyðarþjónusta.

2. Samningsaðilar skulu og gera viðeigandi ráðstafanir:

a) til þess að þróa, útbreiða og fylgjast með því að lágmarkskröfur og leiðbeiningar um aðgengi að
aðstöðu og þjónustu, sem almenningi er opin eða látin í té, séu uppfylltar,

b) til þess að tryggja að einkafyrirtæki, sem bjóða fram aðstöðu og þjónustu, sem er almenningi opin
eða látin í té, taki mið af aðgengi fyrir fatlað fólk frá öllum hliðum,

c) til þess að bjóða fram fræðslu fyrir hagsmunaaðila um aðgengismál sem varða fatlað fólk,
d) til þess að setja upp í byggingum og annarri aðstöðu, sem er almenningi opin, skilti með
blindraletri og í þeirri mynd að fatlaðir eigi auðvelt með að lesa og skilja það sem á þeim stendur,

e) til þess að láta í té ýmiss konar beina aðstoð og þjónustu milliliða, þ.m.t. fylgdarmanna, lesara og
faglærðra táknmálstúlka, með það að markmiði að auðvelda aðgengi að byggingum og annarri
aðstöðu sem almenningi er opin,

f) til þess að stuðla að því að fatlað fólk fái notið annars konar viðeigandi aðstoðar og þjónustu sem
tryggir því aðgang að upplýsingum,

g) til þess að greiða fyrir aðgangi fatlaðs fólks að nýrri upplýsinga- og samskiptatækni og kerfum þar
að lútandi, m.a. Netinu,

h) til þess að stuðla að hönnun, þróun, framleiðslu og dreifingu aðgengilegrar upplýsinga- og
samskiptatækni og kerfum þar að lútandi á frumstigi til þess að slík tækni og kerfi verði
aðgengileg á sem lægstu verði.

10. gr

Réttur til lífs.

Aðildarríkin árétta að sérhver mannvera eigi meðfæddan rétt til lífs og skulu gera allar
nauðsynlegar ráðstafanir til þess að tryggja að fatlað fólk fái notið þess á virkan hátt til jafns við aðra.12. gr.
Réttarstaða til jafns við aðra.

1. Aðildarríkin árétta að fatlað fólk eigi rétt á því að vera viðurkennt hvar sem er sem aðilar að
lögum.

2. Aðildarríkin viðurkenni að fatlað fólk skuli njóta gerhæfis til jafns við aðra á öllum sviðum
mannlífs.

3. Aðildarríkin skulu gera viðeigandi ráðstafanir til þess að fatlað fólk geti leitað eftir aðstoð sem
það kann að þarfnast þegar það nýtir gerhæfi sitt.

4. Aðildarríkin skulu tryggja að allar ráðstafanir, sem varða beitingu gerhæfis, innihaldi viðeigandi
og árangursríkar verndarráðstafanir til þess að koma í veg fyrir misnotkun í samræmi við alþjóðleg
mannréttindalög. Fyrrnefndar verndarráðstafanir skulu tryggja að með ráðstöfunum, sem varða
beitingu gerhæfis, séu réttindi, vilji og séróskir viðkomandi einstaklings virt, slíkar ráðstafanir leiði
ekki til hagsmunaárekstra eða hafi ótilhlýðileg áhrif, þær séu við hæfi og sniðnar að aðstæðum
viðkomandi einstaklings, gildi í sem skemmstan tíma og séu endurskoðaðar reglulega af til þess
bæru, sjálfstæðu og hlutlausu yfirvaldi eða stofnun á sviði dómsmála.
Gæta ber meðalhófs við gerð verndarráðstafana að því marki sem slíkar ráðstafanir hafa áhrif á
réttindi og hagsmuni viðkomandi einstaklings.

5. Aðildarríkin skulu gera allar viðeigandi og árangursríkar ráðstafanir, samkvæmt ákvæðum
þessarar greinar, til þess að tryggja jafnan rétt fatlaðs fólks til þess að eiga eða erfa eignir, að stýra
eigin fjármálum og hafa jafnan aðgang að bankalánum, veðlánum og annars konar fjárhagslegum
lánum, jafnframt því að tryggja að fatlað fólk sé ekki svipt eignum sínum að geðþótta. 13. gr.
Aðgangur að réttarkerfinu.

1. Aðildarríkin skulu tryggja fötluðu fólki virkan aðgang að réttarkerfinu til jafns við aðra, meðal
annars með því að laga málsmeðferð alla að þörfum þess og taka tilhlýðilegt tillit til aldurs
viðkomandi, í því skyni að gera því kleift að gegna hlutverki sínu með virkum hætti sem beinir og
óbeinir þátttakendur, þar með talið sem vitni, í öllum málarekstri, einnig á rannsóknarstigi og öðrum
undirbúningsstigum.

29. gr.

Þátttaka í stjórnmálum og opinberu lífi.

Aðildarríkin skulu tryggja fötluðum stjórnmálaleg réttindi og tækifæri til þess að njóta þeirra til
jafns við aðra og skulu jafnframt:

a) tryggja að fötluðu fólki sé gert kleift að taka virkan og fullan þátt í stjórnmálum og opinberu lífi til
jafns við aðra, með beinum hætti eða fyrir atbeina fulltrúa eftir frjálsu vali, þ.m.t. réttur og
tækifæri til þess að kjósa og vera kosinn, meðal annars með því:

i. að tryggja að kosningaaðferðir, kosningaaðstaða og kjörgögn séu við hæfi, aðgengileg og
auðskilin og auðnotuð,

ii. að vernda rétt fatlaðs fólks til þess að taka þátt í leynilegri atkvæðagreiðslu í kosningum og
þjóðaratkvæðagreiðslum án þvingana með hótunum og til þess að bjóða sig fram í kosningum,
að gegna embættum með virkum hætti og að sinna öllum opinberum störfum á öllum stigum
stjórnsýslu, jafnframt því að greiða fyrir notkun hjálpartækja og nýrrar tækni þar sem við á,

iii. að fatlað fólk geti látið vilja sinn óþvingað í ljós sem kjósendur og að heimilað sé í þessu
skyni, þar sem nauðsyn krefur og að ósk þess, að það njóti aðstoðar einstaklinga að eigin vali
við að greiða atkvæði,

b) vinna ötullega að mótun umhverfis þar sem fatlað fólk getur tekið virkan og fullan þátt í opinberri
starfsemi, án mismununar og til jafns við aðra, og hvetja til þátttöku þess í opinberri starfsemi,
meðal annars:

i. þátttöku í starfsemi frjálsra félagasamtaka og samtaka, sem láta sig málefni almennings varða
og stjórnmálalíf viðkomandi lands, og í störfum og stjórn stjórnmálaflokka,

ii. því að mynda og gerast aðilar að samtökum fatlaðs fólks til þess að rödd þess heyrist á
alþjóðavettvangi, heima fyrir á landsvísu og innan landsvæða og sveitarfélaga.

14. gr.

Frelsi og mannhelgi.

1. Aðildarríkin skulu tryggja að fatlað fólk:

a) njóti, til jafns við aðra, réttar til frelsis og mannhelgi,

b) sé ekki svipt frelsi sínu með ólögmætum hætti eða að geðþótta og að frelsissvipting í hvaða mynd
sem er sé lögum samkvæmt og að fötlun skuli ekki undir neinum kringumstæðum réttlæta
frelsissviptingu.

2. Sé fatlað fólk svipt frelsi með einhverjum hætti skulu aðildarríkin ábyrgjast að því séu tryggð
mannréttindi til jafns við aðra í samræmi við alþjóðleg mannréttindalög og það hljóti meðferð sem
samræmist markmiðum og meginreglum samnings þessa, meðal annars með því að tryggja því
viðeigandi aðlögun.

16. gr.

Frelsi frá misnotkun í gróðaskyni, ofbeldi og misþyrmingum.

1. Aðildarríkin skulu gera allar viðeigandi ráðstafanir á sviði löggjafar, stjórnsýslu, félags- og
menntamála og aðrar ráðstafanir í því skyni að vernda fatlað fólk, jafnt innan heimilis sem utan, fyrir
hvers kyns misnotkun í gróðaskyni, ofbeldi og misþyrmingum, m.a. með hliðsjón af kynbundnum
þáttum slíkra athafna.

2. Aðildarríkin skulu einnig gera allar viðeigandi ráðstafanir til þess að koma í veg fyrir misnotkun í
gróðaskyni, ofbeldi og misþyrmingar í hvaða mynd sem er, meðal annars með því að tryggja fötluðu
fólki og fjölskyldum þess, ásamt þeim sem annast það, viðeigandi aðstoð og stuðning, sem tekur mið
af kyni og aldri, m.a. með því að veita upplýsingar og fræðslu um hvernig beri að forðast, átta sig á
og tilkynna um misnotkun í gróðaskyni, ofbeldi og misþyrmingar. Aðildarríkin skulu tryggja að
félagsþjónusta taki mið af kyni, aldri og fötlun.

3. Í því skyni að koma í veg fyrir misnotkun í gróðaskyni, ofbeldi og misþyrmingar í hvaða mynd
sem er skulu aðildarríkin tryggja að óháð yfirvöld hafi virkt eftirlit með allri aðstöðu og áætlunum
sem er ætlað að þjóna fötluðu fólki.

4. Aðildarríkin skulu gera allar viðeigandi ráðstafanir til þess að stuðla að líkamlegum,
vitsmunalegum og sálrænum bata, endurhæfingu og félagslegri endursamlögun fatlaðs fólks, sem
verður þolendur misnotkunar í gróðaskyni, ofbeldis eða misþyrminga í einhverri mynd, meðal annars
með því að bjóða fram félagsþjónustu. Slíkur bati og endursamlögun skal fara fram í umhverfi sem
stuðlar að bættri heilsu, velferð, sjálfsvirðingu, göfgi og sjálfræði einstaklinganna, þar sem tillit er
tekið til sérþarfa þeirra miðað við kyn og aldur.

5. Aðildarríkin skulu taka upp skilvirka löggjöf og stefnu, þ.m.t. löggjöf og stefna sem tekur mið af
þörfum kvenna og barna, til þess að unnt sé að staðreyna misnotkun í gróðaskyni, ofbeldi og
misþyrmingar, sem beinast gegn fötluðu fólki, og ákæra vegna slíkrar háttsemi ef það á við.

17. gr.

Verndun friðhelgi einstaklingsins.

Sérhver fatlaður einstaklingur á rétt á því, til jafns við aðra, að líkamleg og andleg friðhelgi hans sé
virt.

18. gr.

Umferðarfrelsi og ríkisfang.

1. Aðildarríkin skulu viðurkenna rétt fatlaðs fólks, til jafns við aðra, til umferðafrelsis og frelsis til
að velja sér búsetu og ríkisfang, m.a. með því að ábyrgjast að fatlað fólk:
a) hafi rétt til að öðlast ríkisfang og breyta því og sé ekki svipt ríkisfangi sínu að geðþótta eða vegna
fötlunar,

b) sé ekki, vegna fötlunar, svipt hæfi sínu til að fá, hafa umráð yfir og nýta sér skjöl um ríkisfang sitt
eða önnur auðkenningarskjöl eða til að hagnýta viðeigandi verklag, t.d. málsmeðferð vegna
innflutnings fólks, sem kann að vera nauðsynlegt til þess að gera því auðveldar um vik að nýta sér
réttinn til umferðafrelsis,

c) hafi frelsi til að yfirgefa hvaða land sem er, þar með talið sitt eigið,

d) sé ekki, að geðþótta eða vegna fötlunar, svipt réttinum til að koma til síns eigin lands.

2. Fötluð börn skulu skráð þegar eftir fæðingu og eiga frá fæðingu rétt til nafngiftar, rétt til þess að
öðlast ríkisfang og, efir því sem unnt er, rétt til þess að þekkja foreldra sína og njóta umönnunar
þeirra.

19. gr.

Að lifa sjálfstæðu lífi og án aðgreiningar í samfélaginu.

Ríkin, sem eru aðilar að samningi þessum, viðurkenna jafnan rétt alls fatlaðs fólks til að lifa í
samfélaginu og rétt þess til að eiga valkosti til jafns við aðra og skulu gera árangursríkar og
viðeigandi ráðstafanir til þess að fatlað fólk megi njóta þessa réttar til fulls og stuðla að fullri þátttöku
þess í samfélaginu án aðgreiningar, meðal annars með því að tryggja:

a) fötluðu fólki tækifæri til þess að velja sér búsetustað og hvar og með hverjum það býr, til jafns við
aðra, og að því sé ekki gert að eiga heima þar sem tiltekið búsetuform ríkir,

b) fötluðu fólki aðgang að margs konar samfélagsaðstoð, á borð við heimaþjónustu, vist á
dvalarheimili og annars konar aðstoð, m.a. nauðsynlegri þjónustu til að geta lifað í samfélaginu án
aðgreiningar og til að koma í veg fyrir einangrun þess og aðskilnað frá samfélaginu,

c) að samfélagsþjónusta og aðstaða fyrir almenning standi fötluðu fólki til boða til jafns við aðra og
svari þörfum þess.

20. gr.

Ferlimál einstaklinga.

Aðildarríkin skulu gera árangursríkar ráðstafanir til þess að tryggja að einstaklingum sé gert kleift
að fara allra sinna ferða og tryggja sjálfstæði fatlaðs fólks í þeim efnum, eftir því sem frekast er unnt,
m.a. með því:

a) að greiða fyrir því að fatlað fólk geti farið allra sinna ferða með þeim hætti sem, og þegar, því
hentar og gegn viðráðanlegu gjaldi,

b) að greiða fyrir aðgangi fatlaðs fólks að hreyfibúnaði, tækjum, hjálpargögnum og beinni aðstoð og
þjónustu milliliða í háum gæðaflokki, meðal annars með því að hafa þau á boðstólum á
viðráðanlegu verði,

c) að bjóða fram fræðslu og þjálfun í hreyfifærni fyrir fatlað fólk og sérhæft starfslið sem vinnur með
fötluðu fólki,

d) að hvetja fyrirtæki, sem framleiða hreyfibúnað, tæki og hjálpargögn, til þess að taka mið af öllum
þáttum ferlimála fatlaðs fólks.

21. gr.

Tjáningar- og skoðanafrelsi og aðgangur að upplýsingum.

Aðildarríkin skulu gera allar viðeigandi ráðstafanir til þess að tryggja að fatlað fólk geti nýtt sér rétt
sinn til tjáningar- og skoðanafrelsis, þ.m.t. frelsi til að leita eftir, taka við og miðla upplýsingum og
hugmyndum, til jafns við aðra, með hjálp hvers kyns samskiptamiðla að eigin vali, samanber
skilgreiningu í 2. gr. samnings þessa, m.a. með því:

a) að láta fötluðu fólki í té upplýsingar, sem almenningi eru ætlaðar, í aðgengilegu formi og með
aðgengilegri tækni, sem hæfir einstaklingum sem eiga við mismunandi fötlun að stríða, tímanlega
og án aukakostnaðar,

b) að viðurkenna og stuðla að notkun táknmáls, blindraleturs, bættra og óhefðbundinna samskipta og
samskiptaleiða, -aðferða og -forms, að eigin vali fatlaðs fólks þegar opinber samskipti fara fram,

c) að hvetja einkafyrirtæki, sem þjónusta almenning, m.a. gegnum Netið, til þess að veita
upplýsingar og þjónustu í aðgengilegu og nothæfu formi fyrir fatlað fólk,

d) að hvetja fjölmiðla, meðal annars upplýsingaveitur á Netinu, til þess að gera þjónustu sína
aðgengilega fötluðu fólki,

e) að viðurkenna notkun táknmáls og stuðla að notkun þess.

22. gr.

Virðing fyrir einkalífi.

1. Enginn fatlaður einstaklingur skal, án tillits til búsetustaðar eða búsetuforms, sæta því að einkalíf
hans, fjölskyldulíf, heimilislíf eða bréfaskipti eða samskipti af öðru tagi séu trufluð að geðþótta eða
með ólögmætum hætti eða að vegið sé að æru hans eða orðstír með óréttmætum hætti. Fatlað fólk á
rétt á því að lögin verndi það gegn fyrrnefndri truflun eða árásum.

2. Aðildarríkin skulu tryggja að farið sé með upplýsingar um persónulega hagi, heilsufar og
endurhæfingu fatlaðs fólks sem trúnaðarmál á sama hátt og gildir um aðra.

23. gr.

Virðing fyrir heimili og fjölskyldu.

1. Aðildarríkin skulu gera árangursríkar og viðeigandi ráðstafanir í því skyni að uppræta mismunun
gagnvart fötluðu fólki í öllum málum sem lúta að hjónabandi, fjölskyldu, foreldrahlutverki og
samböndum, á sama hátt og gildir um aðra, til þess að tryggja megi:

a) að réttur alls fatlaðs fólks, sem til þess hefur náð tilskildum aldri, til að ganga í hjónaband og
stofna fjölskyldu, með frjálsu og fullu samþykki hjónaefnanna, sé virtur,

b) að réttur fatlaðs fólks til óheftrar og ábyrgrar ákvarðanatöku um fjölda barna og tíma milli
fæðinga og til að hafa aðgang, þar sem tekið er tillit til aldurs, að upplýsingum og fræðslu um
getnað og fjölskylduáætlanir sé viðurkenndur og að því séu tiltæk nauðsynleg ráð sem gera því
kleift að nýta sér þennan rétt.

c) að fatlað fólk, þ.m.t. börn, fái haldið frjósemi sinni til jafns við aðra. - 14 -

2. Aðildarríkin skulu tryggja réttindi og ábyrgð fatlaðs fólks með tilliti til lögráða, forráða, fjárhalds
eða ættleiðingar barna eða svipaðrar íhlutunar, þar sem þessi hugtök eru til í landslögum, og skal
setja hagsmuni barnsins ofar öllu. Aðildarríkin skulu veita fötluðu fólki viðeigandi aðstoð við að
uppfylla skyldur sínar sem uppalendur barna.

3. Aðildarríkin skulu tryggja fötluðum börnum jafnan rétt með tilliti til fjölskyldulífs. Til þess að
þessi réttur verði að veruleika og í því skyni að koma í veg fyrir að fötluðum börnum sé leynt, þau
yfirgefin, vanrækt eða að þau séu þolendur aðskilnaðar skulu aðildarríkin skuldbinda sig til þess að
veita fötluðum börnum og fjölskyldum þeirra snemma alhliða upplýsingar, þjónustu og stuðning.

4. Aðildarríkin skulu tryggja að barn sé ekki tekið frá foreldrum sínum gegn vilja þeirra, nema
lögbær yfirvöld ákveði, með fyrirvara um endurskoðun dómsvalds og í samræmi við gildandi lög og
málsmeðferð, að slíkur aðskilnaður sé nauðsynlegur með hagsmuni barnsins að leiðarljósi. Barn skal
aldrei taka frá foreldrum sínum vegna fötlunar barnsins eða annars foreldris eða beggja.

5. Aðildarríkin skulu reyna til þrautar, ef kjarnafjölskylda er ófær um að annast fatlað barn, að fá
annan aðila innan stórfjölskyldunnar til þess að annast barnið og reynist það ekki unnt þá ráðstafa því
til fjölskyldu innan samfélagsins.

24. gr.

Menntun.

1. Aðildarríkin viðurkenna rétt fatlaðs fólks til menntunar. Þau skulu, í því skyni að þessi réttur megi
verða að veruleika án mismununar og þannig að allir hafi jöfn tækifæri, koma á menntakerfi á öllum
skólastigum án aðgreiningar og símenntun sem miða að því:

a) að auka mannlega getu til fulls og tilfinningu fyrir meðfæddri göfgi og eigin verðleikum og auka
virðingu fyrir mannréttindum, mannfrelsi og mannlegri fjölbreytni,

b) að fatlað fólk geti fullþroskað persónuleika sinn, hæfileika og sköpunargáfu, ásamt andlegri og
líkamlegri getu,

c) að gera fötluðu fólki kleift að vera virkir þátttakendur í frjálsu þjóðfélagi.

2. Til þess að þessi réttur megi verða að veruleika skulu aðildarríkin tryggja:

a) að fatlað fólk sé ekki útilokað frá hinu almenna menntakerfi vegna fötlunar og að fötluð börn séu
ekki útilokuð frá gjaldfrjálsu skyldunámi á grunnskólastigi, eða námi á framhaldsskólastigi, vegna
fötlunar,

b) að fatlað fólk hafi aðgang að endurgjaldslausri grunn- og framhaldsskólamenntun, sem uppfyllir
almennar kröfur um gæði, til jafns við aðra í þeim samfélögum þar sem það býr,

c) að viðkomandi einstaklingur njóti viðeigandi aðlögunar til þess að þörfum hans sé mætt,

d) að fatlað fólk fái nauðsynlegan stuðning, innan hins almenna menntakerfis, til þess að stuðla að
haldgóðri menntun þess,

e) að árangursríkar, einstaklingsbundnar stuðningsaðgerðir séu boðnar fram í umhverfi sem ýtir hvað
mest undir framvindu í námi og félagslega þróun sem aftur samræmist því markmiði að fatlað fólk
geti lifað í samfélaginu án nokkurrar aðgreiningar.

3. Aðildarríkin skulu gera fötluðu fólki kleift að öðlast hagnýta og félagslega færni í því skyni að
greiða fyrir fullri þátttöku þess, til jafns við aðra, í skólastarfi og sem þjóðfélagsþegnar. Aðildarríkin
skulu gera viðeigandi ráðstafanir í þessu skyni, meðal annars:

a) auðvelda fötluðu fólki að læra blindraletur, óhefðbundna skrift, bættar og óhefðbundnar
samskiptaaðferðir, -leiðir og -form og færni í áttun og hreyfifærni, ásamt því að greiða fyrir
jafningjaaðstoð og handleiðslu,

b) auðvelda fötluðu fólki að læra táknmál og stuðla að samsemd heyrnarlausra með tilliti til
tungumáls,

c) tryggja að menntun einstaklinga, og þá sérstaklega barna, sem eru blindir, heyrnarlausir eða
daufblindir, fari fram á þeim tungumálum og samkvæmt og eftir þeim aðferðum og leiðum sem
henta viðkomandi einstaklingi og í umhverfi sem ýtir hvað mest undir framvindu í námi og
félagslegan þroska.

4. Í því skyni að tryggja að fyrrnefnd réttindi verði að veruleika skulu aðildarríkin gera viðeigandi
ráðstafanir til þess að ráða kennara, þ.m.t. fatlaða kennara, sem eru sérhæfðir í táknmáli og/eða
blindraletri, og að þjálfa fagmenn og starfsmenn sem starfa á öllum sviðum menntakerfisins.
Fyrrnefnd þjálfun skal meðal annars fela í sér vitund um fötlun og notkun bættra og óhefðbundinna
aðferða, leiða og forma í samskiptum, auk kennslutækni og kennsluefnis sem er ætlað að styðja
fatlað fólk.

5. Aðildarríkin skulu tryggja að fötluðu fólki sé gert kleift að hefja almennt nám á háskólastigi og að
það fái aðgang að starfsþjálfun, fullorðinsfræðslu og símenntun án mismununar og til jafns við aðra.
Aðildarríkin skulu, í þessu skyni, tryggja að fatlað fólk fái notið viðeigandi aðlögunar.

25. gr.

Heilsa.

Aðildarríkin viðurkenna að fatlað fólk hafi rétt til þess að njóta góðrar heilsu að hæsta marki sem
unnt er án mismununar vegna fötlunar. Aðildarríkin skulu gera allar viðeigandi ráðstafanir til þess að
tryggja fötluðu fólki aðgang að heilbrigðisþjónustu sem tekur mið af kyni, m.a. heilsutengdri
endurhæfingu. Aðildarríkin skulu einkum:

a) sjá fötluðu fólki fyrir heilsugæslu og heilbrigðisáætlunum, sem eru ókeypis eða á viðráðanlegu
verði og eins að umfangi, gæðum og á sama stigi og gildir fyrir aðra einstaklinga, m.a. með tilliti
til kynlífs- og frjósemisheilbrigðis og að því er varðar samfélagsáætlanir á sviði lýðheilsu, - 16 -

b) bjóða fram þá heilbrigðisþjónustu sem fatlað fólk þarfnast, einkum vegna fötlunar sinnar, m.a. að
fötlun sé uppgötvuð snemma og að gripið sé inn í málið snemma, eftir því sem við á, og þjónustu
sem miðar að því að draga úr fötlun eins og framast er kostur og koma í veg fyrir frekari fötlun,
m.a. meðal barna og eldri einstaklinga,

c) bjóða fram fyrrnefnda heilbrigðisþjónustu eins nálægt samfélögum fólks og frekast er unnt, þ.m.t.
til sveita,

d) gera þá kröfu til fagfólks í heilbrigðisþjónustu að það annist fatlað fólk eins vel og aðra, m.a. á
grundvelli frjáls og upplýsts samþykkis, með því, auk annars, að auka vitund um mannréttindi,
meðfædda göfgi, sjálfræði og þarfir fatlaðs fólks með þjálfun fyrir starfsmenn, bæði innan
einkarekinnar og opinberrar heilsugæslu, og með útbreiðslu siðferðislegra viðmiðana meðal
þeirra,

e) leggja bann við mismunun gagnvart fötluðu fólki að því er varðar sjúkratryggingar og
líftryggingar, þar sem slíkar tryggingar, sem skulu boðnar fram á sanngjarnan og réttmætan hátt,
eru heimilar samkvæmt landslögum.

f) koma í veg fyrir að einstaklingum sé synjað um heilsugæslu eða heilbrigðisþjónustu eða um mat
og drykk þannig að um mismunun vegna fötlunar sé að ræða.

26. gr.

Hæfing og endurhæfing.

1. Aðildarríkin skulu gera árangursríkar og viðeigandi ráðstafanir, m.a. annars með tilstyrk
jafningjaaðstoðar, til þess að gera fötluðu fólki kleift að öðlast sem mest sjálfstæði, fulla líkamlega,
andlega og félagslega getu, ásamt starfsgetu, og að vera þátttakendur í lífinu á öllum sviðum án
aðgreiningar, ásamt því að viðhalda þessum gæðum. Til þess að svo megi verða skulu aðildarríkin
skipuleggja, efla og útvíkka þjónustu og áætlanagerð á sviði alhliða hæfingar og endurhæfingar,
einkum að því er varðar heilbrigði, atvinnu, menntun og félagsþjónustu, með þeim hætti að fyrrnefnd
þjónusta og áætlanir:

a) hefjist eins snemma og frekast er unnt og séu byggðar á þverfaglegu mati á þörfum og styrk hvers
einstaklings um sig,

b) stuðli að þátttöku í samfélaginu og þjóðfélaginu á öllum sviðum án aðgreiningar, séu valfrjálsar
og standi fötluðu fólki til boða sem næst samfélögum þess, einnig til sveita.

2. Aðildarríkin skulu stuðla að vexti og viðgangi grunnþjálfunar og stöðugrar þjálfunar fagmanna og
starfsmanna sem vinna við hæfingu og endurhæfingu.

3. Aðildarríkin skulu gera gangskör að því að hjálpartæki og -gögn, sem eru hönnuð fyrir fatlað fólk,
séu á boðstólum, þekking á þeim sé til staðar og að þau séu notuð í þágu hæfingar og endurhæfingar.

27. gr.

Vinna og starf.

1. Aðildarríkin viðurkenna rétt fatlaðs fólks, til jafns við aðra, til vinnu; í því felst réttur til að fá
ráðrúm til að afla sér lífsviðurværis með vinnu að eigin vali eða vinnu sem er þegin á frjálsan hátt á
vinnumarkaði og í vinnuumhverfi sem fötluðu fólki stendur opið, er án aðgreiningar og er því
aðgengilegt. Aðildarríkin skulu tryggja og stuðla að því að rétturinn til vinnu verði að veruleika, m.a.
fyrir þá sem verða fatlaðir meðan þeir gegna starfi, með því að gera viðeigandi ráðstafanir, til að
mynda með lagasetningu, til þess meðal annars:

a) að leggja bann við mismunun vegna fötlunar að því er varðar öll mál sem tengjast störfum af
hvaða tagi sem er, m.a. nýskráningar-, ráðningar- og starfsskilyrði, starfsöryggi, starfsframa og
öryggi og hollustuhætti á vinnustað,

b) að vernda rétt fatlaðs fólks, til jafns við rétt annarra, til sanngjarnra og hagstæðra vinnuskilyrða,
m.a. jafnra tækifæra og launajafnréttis, öryggis og hollustu á vinnustað, þ.m.t. vernd gegn stöðugri
áreitni, og til þess að fá úrlausn kvörtunarmála,

c) að tryggja að fötluðu fólki sé gert kleift að nýta sér atvinnuréttindi sín og réttindi sem meðlimir
stéttarfélaga til jafns við aðra,

d) að gera fötluðu fólki kleift að hafa með virkum hætti aðgang að tækni- og starfsráðgjöf,
atvinnumiðlun og starfsþjálfun og símenntun sem almenningi stendur til boða,

e) að skapa atvinnutækifæri fyrir fatlað fólk og stuðla að starfsframa þess á vinnumarkaði, ásamt því
að auka aðstoð við að finna starf, fá það, halda því og fara aftur inn á vinnumarkað,

f) að stuðla að tækifærum til að starfa sjálfstætt, stunda frumkvöðlastarfsemi, þróa samvinnufélög og
stofna eigin fyrirtæki,

g) að ráða fatlað fólk til starfa innan opinbera geirans,

h) að stuðla að því að fatlað fólk verði ráðið til starfa innan einkageirans með því að marka stefnu
við hæfi og gera viðeigandi ráðstafanir sem kunna að felast í áætlunum um sértækar aðgerðir,
hvatningu og öðrum aðgerðum,

i) að tryggja að fatlað fólk á vinnustað fái notið viðeigandi aðlögunar,

j) að stuðla að því að fatlað fólk geti aflað sér starfsreynslu á almennum vinnumarkaði,

k) að stuðla að starfstengdri og faglegri endurhæfingu fatlaðs fólks, að því að það haldi störfum
sínum og að framgangi áætlana um að það geti snúið aftur til starfa.

2. Aðildarríkin skulu tryggja að fötluðu fólki sé ekki haldið í þrældómi eða ánauð og að því sé veitt
vernd, til jafns við aðra, gegn þvingunar- eða nauðungarvinnu.

28. gr.

Viðunandi lífskjör og félagsleg vernd.

1. Aðildarríkin viðurkenna rétt fatlaðs fólks og fjölskyldna þess til viðunandi lífskjara því til handa,
m.a. viðunandi fæðis og klæða og fullnægjandi húsnæðis, og til sífellt batnandi lífskilyrða og skulu
gera viðeigandi ráðstafanir til að tryggja og stuðla að því að þessi réttur verði að veruleika án
mismununar vegna fötlunar.

2. Aðildarríkin viðurkenna rétt fatlaðs fólks til félagslegrar verndar og til þess að njóta þess réttar án
mismununar vegna fötlunar og skulu gera viðeigandi ráðstafanir til að tryggja og stuðla að því að
þessi réttur verði að veruleika, m.a. ráðstafanir:

a) til þess að tryggja fötluðu fólki jafnan rétt til aðgangs að hreinu vatni og að tryggja aðgang að
viðeigandi þjónustu, tækjabúnaði og annarri aðstoð gegn viðráðanlegu gjaldi vegna þarfa sem
tengjast fötlun,

b) til þess að tryggja fötluðu fólki, einkum fötluðum konum og stúlkum og fötluðu eldra fólki, rétt til
þátttöku í áætlunum á sviði félagslegrar verndar og áætlunum um að draga úr fátækt,

c) til þess að tryggja fötluðu fólki og fjölskyldum þess, sem lifa í fátækt, aðgang að aðstoð frá hinu
opinbera til þess að mæta útgjöldum vegna fötlunar, þ.m.t. útgjöld vegna viðeigandi þjálfunar,
ráðgjafar, aðstoðar í fjármálum og hvíldarumönnunar,

d) til þess að tryggja fötluðu fólki aðgang að áætlunum um byggingu húsnæðis á vegum hins
opinbera,

e) til þess að tryggja fötluðu fólki jafnan aðgang að eftirlaunum og eftirlaunasjóðum.

29. gr.

Þátttaka í stjórnmálum og opinberu lífi.

Aðildarríkin skulu tryggja fötluðum stjórnmálaleg réttindi og tækifæri til þess að njóta þeirra til
jafns við aðra og skulu jafnframt:

a) tryggja að fötluðu fólki sé gert kleift að taka virkan og fullan þátt í stjórnmálum og opinberu lífi til
jafns við aðra, með beinum hætti eða fyrir atbeina fulltrúa eftir frjálsu vali, þ.m.t. réttur og
tækifæri til þess að kjósa og vera kosinn, meðal annars með því:

i. að tryggja að kosningaaðferðir, kosningaaðstaða og kjörgögn séu við hæfi, aðgengileg og
auðskilin og auðnotuð,

ii. að vernda rétt fatlaðs fólks til þess að taka þátt í leynilegri atkvæðagreiðslu í kosningum og
þjóðaratkvæðagreiðslum án þvingana með hótunum og til þess að bjóða sig fram í kosningum,
að gegna embættum með virkum hætti og að sinna öllum opinberum störfum á öllum stigum
stjórnsýslu, jafnframt því að greiða fyrir notkun hjálpartækja og nýrrar tækni þar sem við á,

iii. að fatlað fólk geti látið vilja sinn óþvingað í ljós sem kjósendur og að heimilað sé í þessu
skyni, þar sem nauðsyn krefur og að ósk þess, að það njóti aðstoðar einstaklinga að eigin vali
við að greiða atkvæði,

b) vinna ötullega að mótun umhverfis þar sem fatlað fólk getur tekið virkan og fullan þátt í opinberri
starfsemi, án mismununar og til jafns við aðra, og hvetja til þátttöku þess í opinberri starfsemi,
meðal annars:

i. þátttöku í starfsemi frjálsra félagasamtaka og samtaka, sem láta sig málefni almennings varða
og stjórnmálalíf viðkomandi lands, og í störfum og stjórn stjórnmálaflokka,

ii. því að mynda og gerast aðilar að samtökum fatlaðs fólks til þess að rödd þess heyrist á
alþjóðavettvangi, heima fyrir á landsvísu og innan landsvæða og sveitarfélaga.

30. gr.

Þátttaka í menningarlífi, tómstunda-, frístunda- og íþróttastarfi.

1. Aðildarríkin viðurkenna rétt fatlaðs fólks til þess að taka þátt, til jafns við aðra, í menningarlífi og
skulu gera allar viðeigandi ráðstafanir til þess að tryggja að fatlað fólk:

a) hafi aðgang að menningarefni í aðgengilegri framsetningu,

b) hafi aðgang að sjónvarpsdagskrám, kvikmyndum, leikhúsi og öðrum athöfnum á sviði menningar,
í aðgengilegri framsetningu,

c) hafi aðgang að stöðum þar sem flutningur menningarefnis eða þjónusta á sviði menningar fer
fram, t.d. leikhúsum, söfnum, kvikmyndahúsum, bókasöfnum og ferðamannastöðum og hafi, eftir
því sem við verður komið, aðgang að minnisvörðum og stöðum sem eru mikilvægir í
þjóðmenningarlegu tilliti.

2. Aðildarríkin skulu gera viðeigandi ráðstafanir til þess að fatlað fólk fái tækifæri til að þroska og
nota sköpunargáfu sína og listræna og vitsmunalega getu, ekki einvörðungu í eigin þágu heldur
einnig í því skyni að auðga mannlíf í eigin samfélögum.

3. Aðildarríkin skulu gera viðeigandi ráðstafanir, samkvæmt reglum þjóðaréttar, til þess að tryggja
að í lögum, sem vernda hugverkarétt, séu ekki ákvæði sem koma á ósanngjarnan hátt, eða með
einhverjum þeim hætti sem hefur mismunun í för með sér, í veg fyrir að fatlað fólk hafi aðgang að
menningarefni.

4. Fatlað fólk skal eiga rétt á, til jafns við aðra, að sérstök menningarleg samsemd þess og samsemd
með tilliti til tungumáls sé viðurkennd og njóti stuðnings, þ.m.t. táknmál og menning heyrnarlausra.

5. Aðildarríkin skulu gera viðeigandi ráðstafanir, í því skyni að gera fötluðu fólki kleift að taka til
jafns við aðra þátt í tómstunda-, frístunda- og íþróttastarfi: - 20 -

a) til þess að hvetja til og stuðla að þátttöku fatlaðs fólks, eins og frekast er unnt, í algengu
íþróttastarfi á öllum stigum,

b) til þess að tryggja fötluðu fólki tækifæri til þess að skipuleggja, þróa og taka þátt í íþrótta- og
tómstundastarfi fyrir fatlað fólk og örva, í þessu skyni og með sama hætti og gildir um aðra,
framboð á viðeigandi tilsögn, þjálfun og fé,

c) til þess að tryggja fötluðu fólki aðgang að stöðum þar sem íþrótta- og tómstundastarf fer fram og
að ferðamannastöðum,

d) til þess að tryggja fötluðum börnum aðgang, til jafns við önnur börn, að leikjum og tómstunda- og
frístunda- og íþróttastarfi, meðal annars innan skólakerfisins,

e) til þess að tryggja fötluðu fólki aðgang að þjónustu þeirra sem annast skipulagningu
tómstundastarfs, ferðamennsku og frístunda- og íþróttastarfs.

31. gr.

Hagtölur og gagnasöfnun.

1. Aðildarríkin skuldbinda sig til þess að safna viðeigandi upplýsingum, þ.m.t. hagtölur og
rannsóknargögn, sem gera þeim kleift að móta og framfylgja stefnu samningi þessum til
framkvæmdar. Söfnun og varðveisla slíkra upplýsinga:

a) skal vera í samræmi við lögmætar verndarráðstafanir, meðal annars löggjöf um gagnavernd, til
þess að tryggt sé að trúnaðarskylda sé virt og einkalíf fatlaðs fólks,

b) skal vera í samræmi við alþjóðlega viðurkenndar viðmiðunarreglur um vernd mannréttinda og
mannfrelsis og siðareglur sem gilda um söfnun og notkun hagtalna.

2. Upplýsingar, sem er safnað samkvæmt þessari grein, skal sundurliða, eftir því sem við á, og nota
til þess að meta hvernig aðildarríkjunum miðar að því að efna skuldbindingar sínar samkvæmt
samningi þessum og til að greina og ryðja úr vegi þeim hindrunum sem fatlað fólk stendur frammi
fyrir þegar það hyggst nýta sér réttindi sín.

3. Aðildarríkin skulu ábyrgjast miðlun fyrrnefndra hagtalna og tryggja fötluðu fólki og öðrum
aðgang að þeim.

32. gr.

Alþjóðlegt samstarf.

1. Aðildarríkin viðurkenna mikilvægi alþjóðlegs samstarfs og að stuðlað verði að framgangi þess, til
stuðnings innlendri viðleitni til þess að tilgangur og markmið samnings þessa megi ná fram að ganga,
og munu gera viðeigandi og árangursríkar ráðstafanir í þeim málum milli og meðal ríkja og, eftir því
sem við á, í samvinnu við hlutaðeigandi alþjóða- og svæðisstofnanir og borgaralegt samfélag,
einkum samtök fatlaðs fólks. Fyrrnefndar ráðstafanir gætu meðal annars náð yfir eftirfarandi:

a) að tryggja að alþjóðlegt samstarf, þ.m.t. alþjóðlegar þróunaráætlanir, nái til fatlaðs fólks og sé því
aðgengilegt,

b) að efla og auka afkastagetu, m.a. með því að skiptast á og miðla með gagnkvæmum hætti
upplýsingum, reynslu, þjálfunaráætlunum og bestu starfsvenjum,

c) að greiða fyrir samvinnu á sviði rannsókna og auðvelda aðgengi að vísinda- og tækniþekkingu,

d) að láta í té, eftir því sem við á, tækni- og efnahagsaðstoð, m.a. með því að auðvelda aðgang að og
gagnkvæma miðlun aðgengilegrar og gagnlegrar tækni, og með yfirfærslu á tækni,

2. Ákvæði þessarar greinar hafa engin áhrif á þá skyldu sérhvers aðildarríkis að efna skuldbindingar
sínar samkvæmt samningi þessum.

33. gr.

Framkvæmd og eftirlit innanlands.

1. Aðildarríkin skulu tilnefna, í samræmi við stjórnskipulag sitt, eina miðstöð eða fleiri innan
stjórnsýslunnar vegna mála er varða framkvæmd samnings þessa og taka til tilhlýðilegrar
umfjöllunar hvort koma skuli á eða tiltaka samræmingarkerfi innan stjórnsýslunnar í því skyni að
greiða fyrir skyldum aðgerðum vegna framkvæmdar samningsins á ólíkum sviðum og ólíkum
stigum.

2. Aðildarríkin skulu, í samræmi við réttar- og stjórnkerfi hvers ríkis um sig, viðhalda, treysta, tiltaka
eða koma á rammaáætlun, m.a. einu eða fleiri sjálfstæðum kerfum, eftir því sem við á, í því skyni að
greiða fyrir, vernda og fylgjast með framkvæmd samnings þessa. Samningsaðilarnir skulu, þegar þeir
tiltaka slíkt kerfi eða koma því á, taka mið af þeim meginreglum sem gilda um stöðu og starfsemi
innlendra stofnana á sviði verndar og eflingar mannréttinda.

3. Borgaralegt samfélag, einkum fatlað fólk og samtök sem fara með mál þess, skal eiga hlut að og
taka fullan þátt í eftirlitsferlinu.

34. gr.

Nefnd um réttindi fatlaðs fólks.

1. Setja ber á stofn nefnd um réttindi fatlaðs fólks (hér á eftir nefnd „nefndin“) sem skal vinna þau
verk sem kveðið er á um hér að aftan.

2. Þegar samningur þessi öðlast gildi skulu tólf sérfræðingar skipa nefndina. Eftir að sextíu aðilar
hafa fullgilt samninginn eða gerst aðilar að honum skal fjölgað í nefndinni um sex nefndarmenn sem
þýðir að heildarfjöldi nefndarmanna verður átján. - 22 -

3. Nefndarmenn sitja í nefndinni á eigin forsendum sem einstaklingar og skulu hafa þroskaða
siðferðisvitund og viðurkennda menntun og hæfi og reynslu á því sviði sem samningur þessi fjallar
um. Óskað er eftir því að aðildarríkin taki eðlilegt tillit til ákvæða 3. mgr. 4. gr. samnings þessa þegar
þau tilnefna frambjóðendur sína.

4. Aðildarríkin kjósa nefndarmenn að teknu tilliti til jafnrar dreifingar milli heimshluta, þess að
fulltrúar komi frá ólíkum menningarþjóðfélögum og grunnréttarkerfum, til jafnrar þátttöku kynjanna
og þátttöku fatlaðra sérfræðinga.

5. Nefndarmenn skulu kjörnir í leynilegri atkvæðagreiðslu af lista einstaklinga, sem aðildarríkin
tilnefna úr hópi þegna sinna, þegar fundir þings aðildarríkjanna fara fram. Á þeim fundum, sem eru
ákvörðunarbærir eigi tveir þriðju aðildarríkjanna þar fulltrúa, skulu þeir einstaklingar sem eru kjörnir
til setu í nefndinni vera þeir sem hljóta flest atkvæði og hreinan meirihluta atkvæða fulltrúa
aðildarríkjanna sem eru viðstaddir og greiða atkvæði.

6. Halda ber fyrstu kosningu eigi síðar en sex mánuðum eftir þann dag þegar samningur þessi öðlast
gildi. Aðalframkvæmdastjóri Sameinuðu þjóðanna skal senda aðildarríkjunum bréf, með eigi
skemmri fyrirvara en fjórum mánuðum fyrir þann dag þegar sérhver kosning skal fara fram, og óska
eftir tilnefningum þeirra innan tveggja mánaða.
Aðalframkvæmdastjórinn tekur því næst saman skrá í stafrófsröð um alla einstaklinga, sem þannig
eru tilnefndir, og gefur til kynna hvaða aðildarríki tilnefndi þá og sendir að svo búnu skrána þeim
ríkjum sem eru aðilar að samningi þessum.

7. Kjörtímabil nefndarmanna er fjögur ár. Heimilt er að endurkjósa þá einu sinni. Engu að síður skal
kjörtímabili sex þeirra nefndarmanna sem kosnir eru í fyrstu kosningu ljúka að tveimur árum liðnum;
strax að lokinni fyrstu kosningu skal fundarstjóri, á fundi þeim er um getur í 5. mgr. þessarar greinar,
velja nöfn fyrrnefndra sex nefndarmanna með hlutkesti.

8. Kjör hinna sex viðbótarnefndarmanna skal fara fram þegar reglubundnar kosningar fara fram í
samræmi við viðeigandi ákvæði þessarar greinar.

9. Falli nefndarmaður frá eða segi af sér eða lýsi því yfir að hann geti ekki, af einhverri annarri
ástæðu, gegnt skyldum sínum skal aðildarríkið, sem tilnefndi hann, skipa annan sérfræðing, sem
hefur menntun og hæfi og uppfyllir þær kröfur er um getur í viðeigandi ákvæðum þessarar greinar, til
þess að starfa í nefndinni út kjörtímabilið.

10. Nefndin setur sér starfsreglur.

11. Aðalframkvæmdastjóri Sameinuðu þjóðanna skal útvega nauðsynlega starfsmenn og aðstöðu
til þess að nefndin geti sinnt störfum sínum með skilvirkum hætti samkvæmt samningi þessum og
boða til fyrsta fundar hennar.

12. Þeir sem sitja í nefndinni, sem er komið á fót samkvæmt samningi þessum, skulu, með
samþykki allsherjarþings Sameinuðu þjóðanna, þiggja laun úr sjóðum Sameinuðu þjóðanna
samkvæmt þeim skilmálum og skilyrðum sem allsherjarþingið kann að ákveða, að teknu tilliti til
mikilvægis þeirra ábyrgðarstarfa sem nefndin sinnir.

13. Nefndarmönnum ber réttur til aðstöðu, forréttinda og friðhelgi sérfræðinga sem reka erindi
Sameinuðu þjóðanna, eins og mælt er fyrir um í viðeigandi hlutum samningsins um réttindi og
friðhelgi Sameinuðu þjóðanna.

35. gr.

Skýrslugjöf aðildarríkjanna.

1. Sérhvert aðildarríki skal senda nefndinni, fyrir milligöngu aðalframkvæmdastjóra Sameinuðu
þjóðanna, ítarlega skýrslu um ráðstafanir, sem hafa verið gerðar í því skyni að efna skuldbindingar
þess samkvæmt samningi þessum, og um framfarir, sem hafa orðið á því sviði, innan tveggja ára frá
því að samningur þessi öðlast gildi gagnvart hlutaðeigandi aðildarríki.

2. Eftir það skulu aðildarríkin senda skýrslur sínar eigi sjaldnar en á fjögurra ára fresti og oftar fari
nefndin fram á það.

3. Nefndin skal fastsetja leiðbeiningar um efni skýrslnanna.

4. Aðildarríki, sem hefur sent nefndinni ítarlega frumskýrslu, þarf ekki að endurtaka áður veittar
upplýsingar í skýrslum sem á eftir fara. Óskað er eftir því, þegar aðildarríkin undirbúa skýrslur til
nefndarinnar, að þau geri það með opnum og gagnsæum hætti og taki eðlilegt tillit til ákvæðisins í 3.
mgr. 4. gr. samnings þessa.

5. Í skýrslunum er heimilt að geta um þá þætti og erfiðleika sem hafa áhrif á það hversu vel miðar að
efna skuldbindingar samkvæmt samningi þessum.

36. gr.

Umfjöllun um skýrslur.

1. Nefndin skal fjalla um sérhverja skýrslu og gera þær tillögur og leggja fram þau almennu tilmæli
sem hún telur við eiga og senda hlutaðeigandi aðildarríki. Aðildarríkið getur svarað með því að láta
nefndinni í té þær upplýsingar sem það kýs. Nefndin getur óskað eftir frekari upplýsingum frá
aðildarríkjunum sem varða framkvæmd samnings þessa.

2. Dragist verulega á langinn að aðildarríki sendi skýrslu sína getur nefndin tilkynnt hlutaðeigandi
aðildarríki um að nauðsynlegt sé að kanna framkvæmd samnings þessa í því aðildarríki, á grundvelli
áreiðanlegra upplýsinga sem nefndin hefur aðgang að, hafi viðkomandi skýrsla ekki verið send innan
þriggja mánaða frá tilkynningunni. Nefndin skal bjóða hlutaðeigandi aðildarríki að taka þátt í
fyrrnefndri könnun. Bregðist aðildarríkið við með því að senda viðkomandi skýrslu gilda ákvæði 1.
mgr. þessarar greinar.

3. Aðalframkvæmdastjóri Sameinuðu þjóðanna skal gera öllum aðildarríkjunum kleift að nálgast
skýrslurnar. - 24 -

4. Aðildarríkin skulu gera almenningi í eigin löndum auðvelt um vik að nálgast skýrslur sínar og
greiða fyrir aðgangi að þeim tillögum og tilmælum sem varða þessar skýrslur.

5. Nefndin skal senda sérstofnunum Sameinuðu þjóðanna, ásamt sjóðum og áætlunum á þeirra
vegum, og öðrum bærum stofnunum skýrslur frá aðildarríkjunum, eftir því sem hún telur við eiga, í
því skyni að taka fyrir beiðni um eða vísbendingu um þörf fyrir tæknilega ráðgjöf eða aðstoð, sem
þar kemur fram, ásamt athugasemdum nefndarinnar og tilmælum, ef um þau er að ræða, viðvíkjandi
þessum beiðnum eða vísbendingum.

37. gr.

Samvinna milli aðildarríkjanna og nefndarinnar.

1. Sérhvert aðildarríki skal vinna með nefndinni og aðstoða nefndarmenn við að uppfylla skyldur
sínar eftir því umboði sem þeim er veitt.

2. Nefndin skal, í samskiptum sínum við aðildarríkin, taka eðlilegt tillit til leiða og aðferða við að
auka getu innanlands til þess að framkvæma samning þennan, m.a. í gegnum alþjóðlegt samstarf.

38. gr.

Tengsl nefndarinnar við aðrar stofnanir.

Í því skyni að greiða fyrir árangursríkri framkvæmd samnings þessa og að stuðla að samvinnu þjóða í
milli á því sviði sem hann fjallar um:

a) skulu sérstofnanir Sameinuðu þjóðanna og aðrar stofnanir þeirra hafa rétt til þess að eiga fyrirsvar
þegar fjallað er um framkvæmd þeirra ákvæða samnings þessa sem falla undir þann málaflokk
sem þær sinna. Nefndin getur óskað eftir því við sérstofnanirnar og aðrar bærar stofnanir, eftir því
sem hún telur við hæfi, að þær láti í ljós sérfræðiálit um framkvæmd samningsins innan þeirra
sviða sem falla undir málaflokka hverrar um sig. Nefndin getur óskað eftir því við sérstofnanir og
aðrar...

40. gr.

Þing aðildarríkjanna.

1. Fulltrúar aðildarríkjanna skulu hittast reglulega á þingi aðildarríkjanna í því skyni að fjalla um öll
mál er varða framkvæmd samnings þessa.

2. Aðalframkvæmdastjóri Sameinuðu þjóðanna skal kalla saman þing aðildarríkjanna eigi síðar en
sex mánuðum eftir að samningur þessi öðlast gildi. Aðalframkvæmdastjórinn boðar til funda annað
hvert ár eftir það eða eins oft og þing aðildarríkjanna ákveður.

41. gr.

Vörsluaðili.

Aðalframkvæmdastjóri Sameinuðu þjóðanna skal vera vörsluaðili samnings þessa.

42. gr.

Undirritun.

Samningur þessi skal liggja frammi til undirritunar af hálfu allra ríkja og svæðisstofnana um
samvinnu í aðalstöðvum Sameinuðu þjóðanna í New York frá 30. mars 2007 að telja.

43. gr.

Samþykki fyrir því að vera bundinn af samningi þessum.

Samningur þessi er með fyrirvara um fullgildingu undirritunarríkja og formlega staðfestingu
svæðisstofnana um samvinnu sem undirrita hann. Samningurinn skal liggja frammi til aðildar af
hálfu sérhvers ríkis eða svæðisstofnunar um samvinnu sem ekki hefur undirritað hann.

44. gr.

Svæðisstofnanir um samvinnu.

1. „Svæðisstofnun um samvinnu“ merkir stofnun sem fullvalda ríki á tilteknu svæði koma á fót og
hefur umboð, sem aðildarríki hennar veita henni, til að fara með málefni sem samningur þessi fjallar
um. Svæðisstofnanir um samvinnu skulu greina, í skjölum sínum um formlega staðfestingu eða aðild,
frá valdmörkum sínum með tilliti til mála sem samningur þessi fjallar um. - 26 -
Þær skulu síðar meir tilkynna vörsluaðila um hverja þá breytingu sem verða kann á umboði þeirra og
skiptir máli.

2. Vísanir til „aðildarríkja“ í samningi þessum eiga við fyrrnefndar stofnanir eins langt og valdsvið
þeirra nær.

3. Að því er varðar 1. mgr. 45. gr. og 2. og 3. mgr. 47. gr. samnings þessa skal eigi telja með skjöl
sem svæðisstofnun um samvinnu afhendir til vörslu.

4. Svæðisstofnanir um samvinnu geta, í málum sem eru á valdsviði þeirra, neytt atkvæðisréttar á
þingi aðildarríkja með sama fjölda atkvæða og fjöldi aðildarríkja þeirra, sem eru aðilar að samningi
þessum, segir til um. Slík stofnun skal ekki neyta atkvæðisréttar síns ef eitthvert aðildarríki hennar
neytir atkvæðisréttar síns og öfugt.

45. gr.

Gildistaka.

1. Samningur þessi öðlast gildi á þrítugasta degi eftir að tuttugasta skjalið um fullgildingu eða aðild
hefur verið afhent til vörslu.

2. Gagnvart sérhverju ríki eða svæðisstofnun um samvinnu, sem fullgildir samning þennan,
staðfestir hann formlega eða gerist aðili að honum eftir afhendingu tuttugasta skjalsins um slíka
athöfn til vörslu, skal samningurinn öðlast gildi á þrítugasta degi eftir að hlutaðeigandi ríki eða slík
stofnun hefur afhent viðkomandi skjal sitt til vörslu.

46. gr.

Fyrirvarar.

1. Óheimilt er að gera fyrirvara sem eru í ósamræmi við markmið og tilgang samnings þessa.

2. Heimilt er að draga fyrirvara til baka hvenær sem er.

47. gr.

Breytingar.

1. Sérhvert aðildarríki getur lagt fram breytingartillögu við samning þennan og sent
aðalframkvæmdastjóra Sameinuðu þjóðanna. Aðalframkvæmdastjórinn skal senda aðildarríkjunum
allar breytingartillögur, ásamt beiðni um að sér verði tilkynnt hvort þau séu því meðmælt að haldið
verði þing aðildarríkja í því skyni að fjalla um þær og afgreiða. Komi í ljós, innan fjögurra mánaða
frá því að aðalframkvæmdastjórinn sendir fyrrnefndar tillögur, að minnst þriðjungur aðildarríkjanna
sé meðmæltur þinghaldi skal aðalframkvæmdastjórinn kalla þingið saman á vegum Sameinuðu
þjóðanna.

Aðalframkvæmdastjórinn skal senda allsherjarþingi Sameinuðu þjóðanna sérhverja breytingartillögu,
sem er samþykkt með tveimur þriðju hluta atkvæða fulltrúa þeirra aðildarríkja sem eru viðstaddir og
greiða atkvæði, til samþykktar og í framhaldi af því öllum aðildarríkjum til staðfestingar.

2. Breyting, sem er tekin upp og samþykkt í samræmi við 1. mgr. þessarar greinar, öðlast gildi á
þrítugasta degi eftir að fjöldi skjala um staðfestingu, sem hafa verið afhent til vörslu, jafngildir fjölda
samningsríkja að tveimur þriðju þann dag þegar breytingin er samþykkt. Eftir það öðlast breytingin
gildi gagnvart hvaða aðildarríki sem er á þrítugasta degi eftir að það afhendir skjal sitt um
staðfestingu til vörslu. Breyting er aðeins bindandi fyrir þau aðildarríki sem hafa staðfest hana.

3. Breyting, sem er tekin upp og samþykkt í samræmi við 1. mgr. þessarar greinar og varðar 34., 38.,
39. og 40. gr. einvörðungu, skal, ákveði þing samningsaðila það einróma, öðlast gildi gagnvart öllum
aðildarríkjum á þrítugasta degi eftir að fjöldi skjala um staðfestingu, sem hafa verið afhent til vörslu,
jafngildir fjölda aðildarríkja að tveimur þriðju þann dag þegar breytingin er samþykkt.

48. gr.

Úrsögn.

Aðildarríki getur sagt sig frá samningi þessum með skriflegri tilkynningu til
aðalframkvæmdastjóra Sameinuðu þjóðanna. Úrsögnin tekur gildi einu ári eftir þann dag þegar
aðalframkvæmdastjórinn veitir tilkynningunni viðtöku.

49. gr.

Aðgengilegt snið.

Texti samnings þessa skal liggja frammi á aðgengilegu sniði.

50. gr.

Gildir textar.

Textar samnings þessa á arabísku, ensku, frönsku, kínversku, rússnesku og spænsku eru jafngildir.

The States Parties to this Convention,
a) Recalling the principles set forth in the Charter of the United Nations, where the
inherent dignity and worth and the equal and inalienable rights of all people are recognized as the
cornerstone of freedom, justiceand peace in the world,
b) Recognizing that the United Nations has proclaimed and adopted by consensus
the UDHR and the international conventions on human rights that all people should be all the
rights and shall not be entitled to the freedom of that is reported, inclusive, in any form a,
c) Reaffirming the absolute value throughout all human rights and fundamental freedoms, and that they are indivisible, depending on
each other and connected to and the need for persons with disabilities to be guaranteed the rights and freedoms fully without
discrimination,
d) Recalling the International Covenant on Economic, Social and Cultural Rights,
the International Covenant on Civil and Political Rights, the International Convention on the Elimination of All Forms
Racial Discrimination, the Convention on the Elimination of All Forms of Discrimination against Women, the Convention against
Torture and Other Cruel, Inhuman or degrading Treatment or Punishment, the Convention
on the Rights of the Child and the International Convention for the Protection of Rights of all Migrant Workers and
their family members,
e) recognizing that the concept of disability is changing doubt and that the resulting disability to
interactions between curtailed individual and attitude-related barriers and environmental barriers that come in
the way for the full and effective participation in society on an equal basis,
f) Recognizing the importance of the principles and guidance in the area of policy, the global
action plan for disabled people and harmonized rules on equal opportunities for disabled people have to
store, for progress, development and evaluation of policies, plans, programs and actions
domestically, regional and international levels in order to even further opportunities to persons with disabilities
that make
g), which emphasize the importance of integration issues disabled as an integral part of
relevant strategies of sustainable development,
h) Recognizing also that discrimination against any person because of disability, running
contrary to the innate dignity and worth of the human ,
i) Recognizing further that disabled people are diverse group,
j) Recognizing the need to promote and protect the human rights of all persons with disabilities, it also
takes a lot of support,
k) which are concerned that despite the various instruments and commitments mentioned above
are disabled people remain excluded from participating in society on an equal basis with others and faces
that human rights are violated everywhere in the world, l) Recognizing the importance of international cooperation for improving the living conditions of disabled people in all countries,
particularly developing countries,
m) Recognizing the need contributions of persons with disabilities to the general prosperity and social diversity
times, as it is now, and the abilityr word, and that a commitment to people with disabilities enjoy human rights and
fundamental freedoms fully and functioning members of society will lead to an increase in their feelings
that it belongs to the community and to the significant development of the community, both in human
lives as well as the social and economic and that poverty will be eliminated,
n), which recognize the value for disabled people to be autonomous and independent, among other things, have
the freedom to make their own decisions,
o) Considering that persons with disabilities should have the opportunity to apply active member of the decision-making for
policies and programs, including decisions relating to it directly,
p), which concerned the difficult conditions that people with disabilities who tries varied greatly expanded or
discrimination because of race, color, sex, language, religion, political or
other opinion, ethnic, ethnic or social origin or indigenous, property,
birth, age or other status, faces,
q) Recognizing that disabled women and girls are often at greater risk, within the home and outside, to
become victims of violence, injury or abuse, carelessness or neglect, ill-treatment or
abuse for profit,
r) Recognizing that children with disabilities should enjoy fully all human rights and fundamental freedoms on an equal basis
with other children and recall obligations in such a way that countries that are Parties to the Convention on
Rights of the Child, have undertaken,
s), which emphasize the need to take into account gender considerations in its efforts to
promote people with disabilities enjoy human rights and fundamental freedoms in full,
t) that will highlight the fact that the majority of disabled people's lives in poverty and recognize in
relation to urgent need to combat the negative effects that poverty has on people with disabilities,
u), which noted that peace and security based on full respect for the purposes and principles of
the Charter of the United Nations and that the current instruments in the field of human rights are kept in honor, is
a prerequisite for people with disabilities have full protection, particularly in armed conflicts are ongoing and under
foreign occupation,
v) that recognize the value of people with disabilities are guaranteed access to the material, social, economic
and cultural environment, enjoy health and education and access to information and
communication in order that they may enjoy all human rights and fundamental freedoms in full,
w) to realize that it is the responsibility of the individual who has duties to
others individuals and their communities, to fight for the advancement of rights which subsist in
international law directory, and that they are respected, x) are convinced that the family is the natural fundamental unit of society and that
society and the state duty to protect it and also to disabled people and their families
to bear the necessary protection and assistance to multiple interpretationsdum will be able to make a
contribution to people with disabilities can enjoy their rights to full and equal basis with others,
y) are convinced that making treaties, which is a comprehensive and unified the entire model, in
order to enhance and protect the rights and dignity of persons with disabilities would be an important contribution to improve the
unsatisfactory social situation of disabled people and would contribute to the progress of the civil and
political participation and economic and cultural life on an equal basis with others, both in developing and
industrialized countries
have agreed as follows:

First Article.

Objectives.

The aim of this agreement is to ensure that persons with disabilities enjoy all human rights and
Fundamental to the full and equal basis with others, as well as to protect and ensure those rights and freedoms, and
increase respect for the inherent dignity of it.
For people with disabilities are those who are physically, mentally or intellectually impaired or who have
sensory permanently which may, when the interaction between the two factors and inhibitors of various
kind, to avoid the full and effective participation in society on an equal basis.

Second Article.

Definitions.

In this Agreement, the following definitions shall apply:
"Communication" means including language, display text, Braille, communication with the contact;
large fonts and accessible media, including communication strategies, ways-and-form as well as being
written language, audible message, easily understood language and reading are added and unconventional, including accessible
ICT,
"Language" means including spoken language and sign language, and other issues that can not speak,
"Disability discrimination" means any distinction, exclusion or restriction of any kind which are
disability which has the purpose or effect of impeding or preventing the disabled
receive recognition, use or utilize an equal basis with others, of all human rights and fundamental freedoms in the political,
economic, social and cultural, as citizens or other fields. Aforementioned discrimination takes
to discrimination in all its forms, including people with disabilities are denied proper adjustment,
"Appropriate adjustment" means necessary and appropriate modification and adjustments that are not
beyond what may be reasonable or too onerous, as they are needed in a particular case, to
to ensure that disabled people can enjoy and be able to use an equal basis with others, of all human rights and fundamental freedoms - 4 -
"Universal design" means the design of products, environment, programs and services that everyone can
advantage, as far as circumstances permit, without the need to establish a specific implementation or design.
"Absolute Design" does not exclude aid for specific groups of disabled people, is their need.

3rd Article.

General principles.

The principles of this are as follows:

a) Respect for inherent dignity, individual autonomy including the freedom to make their own
decisions, and their independence,

b) non-discrimination,

c) that people with disabilities can participate fully and actively participating in community inclusion,

d) Respect for the view that disabled people are different and recognized in the sense of human
diversity and human nature is involved,

e) equality of opportunity,

f) access,

g) gender equality,

h) respect for the ever-changing capabilities of children with disabilities and respect for their right to preserve
identity,

4th Article.

General obligations.

First States Parties undertake to ensure and promote all human rights and fundamental freedoms
will be completely true for all persons with disabilities without discrimination of any kind of disability.
States Parties undertake to this end to:

a) to adopt all appropriate legislative and administrative measures and other steps
of the rights recognized by the Convention's agenda,

b) To take all appropriate measures, including legislative, to applicable law,
policies, practices and procedures, which include discrimination against persons with disabilities will be modified or
they abolished,

c) take into account the protection and advancement of human rights of persons with disabilities in all policies and
planning,

d) to refrain from any action that is in violation of this Agreement and to ensure that
public authorities and institutions operating in accordance with its provisions,

e) To take all appropriate measures to eliminate discrimination based on disability
person, organization or private enterprise makes himself a fine of,

f) To undertake or promote research and development of products, services, equipment and facilities,
coincide with universal design acc. Second Article. this Agreement and you need to change as little as possible and with
the least cost to meet the specific needs of disabled people, do seriously think of
they are available, and used, and to promote universal design when developing the standards and
instructions,

g) To undertake or promote research and development of new technologies, and do seriously think that she
is available, and used, including information and communication technology, video equipment, tools and
aids to suit disabled people, focusing on the technology affordable,

h) to let people with disabilities to provide accessible information about the video equipment, tools and resources, including
including new technology, and other forms of assistance, support services and facilities,

i) increase the training of professionals and staff who work with people with disabilities, the rights that are
recognized by the Convention in order to be able to improve the support and services that
the rights guaranteed.

Second In respect of economic, social and cultural rights, each State commits itself
to take steps, as far as its content and allow participation in international, after
as necessary, in order that the above rights will be completely effective in stages subject
the obligations under this Agreement which apply immediately under the rules
international law.

3rd Member States shall, when they prepare and implement legislation and policies Convention to
implementation and decision-making process on issues of persons with disabilities, consult closely with and ensure
active participation of persons with disabilities, including children with disabilities, through organizations acting on its
behalf.

4th Nothing in this Convention shall affect the provisions that are more conducive to the rights of persons with disabilities
being realized and State laws or rules of international law applicable to the relevant
Member may contain.
There shall not limit or derogate from some human rights and fundamental freedoms that are recognized or
apply to a State Party under the laws, treaties, regulations or practice, under the
guise of such right or freedom is not acknowledged or recognized to a lesser extent under
Agreement.

5th The provisions of this Agreement shall apply throughout the federal States without any limitations or
exemption. - 6 -

5th Article.

Equality and non-discrimination.

First States Parties recognize that all persons are equal before the law and are entitled without any
discrimination, to equal protection and equal benefit law.

Second Member States shall prohibit any discrimination on grounds of disability and guarantee to persons with disabilities
equal and adequate legal protection against discrimination on all fronts.

3rd Member States shall, in order to promote equality and eliminate discrimination, all appropriate
measures to ensure that persons with disabilities remain appropriate adjustments available.

4th They ought to look at specific measures, which are necessary to accelerate or achieve
equality of opportunity for disabled people in fact, that discrimination under the terms of this Agreement.

28th Article.

Adequate standard of living and social protection.

First States Parties recognize the right of persons with disabilities and their families to an adequate standard of living to the ship
including adequate food and clothing and adequate housing, and to the continuous improvement of rural living and the
take appropriate measures to ensure and promote this right to be realized without
discrimination on grounds of disability.

Second States Parties recognize the right of persons with disabilities to social protection and to the enjoyment of that right without
discrimination on grounds of disability, and shall take appropriate measures to ensure and promote the
This right will be implemented, including measures:

a) to ensure that persons with disabilities equal access to clean water and to ensure access to
appropriate services, equipment and other assistance through affordable rates for the needs of
related disabilities,

b) to ensure disabled people, especially disabled women and girls with disabilities and older people, the right to
participation in the field of social protection and programs to reduce poverty,
c) to ensure that disabled people and their families who live in poverty, access to support from the
government to meet the costs of disability, including the costs of appropriate training,
consultants, financial assistance and respite care

d) to ensure that persons with disabilities have access to the programs of housing construction by the
government

e) to ensure that persons with disabilities have equal access to pension and retirement funds.

8th Article.

Awareness.

First States Parties undertake to adopt immediate, effective and appropriate
measures:

a) to raise awareness society, including family, about people with disabilities and increase respect for
rights and inherent dignity,

b) To combat stereotypes, prejudices and harmful practices relating to disabled
people, including those who may be attributable to gender and age, in all areas of human endeavor,

c) To promote awareness of the capabilities and contributions of persons with disabilities.

Second Among the measures for this purpose include:

a) initiating and working constantly initiatives for public awareness aimed at
that:

i. make the public more receptive to the rights of persons with disabilities,
ii. promoting a positive image of persons with disabilities and promote awareness in the community about the issues,
iii. that competence, merit and disabled people can be recognized on a larger scale, further contribution to
their workplaces and the labor market as a whole,

b) enhancing the view, at all levels, including in children from an early age, should be respected
rights of persons with disabilities,

c) to encourage the media to give the image of people with disabilities consistent with the purpose contract
this,

d) to encourage the creation of educational programs are subject to greater understanding of people with disabilities
and rights.

9th Article.

Accessibility.

First Member States shall take appropriate measures in order to enable disabled people to live
independent lives and participate fully in life in all areas, ie measures aimed at
ensure to persons with disabilities access, on an equal basis with others, to the physical environment, to transportation, to
information and communications, including information and communication technology and system thereof, and
other facilities and services open to the public or made available in both urban and rural areas.
Such measures include, inter alia, to verify and eliminate obstacles and barriers
as restricting entry must include a cover:

a) buildings, roads, transportation and other facilities inside and outside, including schools,
housing, health services and workplaces, - 8 -

b) information and communication services and other services, including electronic services and emergency services.

Second Parties shall also take appropriate measures:

a) to develop, disseminate and monitor the requirements and guidelines for access to
facilities and services, which is open to the public or delivered are fulfilled,

b) to ensure that the private sector, providing facilities and services, which is open to the public
or delivered is based on access for disabled people from all sides,

c) To provide training for stakeholders on aðgengismál concerning disabled people,
d) to be installed in buildings and other facilities, which are open to the public, sign
Braille and in the form that people with disabilities find it easy to read and understand what the conferences,

e) to provide a variety of direct support and services intermediaries, including escorts, read and
qualified sign language girl, with the aim of facilitating access to buildings and other
facility that is open to the public,

f) To ensure that persons with disabilities may enjoy other appropriate assistance and services
ensures that access to information,

g) to facilitate the access of persons with disabilities to new information and communication technologies and systems
thereto, including the Internet,

h) To promote the design, development, production and distribution of access classified information and
communication technologies and systems in this regard at an early stage that such technologies and systems will
available at the lowest price.

10th Article

Right to life.

States Parties reaffirm that every human being no inherent right to life and shall take all
necessary measures to ensure that persons with disabilities may enjoy the effectively equivalent to aðra.12. Article.
Legal status on a par with others.

First States Parties reaffirm that persons with disabilities have the right to be recognized everywhere as members
law.

Second States Parties recognize that persons with disabilities should enjoy legal capacity on an equal basis with others in all areas
life.

3rd Member States shall take appropriate measures to ensure that persons with disabilities can seek assistance
it may need when it makes its legal capacity.

4th Member States shall ensure that all measures relating to the application of legal capacity, content appropriate
and effective safeguards to prevent abuse in accordance with international
humanitarian law. Such safeguards shall ensure that measures relating to
application of legal capacity, are rights, wants and special requests of the natural rights, such measures will lead
no conflict of interest or have undue influence, it is appropriate and tailored to the situation
the individual values ​​in the shortest possible time and are reviewed regularly to
competent, independent and impartial authority or judicial body in the field.
Take the principle of the preparation of safeguards to the extent to which such measures affect the
rights and interests of the person concerned.

5th Member States shall take all appropriate and effective measures in accordance with the provisions of
this article, in order to ensure the equal right of persons with disabilities to own or inherit property, to control
personal finances and have equal access to bank loans, mortgages and other financial
loans, as well as to ensure that disabled people are not deprived of their property arbitrarily. 13th Article.
Access to justice.

First Member States shall ensure that persons with disabilities effective access to justice on an equal basis with others, including
alia, by adapting to the needs of the whole procedure and give due consideration to age
concerned, in order to enable it to play its role effectively as straight and
indirect participants, including as witnesses, in all legal proceedings, including at investigative and other
preparation stages.

29th Article.

Participation in political and public life.

Member States shall ensure that disabled political rights and the opportunity to enjoy their
equal basis with others and shall:

a) ensure that persons with disabilities are able to participate actively and fully participate in political and public life
equal basis with others, directly or through freely chosen representatives, including the right and
opportunity to elect and be elected, inter alia, by:

i. to ensure that the election procedures, election facilities and voting materials are appropriate, accessible and
easy to understand and auðnotuð,

ii. protect the rights of persons with disabilities to participate in a secret ballot in elections and
referendums without coercion by threat and to be a candidate in the election,
to serve effectively and perform all public functions at all levels
administration, as well as to facilitate the use of assistive and new technologies where appropriate,

iii. that disabled people are able to let his will freely reveal that voters and if authorized by this
order, where necessary, and upon its request, the assistance of a person of your choice
to vote,

b) work actively shaping the environment in which disabled people can participate actively and fully in public
activities, without discrimination and on an equal basis with others, and encourage participation in public activities,
include:

i. participation in the activities of NGOs and organizations concerned with issues of public interest
Life and politics of the country, and in the work and management of political parties,

ii. to form and become members of organizations of persons with disabilities in order to hear the voice of the
internationally, at home, nationally and within regions and municipalities.

14th Article.

Liberty and security of person.

First Member States shall ensure that persons with disabilities:

a) receive an equal basis with others, the right to liberty and security of person,

b) is not deprived of their liberty unlawfully or arbitrarily, and that deprivation of liberty in all its forms
that is the law and that disability should under no circumstances justify
liberty.

Second If disabled people deprived of freedom in any way, Member States shall ensure that it is secured
human rights on an equal basis with others in accordance with international humanitarian law and receive treatment
consistent with the objectives and principles of this Convention, including by ensuring that
appropriate adjustments.

16th Article.

Freedom from violence related to exploitation, violence and abuse.

First Member States shall take all appropriate legislative, administrative, social and
educational and other measures to protect persons with disabilities, both within and outside the home, for
any related to exploitation, violence and abuse, including with regard to gender
factors such acts.

Second Member States shall also take all appropriate measures to prevent the abuse of
related to exploitation, violence and abuse in all its forms, including by ensuring disabled
people and their families, as well as those responsible for it, appropriate assistance and support, based
by sex and age, for example by providing information and education on how to avoid, recognize the
and reporting related to exploitation, violence and abuse. Member States shall ensure that
social work is based on gender, age and disability.

3rd In order to prevent violence related to exploitation, violence and abuse in all its forms
the Member States shall ensure that independent authorities have active supervision of all facilities and programs
which is designed to serve people with disabilities.

4th Member States shall take all appropriate measures to promote physical,
cognitive and psychological recovery, rehabilitation and social reintegration of persons with disabilities who
the victims of violence related to exploitation, violence or abuse in any form, including
by providers of social services. Such recovery and reintegration shall take place in an environment
promote the health, welfare, self-respect, dignity and autonomy of the individual, taking into
take the specific needs in terms of gender and age.

5th Member States shall adopt effective legislation and policies, including legislation and policy that takes into account
needs of women and children, in order to be able to verify related to exploitation, violence and
abuse, which are directed against persons with disabilities, and prosecutions for such offenses if appropriate.

17th Article.

Protecting the privacy of the individual.

Every disabled person is entitled, on an equal basis with others, to the physical and moral integrity of his being
respected.

18th Article.

Traffic Freedom and citizenship.

First Member States shall recognize the right of persons with disabilities, on an equal basis with others, to traffic freedom and
to choose their residence and citizenship, including the guarantee that people with disabilities:
a) have the right to acquire a nationality and change and are not deprived of their nationality arbitrarily or because
disability,

b) is not due to a disability, deprived of their eligibility to receive, occupy and utilize documentation of their nationality
or other identification documents, or to utilize relevant processes such proceedings
immigration, which may be necessary in order to make it easier for them to take advantage of
right to freedom of circulation,

c) have the freedom to leave any country, including his own,

d) is not arbitrarily or disabled, deprived of the right to enter his own country.

Second Children with disabilities shall be registered immediately after birth and have the right from birth to naming, the right to
acquire a nationality and, subject to make it possible, the right to know their parents and be cared for
them.

19th Article.

To live independently and inclusive society.

The States Parties to this Convention recognize the equal right of all persons with disabilities to live in
society and the right to own options on a par with others, and shall take effective and
appropriate measures to ensure that disabled people can enjoy this right in full and to promote the full participation
its inclusion in the community, including by ensuring:

a) persons with disabilities the opportunity to choose their place of residence and where and with whom it lives, equal to
others, and that it is not made to live where there is a specific residence,

b) persons with disabilities have access to a variety of community support, such as home care, placement
residential and other types of assistance, including essential services to live in the community without
education and to prevent isolation and separation from society,

c) community services and facilities for the public stand disabilities on an equal basis with others and
response needs.

20th Article.

Ferlimál individuals.

States shall take effective measures to ensure that people are able
to take all of their travel and ensure the independence of people with disabilities in this respect, as far as possible,
including by:

a) to facilitate the disabled people can take all of their trips in the manner, and when, the
suitable and affordable childcare fee,

b) Facilitating access by persons with disabilities of motor equipment, instruments, and direct relief assistance and
intermediary services to a high standard, among other things, they have offered a
affordable,

c) providing training and mobility for disabled people and professional staff who work with
disabled people,

d) to encourage companies, producing video equipment, tools and resources, in order to take into account all
aspects of accessibility to persons with disabilities.

21st Article.

Expression and opinion and access to information.

Member States shall take all appropriate measures to ensure that persons with disabilities can exercise the right
time of expression and freedom of opinion, including the freedom to seek, receive and impart information and
ideas an equal basis with others, through any means of communication of their choice, subject
defined in the second Article. Convention, including by:

a) to disabled people with information, the public are intended, in an accessible form and
accessible technology, qualified individuals who have different disabilities, timely
and at no additional cost,

b) recognize and promote the use of sign language, Braille, improved and alternative communication and
of communication, procedures and forms, their choice of persons with disabilities when public communications advances,

c) to encourage private enterprise, public services, including the Internet, to provide
information and services in accessible and usable formats for persons with disabilities,

d) to encourage the media, including information resources on the Internet, to make their services
accessible to persons with disabilities,

e) recognizing the use of sign language and promote its use.

22nd Article.

Respect for private life.

First No disabled person shall, regardless of place of residence or residential structure, subject to privacy
His family life, home life or correspondence or other types of communications are interrupted arbitrarily or
unlawfully or nearest to his honor or reputation unfairly. Disabled people
right that the law protects it against such an interference or attacks.

Second Member States shall ensure compliance with the details of your personal circumstances, health and
rehabilitation of disabled persons as secret in the same way as others.

23rd Article.

Respect for your home and family.

First States shall take effective and appropriate measures with a view to eliminating discrimination
against persons with disabilities in all matters relating to marriage, family, parental role and
relationships in the same way as others, to ensure that:

a) the right of all persons with disabilities, being it has reached the age to marry and to
start a family, with the free and full consent of spouses substances is respected,

b) the right of persons with disabilities to unrestrained and responsible decisions about the number of children and the time between
births and to have access, taking into account age, information and education about
contraception and family planning is recognized and that the availability of essential tips that make it
to exercise that right.

c) people with disabilities, including children, should keep their fertility on an equal basis with others. - 14 -

Second Member States shall ensure the rights and responsibilities of persons with disabilities in terms of age, managers, financial maintenance
or adoption of children or similar intervention, where these concepts exist in national law, and shall
The interests of the child above all. Member States shall provide appropriate assistance to persons with disabilities to
meet its obligations as rearing children.

3rd Member States shall ensure that children with disabilities equal rights with respect to family life. To
This right must be realized in order to prevent that children with disabilities are hidden, they
abandoned, neglected or that they are victims of segregation, Member States commit themselves to
provide disabled children and their families early comprehensive information, services and support.

4th Member States shall ensure that a child is not taken from their parents against their will, except
competent authorities may decide, subject to judicial review in accordance with applicable laws and
procedures, that such separation is necessary in the interests of the child in mind. A child must
never taken from their parents because of the child's needs or one or both parents.

5th Member States shall endeavor to thoroughly if nuclear is unable to take care of disabled children, to get
any person within extended families to care for the child and if this is not possible then dispose of it
to the family within the community.

24th Article.

Education.

First States Parties recognize the right of persons with disabilities to education. It must, in order that this right can be
be realized without discrimination and so that everyone has equal opportunity, the education system at all
levels inclusive and lifelong learning aimed at:

a) increasing human capacity to fully and sense of inherent dignity and its own merit and increase
respect for human rights, fundamental freedoms and human diversity;

b) that people with disabilities can fully mature personality, talents and creativity, as well as mental and
physical capacity,

c) to enable disabled people to be active participants in a free society.

Second That this right may become a reality, Member States shall ensure that:

a) that people with disabilities are not excluded from the general education system of disability and disabled children are
not excluded from the fee-free compulsory education at the primary or secondary education, as
disability,

b) that people with disabilities have access to free of charge primary and secondary education, which meets
general standards of quality, on a par with others in the community in which it lives,

c) that the individual possesses the appropriate adjustments to his needs are met,

d) that persons with disabilities receive the necessary support, within the general education system, to promote
maintenance of quality education,

e) effective, individualized support is offered in an environment that fosters what
the most progress in education and social development, which in turn consistent with the goal of disabled people
can live in the community without any education.

3rd States shall enable disabled people to gain practical and social skills in order to
facilitate full participation, on an equal basis with others in the classroom and as citizens. Member
shall take appropriate measures to this end, including:

a) to enable disabled people to learn Braille, alternative script, benefits and alternative
methods of communication-ways and forms and proficiency in orientation and mobility, as well as to facilitate
peer support and guidance,

b) to enable disabled people to learn sign language and promote Deaf identity with respect to
language,

c) Ensuring that the education of persons, especially children, who are blind, deaf or
deaf-blind, are carried out in the language and in accordance with and by the methods and routes
suit the individual and the environment that pushes the most progress in learning and
social development.

4th In order to ensure that the above rights will be realized, Member States shall take appropriate
measures to employ teachers, including teachers with disabilities, who are specialized in sign language and / or
Braille, and to train professionals and staff who work at all levels of education.
Aforementioned training shall include an awareness of disability and use of improved and alternative
methods, means and forms of communication, as well as teaching and learning materials are designed to support
disabled people.

5th Member States shall ensure that persons with disabilities are able to start a general higher education and
it gains access to vocational training, adult education and lifelong learning without discrimination and on an equal basis with others.
Member States shall, for this purpose, ensure that disabled people can enjoy the appropriate adjustments.

25th Article.

Health.

States Parties recognize that persons with disabilities have the right to enjoy good health to the highest extent
possible without discrimination because of disability. Member States shall take all appropriate measures to
ensure disabled people access to health care that is based on sex, including health
rehabilitation. Member States shall in particular:

a) ensure disabled people for health care and mental health programs, which are free or affordable
price as well as the scope, quality and at the same level and applies to other persons, including in relation
to sexual and reproductive health and to respect community public health programs, - 16 -

b) To provide the health care that people with disabilities need, especially due to their disability, including
disability is detected early and the taking into the matter early, as appropriate, and services
which aims to reduce disability as possible and prevent further disability,
including among children and older persons

c) provide the first health care as close to communities of people as possible, including
in rural areas,

d) be imposed on the field of practice that serves people with disabilities as well as others, including
the basis of free and informed consent by, among other things, to increase awareness of human rights,
innate dignity, autonomy and needs of persons with disabilities through training for employees, both within
private and public health care, and with the proliferation of ethical standards among
their

e) prohibits discrimination against persons with disabilities with respect to health insurance and
life insurance, where such insurance to be offered in a fair and reasonable manner,
permissible under law.

f) prevent an individual being denied health care or health services or food
and drink so that disability discrimination case.

26th Article.

Habilitation and rehabilitation.

First States shall take effective and appropriate measures, including the one the support
peer support, to enable persons with disabilities to gain the maximum independence, full physical,
mental and social abilities, as well as function, and be involved in all aspects of life without
education, as well as to maintain this quality. To this end, Member States
organize, promote and expand services and planning in the field of comprehensive habilitation and rehabilitation,
particularly with regard to health, employment, education and social services, in such a way that the above
services and programs:

a) commence as early as possible and are based on the multidisciplinary assessment of the needs and strengths of each
single, respectively,

b) promote the participation of the community and society at all levels inclusive, are optional
and stand disabilities as close as possible to the communities, including in rural areas.

Second Member States shall promote the growth and development of initial and ongoing training and professional
employees working in habilitation and rehabilitation.

3rd Member States shall take seriously think of aids and data, which are designed for disabled people,
are offered, knowledge of them is in place and that they are used for habilitation and rehabilitation.

27th Article.

Work and work.

First States Parties recognize the right of persons with disabilities, on an equal basis with others, to work; it assumes the right to receive
opportunity to earn a living by work freely or work that is already freely on
labor market and work environment that is open to people with disabilities, is inclusive and is
accessible. Member States shall ensure and promote the right to work will be realized, including
for those who become disabled during their term of employment, by taking appropriate measures to
generated by legislation, to include:

a) to prohibit discrimination based on disability in respect of all matters relating to employment of
any kind, including registrations, employment and working conditions, job security, career and
safety and health at work,

b) to protect the rights of persons with disabilities an equal basis with the right of others, to just and favorable conditions of work,
including equal opportunities and equal wages, safety and health at work, including protection against constant
harassment, and to obtain redress complaints,

c) to ensure that disabled people are able to take advantage of employment and their rights as members
unions on an equal basis with others,

d) to enable disabled people to have actively promote access to technical and vocational,
employment and vocational training and lifelong learning that is available to the public,

e) to provide employment opportunities for disabled people and promote the career of the labor market, as well as
increasing support to find a job, get it, hold it and go back into the labor market,

f) promote opportunities to work independently, pursue entrepreneurship, develop cooperatives and
establish their own businesses,

g) to hire people with disabilities to work in the public sector,

h) to ensure that disabled people will be hired in the private sector by developing policy
suitable and appropriate measures may include affirmative action programs,
incentives and other measures,

i) To ensure that persons with disabilities in the workplace may enjoy appropriate adaptation

j) to ensure that disabled people are able to obtain work experience in the private sector,

k) to contribute to work-related and professional rehabilitation of disabled people, that it will work
their progress and plans for it to return to work.

Second Member States shall ensure that persons with disabilities are not held in slavery or servitude and that it is given
protection equivalent to the other, from forced or compulsory labor.

28th Article.

Adequate standard of living and social protection.

First States Parties recognize the right of persons with disabilities and their families to an adequate standard of living to the ship
including adequate food and clothing and adequate housing, and to the continuous improvement of rural living and the
take appropriate measures to ensure and promote this right to be realized without
discrimination on grounds of disability.

Second States Parties recognize the right of persons with disabilities to social protection and to the enjoyment of that right without
discrimination on grounds of disability, and shall take appropriate measures to ensure and promote the
This right will be implemented, including measures:

a) to ensure that persons with disabilities equal access to clean water and to ensure access to
appropriate services, equipment and other assistance through affordable rates for the needs of
related disabilities,

b) to ensure disabled people, especially disabled women and girls with disabilities and older people, the right to
participation in the field of social protection and programs to reduce poverty,

c) to ensure that disabled people and their families who live in poverty, access to support from the
government to meet the costs of disability, including the costs of appropriate training,
consultants, financial assistance and respite care

d) to ensure that persons with disabilities have access to the programs of housing construction by the
government

e) to ensure that persons with disabilities have equal access to pension and retirement funds.

29th Article.

Participation in political and public life.

Member States shall ensure that disabled political rights and the opportunity to enjoy their
equal basis with others and shall:

a) ensure that persons with disabilities are able to participate actively and fully participate in political and public life
equal basis with others, directly or through freely chosen representatives, including the right and
opportunity to elect and be elected, inter alia, by:

i. to ensure that the election procedures, election facilities and voting materials are appropriate, accessible and
easy to understand and auðnotuð,

ii. protect the rights of persons with disabilities to participate in a secret ballot in elections and
referendums without coercion by threat and to be a candidate in the election,
to serve effectively and perform all public functions at all levels
administration, as well as to facilitate the use of assistive and new technologies where appropriate,

iii. that disabled people are able to let his will freely reveal that voters and if authorized by this
order, where necessary, and upon its request, the assistance of a person of your choice
to vote,

b) work actively shaping the environment in which disabled people can participate actively and fully in public
activities, without discrimination and on an equal basis with others, and encourage participation in public activities,
include:

i. participation in the activities of NGOs and organizations concerned with issues of public interest
Life and politics of the country, and in the work and management of political parties,

ii. to form and become members of organizations of persons with disabilities in order to hear the voice of the
internationally, at home, nationally and within regions and municipalities.

30th Article.

Participation in cultural life, recreation, leisure and sport.

First States Parties recognize the right of disabled people to participate, on an equal basis with others in cultural life and
shall take all appropriate measures to ensure that persons with disabilities:

a) to have access to cultural materials in accessible format,

b) have access to television programs, films, theater and other cultural activities,
in a more accessible format,

c) to have access to places where the removal of cultural materials and services in the field of culture is
, eg theaters, museums, cinemas, libraries and recreation and that, after
as far as possible, access to monuments and places that are important in
national cultural context.

Second Member States shall take appropriate measures to ensure that persons with disabilities have the opportunity to develop and
use their creativity and artistic and intellectual capacity, not only for themselves but
Also, in order to enrich life in their own communities.

3rd Member States shall take appropriate measures, in accordance with international law, to ensure
that laws protecting intellectual property rights, are not provisions that establish unfairly, or
any means of discrimination has resulted in, to prevent people with disabilities have access to
cultural materials.

4th Persons with disabilities shall be entitled, on an equal basis with others, to specific cultural identity and identity
in terms of language is recognized and supported, including sign language and deaf culture.

5th Member States shall take appropriate measures in order to enable disabled people to take
equal basis with others involved in recreation, leisure and sport: - 20 -

a) To encourage and promote the participation of disabled people, as far as possible, in common
sport at all levels,

b) to ensure disabled people the opportunity to organize, develop and participate in sports and
recreational activities for disabled people and agonists for this purpose and in the same manner as other,
availability of appropriate instruction, training and resources,

c) to ensure that persons with disabilities have access to places where sports and recreational activities take place and
for recreation,

d) to ensure that children with disabilities access, on an equal basis with other children, playing and leisure and
leisure and sport, including within the school system,

e) to ensure disabled people access to their services in charge of planning
recreation, tourism and recreation and sports.

31st Article.

Statistics and data collection.

First States Parties undertake to collect appropriate information, including statistics and
research, which will allow them to formulate and implement policies Convention to
performed. Collection and retention of such information:

a) shall be in accordance with the proper safeguards, including legislation on data protection, to
to ensure that confidentiality is respected and privacy of persons with disabilities,

b) shall be in accordance with internationally accepted guidelines for the protection of human rights and
fundamental freedoms and ethical principles governing the collection and use of statistics.

Second Information that is collected under this Article shall be specified, as appropriate, and use
to assess how Member States aims to fulfill its obligations under
Convention and to identify and eliminate barriers that disabled people face
for when it intends to exercise its rights.

3rd Member States shall ensure transmission of the above statistics and ensure disabled people and other
access to them.

32nd Article.

International cooperation.

First Member States recognize the importance of international cooperation and the promotion of its progress, to
support of national efforts for the purpose and objectives of this Agreement may succeed,
and will take appropriate and effective measures in the issues between and among States and,
where appropriate, in collaboration with relevant international and regional organizations and civil society,
in particular organizations of persons with disabilities. Such measures could include achieved the following:

a) to ensure that international cooperation, including international development programs, reaching people with disabilities and is therefore
accessible

b) strengthening and capacity building, including through the exchange and sharing of mutually
information, experiences, training programs and best practices,

c) Facilitating cooperation in research and facilitating access to scientific and technical knowledge,

d) to provide, as appropriate, technical and economic aid, including by facilitating access to and
exchange access reasonable and useful technology, and through the transfer of technology,

Second This Article shall not affect the obligation of each Member State to fulfill obligations
obligations under this Agreement.

33rd Article.

Implementation and monitoring nationally.

First Member States shall designate, in accordance with its organizational structure, one center or more within
government on matters relating to the implementation of this Agreement and to take proper
consideration should be whether or specify coordination mechanisms within the government in order to
facilitate related action for the implementation of the Convention in different areas and different
levels.

Second Member States shall, in accordance with legal and governance of each State, maintain, strengthen, designate
or a framework, including one or more independent systems, where appropriate, in order to
facilitate, protect and monitor implementation of the Convention. The Parties shall, when
specifying such a system, or would, take account of the principles governing the status and activities
national institutions in the field of protection and promotion of human rights.

3rd Civil society, in particular persons with disabilities and organizations that deal with matters that should be involved in and
participate fully in the monitoring process.

34th Article.

Committee on the Rights of persons with disabilities.

First Whereas established a Committee on the Rights of persons with disabilities (hereinafter referred to as "the Committee") which shall perform such
works as provided for below.

Second This Convention shall enter into force twelve experts appointed committee. After sixty members
have ratified or acceded to the Convention shall be increased to six Committee Members
means that the total number of committee members will be eighteen. - 22 -

3rd Members sit on the committee for their own personal and must be developed
moral and recognized qualifications and experience in the field covered by this Convention
about. Request Member States to take due account of Article 3 paragraph. 4th Article. Convention when
they nominate their candidates.

4th Member elected members taking into account the equitable distribution between the region, the
members come from different cultures and basic legal systems, the equal participation of men and women
and inclusion experts.

5th Committee members shall be elected by secret ballot from a list of individuals, Member States
designate from among its nationals, the meetings of the Conference of States Parties to take place. At these meetings, which are
competent decision not two-thirds of the Member States representation, the persons elected to
to sit on the Committee shall be those who obtain the largest number of votes and an absolute majority of votes represented
members present and voting.

6th Hold the first election no later than six months after the date this Agreement enters into
value. Secretary General of the United Nations shall transmit Member letter, with no
shorter notice than four months before the date of each election shall be held, and wish
after their nominations within two months.
The Secretary-General will then draw up a list in alphabetical order of all persons thus
designated, and indicates which members appointed them and sent it shall file them
States which are parties to the Convention.

7th The term of office of committee members is four years. Allowed for re-election once. Nevertheless, the
term of six of the members elected at the first election to complete two years;
immediately after the first election of the chairperson at the meeting referred to in Article 5 paragraph. this article
select the names of the above six members by lot.

8th Election of the six additional members of the Committee shall be conducted in periodic elections take place in
accordance with the relevant provisions of this article.

9th Should member from or resigns or declare that he can not, for any other
reason, the obligations, the Member State which nominated him shall appoint another expert who
has the qualifications and meets the requirements specified in the relevant provisions of this article, to
the work of the committee the term.

10th The Committee shall adopt its rules of procedure.

11th Secretary General of the United Nations shall provide the necessary staff and facilities
for the Committee to carry out its work effectively under this Agreement and
convened its first meeting.

12th They are members of the Committee established pursuant to this Agreement shall,
approval of the General Assembly of the United Nations, receive salaries from the funds of the United Nations
under such terms and conditions as the General Assembly may decide, having regard to
importance of their responsibilities as committee activities.

13th Members are entitled to facilities, privileges and immunities of experts who run errands
The United Nations as laid down in the relevant sections of the Convention on the Rights and
Immunities of the United Nations.

35th Article.

Reporting by Member States.

First Each Member State shall submit to the Committee, through the Secretary General of the United
Nations, a comprehensive report on the measures that have been taken in order to fulfill
so under this agreement and the progress that has occurred in the field within two years
the Convention enters into force for the State Party concerned.

Second Thereafter, Member States shall submit their reports at least every four years and often go
Committee requests.

3rd The Commission shall establish guidance on the content of the reports.

4th Member State which has sent the committee a detailed preliminary report, no need to repeat previously granted
information in the reports after the visit. It is requested that, when countries prepare reports
committee, they do so in an open and transparent manner and take due account of the provision in the third
paragraph. 4th Article. Convention.

5th The reports may be mentioned the factors and difficulties affecting how well designed
obligations under this Agreement.

36th Article.

Discussion of reports.

First The Committee shall consider any report and make any recommendations and provide the general recommendations
as it deems appropriate, and send the relevant Member State. The State Party may respond by letting
Committee with the information it chooses. The Committee may request additional information from
Member States relating to the implementation of this Agreement.

Second Decline significantly prolonged States sent its report, the Committee informed the relevant
States that it is necessary to examine the implementation of the Convention in the State on the basis
reliable information the Committee has access to, if the report was not returned within
three months of the notification. The Committee shall invite the State Party concerned to participate in
confidence survey. State to respond by submitting the relevant report, the provisions of 1st
paragraph. this article.

3rd Secretary General of the United Nations shall notify all Member States to access
reports. - 24 -

4th Member States shall make public in their own countries, easy for them to access their reports and
facilitate access to the suggestions and recommendations relating to these reports.

5th The Committee shall submit its specialized agencies of the United Nations funds and programs, as well as on their
roads, and other competent bodies reports from the Member States, as it deems appropriate, in
order to address a request or indication of a need for technical advice or assistance
there occurs, along with the comments and recommendations of the Committee, if any, any, regarding
these requests or indications.

37th Article.

Cooperation between Member States and the Commission.

First Each State Party shall cooperate with the Committee and assist the Committee in fulfilling obligations
on their behalf which they are granted.

Second The Committee, in its relations with the Member States, taking account of its ways and means to
enhance national capabilities to implement this Convention, including through international cooperation.

38th Article.

Relations Committee with other organizations.

In order to facilitate the effective implementation of the Convention and to encourage international cooperation in
between the area in which he focuses on:

a) the specialized agencies of the United Nations and other bodies have the right to have representation
when discussing the implementation of the provisions of this Agreement subject to the issue
they undertake. The Committee may request the specialized agencies and other competent bodies, as
as it deems appropriate, to the to express an expert on the implementation of the Convention within the
areas that fall under categories respectively. The Committee may request the specialized agencies and
other...

40th Article.

Assembly members.

1st Representatives of States Parties shall meet regularly in the Assembly of States Parties in order to consider all the
issues of implementation of the Convention.

2nd Secretary General of the United Nations shall convene the Assembly of States Parties not later than
six months after this Agreement enters into force. The Secretary-General will hold a session
every two years thereafter, or as often as the Assembly of States Parties may decide.

41st Article.

Depositary.

Secretary General of the United Nations shall be the depositary of this Convention.

42nd Article.

signature.

Convention shall be open for signature by all States and regional
cooperation in the United Nations Headquarters in New York from 30th March 2007.

43rd Article.

Consent to be bound by this Agreement.

Convention is subject to ratification by signatory countries and formal acceptance
regional cooperation signature. The Convention shall be open for accession
by any State or regional integration organization which has not signed it.

44th Article.

Such organizations.

1st "Regional integration organization" means an organization constituted by sovereign States of a given region of the foot and
has a mandate that its members give her, to take matters dealt
about. Such organizations shall declare, in their instruments of formal confirmation or accession, the
extent of their competence with respect to matters covered by this Agreement. - 26 -
Subsequently, they shall inform the depositary of any change that may be on behalf of their
significance.

2nd References to "States Parties" in this Convention shall apply to such organizations as far as the powers
of the closer.

third As regards first paragraph. 45th Article. and 2 and 3 paragraph. 47th Article. this Agreement shall not be included documents
that regional integration organization deposits.

4th Regional integration organizations, in matters within their competence, exercise voting rights in
the Assembly of States Parties, with the same number of votes equal to the number of their member States that are party to
this, tells you. Such an organization shall not exercise its right to vote if any of its member States
exercise voting rights, and vice versa.

45th Article.

Entry.

1st This Agreement shall enter into force on the thirtieth day after the twentieth instrument of ratification or accession
have been deposited.

2nd For each State or regional integration organization ratifying,
accepting, formal or acceding to the Convention after the deposit of the twentieth instrument of such
action instrument, the Convention shall enter into force on the thirtieth day after such State or
organization has delivered the instrument General.

46th Article.

disclaimers.

1st It is forbidden to make a reservation that are inconsistent with the objectives and purposes of this Agreement.

2nd May be subject to draw back anytime.

47th Article.

changes.

1st Any State Party may propose an amendment to this Agreement and send
Secretary. The Secretary-General shall communicate to Member States
all amendments, including a request to be notified whether they favor the retention
price parliament members for the purpose of considering and processing. If it is found that within four months
from the date of such communication, at least one third of the States Parties
favor hearing the Secretary convened together at the United
Nations.

Secretary-General shall transmit the UN General Assembly Any amendment
adopted by a two-thirds majority of members of States Parties present and
voting for approval and thereafter to all States Parties for acceptance.

2nd An amendment adopted and approved in accordance with the first paragraph. of this article shall enter into force on the
thirtieth day after the number of instruments of acceptance have been deposited, equals the number of
States Parties to two thirds of the date of its adoption. Thereafter, the amendment shall enter into
force for any State Party on the thirtieth day following the deposit of its instrument of
acceptance. Change is only binding on those States Parties which have accepted it.

third An amendment adopted and approved in accordance with the first paragraph. this article and for 34th, 38th,
39th and 40 Article. limited to, shall decide unanimously that Congress Party, enter into force for all
States Parties on the thirtieth day after the number of instruments of acceptance have been deposited,
the number of members equal to two thirds of the date of its adoption.

48th Article.

Resignation.

States may withdraw from the Convention by giving written notification to the
Secretary-General of the United Nations. The denunciation shall take effect one year after the date on which the
Secretary provides notification is received.

49th Article.

accessible formats.

text of this Convention shall be open in an accessible format.

50th Article.

Texts.

Texts of this Agreement in Arabic, English, French, Chinese, Russian and Spanish texts are equally authentic.

WHEREOF the undersigned representatives, being duly authorized by the government
conduct, have signed this Agreement.

Skrár tengdar þessari bloggfærslu:

• "SAMNINGUR UM RÉTTINDI FATLAÐS FÓLKS 30. mars 2007".

Einstaklingar sem fæðast fyrir tímann, hvort sem þeir hljóta skaða á / í kringum sjálfa meðgönguna = Óhreinu börn Adams & Evu. Individuals who are born prematurely, whether they suffer on / around pregnancy itself = dirty children of Adam & Eve.

Fyrirspurnirnar eru eftirfarandi: Nr. 1. Er & væri ekki hægt að fara fram á saka-, skaða- & / miskabætur vegna svona vinnubragða & vinnuháttarlags innan sem utan veggjar stjórnsýslunar? Meira að segja núverandi velferðarráðherra er búinn að sníða stakkinn sem slíkan, því hann greinilega þolir ekki einstaklinga sem eru beinskeyttir, heiðarlegir, opinskáir og umfram allt hreinskilnir, með öðrum orðum: tala tæpitungulaust út um hlutina eins og þeir sjá þá koma fram fyrir sér hverju sinni fyrir sig, en í stað þess skellir hæstvirtur Guðbjartur Hannesson í lás á eftirtöldu vígstöðum og síðan ætlast þessir ráðherrar að maður panti tíma líkt og að taka afgreiðslu nr. í fjármálastofnunum o.m.fl., nema innan ráðuneytanna er biðin óendalausa og þar er sífellt logið að okkur almenningi, það verður ekki fyrr en stjórnsýslukæra berst á viðkomandi einstaklinga innan ráðuneytanna að þá fyrst fara að opnast dyrnar. En nóg af þessu! Queries are as follows: No. First Is & would not be able to advance the cause, harm-& / miskabætur because these methods & work lags way inside and outside management functionaries? Even the current Minister of Welfare has been tailored element cheek as such, because he clearly can not tolerate individuals who are hard-hitting, honest, open and above all honesty, in other words, talk tæpitungulaust out of things as they see them act on what time basis, but instead hangs Honorable Guðbjartur Hannesson the lock on the following fronts and then expect those ministers that one appointment as taking delivery no. in financial institutions and more., except within the ministries is infinite wait-free and there is an ever lied to us the public, it will not be until the Administrative fights the individuals involved in the ministries of the first to open the door. But enough of this! Það sem ég vildi sagt hafa og vildi byggja þessa nr. 1 á er 65. mgr., Stjórnarskráarlaga sem snýr að mannréttindarkafla þess: 1944 nr. 33 17. júní Stjórnarskrá lýðveldisins Íslands Tók gildi 17. júní 1944. Breytt með l. 51/1959 (tóku gildi 20. ágúst 1959), l. 9/1968 (tóku gildi 24. apríl 1968), l. 65/1984 (tóku gildi 13. júní 1984), l. 56/1991 (tóku gildi 31. maí 1991), l. 97/1995 (tóku gildi 5. júlí 1995), l. 100/1995 (tóku gildi 5. júlí 1995) og l. 77/1999 (tóku gildi 1. júlí 1999) What I wanted to say and wanted to build this no. 1 on the 65th paragraph., Constitution Act relating to human rights dark provides an 1944 no. 33 17. June Constitution of the Republic of Iceland Took effect 17 June 1944. Amended by Act. 51/1959 (entered into force on August 20, 1959), l. 9/1968 (Entered into force April 24, 1968), l. 65/1984 (entered into force on 13 June 1984), l. 56/1991 (entered into on 31 May 1991), l. 97/1995 (entered into force 5 July 1995), l. 100/1995 (entered into force July 5 1995) and l. 77/1999 (entered into force on 1 July 1999) 65. gr. [Allir skulu vera jafnir fyrir lögum og njóta mannréttinda án tillits til kynferðis, trúarbragða, skoðana, þjóðernisuppruna, kynþáttar, litarháttar, efnahags, ætternis og stöðu að öðru leyti. Konur og karlar skulu njóta jafns réttar í hvívetna.] L. 97/1995, 3. gr. 65th Article. [All shall be equal before the law and enjoy human rights without regard to sex, religion, opinion, national origin, race, color, property, birth or other status otherwise. Men and women shall enjoy equal rights in all respects.] L. 97/1995, 3 Article. 76. gr. [Öllum, sem þess þurfa, skal tryggður í lögum réttur til aðstoðar vegna sjúkleika, örorku, elli, atvinnuleysis, örbirgðar og sambærilegra atvika. Öllum skal tryggður í lögum réttur til almennrar menntunar og fræðslu við sitt hæfi. Börnum skal tryggð í lögum sú vernd og umönnun sem velferð þeirra krefst.] L. 97/1995, 14. gr 76th Article. [All who require it, shall be guaranteed by law a right to assistance in case of sickness, disability, old age, unemployment, poverty and similar events. Everyone shall be guaranteed by law the right to public education and education for everyone. Children should be guaranteed by law the protection and care their welfare demands.] L. 97/1995, 14 Article 75. gr. [Öllum er frjálst að stunda þá atvinnu sem þeir kjósa. Þessu frelsi má þó setja skorður með lögum, enda krefjist almannahagsmunir þess. Í lögum skal kveða á um rétt manna til að semja um starfskjör sín og önnur réttindi tengd vinnu.] L. 97/1995, 13. gr 75th Article. [Everyone is free to pursue the occupation of their vote. This freedom may be restricted by law, provided public interest requires it. The law shall provide for the right to negotiate the terms of their rights and other related work.] L. 97/1995, 13 Article 78. gr. [Sveitarfélög skulu sjálf ráða málefnum sínum eftir því sem lög ákveða. Tekjustofnar sveitarfélaga skulu ákveðnir með lögum, svo og réttur þeirra til að ákveða hvort og hvernig þeir eru nýttir.] L. 97/1995, 16. gr 78th Article. [Municipalities should self control its affairs in accordance with laws determine. The resources of local authorities shall be determined by law, such and their right to decide whether and how they are used.] L. 97/1995, 16 Article 71. gr. [Allir skulu njóta friðhelgi einkalífs, heimilis og fjölskyldu. Ekki má gera líkamsrannsókn eða leit á manni, leit í húsakynnum hans eða munum, nema samkvæmt dómsúrskurði eða sérstakri lagaheimild. Það sama á við um rannsókn á skjölum og póstsendingum, símtölum og öðrum fjarskiptum, svo og hvers konar sambærilega skerðingu á einkalífi manns. Þrátt fyrir ákvæði 1. mgr. má með sérstakri lagaheimild takmarka á annan hátt friðhelgi einkalífs, heimilis eða fjölskyldu ef brýna nauðsyn ber til vegna réttinda annarra.] L. 97/1995, 9. gr 71st Article. [Everyone is entitled to privacy, home and family. Do not make physical or looked at her, looked at his premises or property, except by court order or specific statutory authority. The same applies to the study of documents and mailings, phone calls and other communications, and any comparable degree of private persons. Notwithstanding paragraph 1 paragraph. be a separate statutory authority limit differently privacy, home or family if absolutely necessary because of the rights of others.] L. 97/1995, 9 Article 72. gr. [Eignarrétturinn er friðhelgur. Engan má skylda til að láta af hendi eign sína nema almenningsþörf krefji. Þarf til þess lagafyrirmæli og komi fullt verð fyrir. Með lögum má takmarka rétt erlendra aðila til að eiga fasteignaréttindi eða hlut í atvinnufyrirtæki hér á landi.] L. 97/1995, 10. gr. 72nd Article. [Property rights are inviolable. No one may be obliged to to disclose their holdings unless almenningsþörf challenging. Need to legal provisions, and that the full price for. By law may restrict the right of foreign entities to own property rights or shares in enterprises in this country.] L. 97/1995, 10 Article. 70. gr. [Öllum ber réttur til að fá úrlausn um réttindi sín og skyldur eða um ákæru á hendur sér um refsiverða háttsemi með réttlátri málsmeðferð innan hæfilegs tíma fyrir óháð- um og óhlutdrægum dómstóli. Dómþing skal háð í heyranda hljóði nema dómari ákveði annað lögum samkvæmt til að gæta velsæmis, allsherjarreglu, öryggis ríkisins eða hagsmuna málsaðila. Hver sá sem er borinn sökum um refsiverða háttsemi skal talinn saklaus þar til sekt hans hefur verið sönnuð.] L. 97/1995, 8. gr 70th Article. [Everyone has the right to obtain redress of their rights and obligations or of any charge against the criminal conduct of justice within a reasonable time-independent and impartiality of the judiciary. Hearing shall be subject to the open court unless the judge decides otherwise by law to Caution decency, public order, national security or the interests of the parties. Any person accused of a criminal offense shall be presumed innocent until his guilt has been proved.] L. 97/1995, 8 Article 67. gr. [Engan má svipta frelsi nema samkvæmt heimild í lögum. Hver sá sem hefur verið sviptur frelsi á rétt á að fá að vita tafarlaust um ástæður þess. Hvern þann sem er handtekinn vegna gruns um refsiverða háttsemi skal án undandráttar leiða fyrir dómara. Sé hann ekki jafnskjótt látinn laus skal dómari, áður en sólarhringur er liðinn, ákveða með rökstuddum úrskurði hvort hann skuli sæta gæsluvarðhaldi. Gæsluvarðhaldi má aðeins beita fyrir sök sem þyngri refsing liggur við en fésekt eða varð- hald. Með lögum skal tryggja rétt þess sem sætir gæsluvarð- haldi til að skjóta úrskurði um það til æðra dóms. Maður skal aldrei sæta gæsluvarðhaldi lengur en nauðsyn krefur, en telji dómari fært að láta hann lausan gegn tryggingu skal ákveða í dómsúrskurði hver hún eigi að vera. Hver sá sem er af öðrum ástæðum sviptur frelsi á rétt á að dómstóll kveði á um lögmæti þess svo ï¬â€Å¡jótt sem verða má. Reynist frelsissvipting ólögmæt skal hann þegar látinn laus. Hafi maður verið sviptur frelsi að ósekju skal hann eiga rétt til skaðabóta.] L. 97/1995, 5. gr. 67th Article. [No one shall be deprived of his liberty except by authority of law. Anyone who has been deprived of his liberty has the right to know promptly of the reasons therefor. Everyone who is arrested on suspicion of criminal conduct shall without undue delay brought before a judge. If he is not immediately released, a judge before the day is, give a reasoned decision on whether to shall be subject to remand. Custody shall be used only for the sake of more severe punishment than fines or was- holder. By law, the right to ensure that the person being detained was- detention to shoot the ruling of the Never settle custody longer than necessary, but if The referee gets to release him on bail shall be made in judgment which it should be. Any person who is otherwise deprived of his liberty is entitled to Court decides on the legality of as soon as possible. Proves unlawful deprivation of liberty shall be promptly released. If a person has been deprived of liberty without sufficient cause, he shall be entitled to compensation.] L. 97/1995, 5 Article. 69. gr. [Engum verður gert að sæta refsingu nema hann hafi gerst sekur um háttsemi sem var refsiverð samkvæmt lögum á þeim tíma þegar hún átti sér stað eða má fullkomlega jafna til slíkrar háttsemi. Viðurlög mega ekki verða þyngri en heimiluð voru í lögum þá er háttsemin átti sér stað. Í lögum má aldrei mæla fyrir um dauðarefsingu.] L. 97/1995, 7. gr 69th Article. [No one will be required to be punished unless he is guilty of an offense which was punishable under law at the time when it occurred, or may be completely equal to such conduct. Sanctions must not be heavier than were authorized by law when the conduct occurred. The law can not prescribe the death penalty.] L. 97/1995, 7 Article 73. gr. [Allir eru frjálsir skoðana sinna og sannfæringar. Hver maður á rétt á að láta í ljós hugsanir sínar, en ábyrgjast verður hann þær fyrir dómi. Ritskoðun og aðrar sambærilegar tálmanir á tjáningarfrelsi má aldrei í lög leiða. Tjáningarfrelsi má aðeins setja skorður með lögum í þágu allsherjarreglu eða öryggis ríkisins, til verndar heilsu eða sið- gæði manna eða vegna réttinda eða mannorðs annarra, enda teljist þær nauðsynlegar og samrýmist lýðræðishefðum.] L. 97/1995, 11. gr. 73rd Article. [Everyone has freedom of opinion and belief. Everyone has the right to express his thoughts, but he will be answerable for them in court. Censorship or other similar limitations on free speech law may never lead. Freedom of expression may only be restricted by law in the interests public order or national security, the protection of health or ethically quality people or the rights or reputation of others, as deemed necessary and consistent with democratic traditions.] L. 97/1995, 11 Article. 74. gr. [Rétt eiga menn á að stofna félög í sérhverjum löglegum tilgangi, þar með talin stjórnmálafélög og stéttarfélög, án þess að sækja um leyfi til þess. Félag má ekki leysa upp með ráðstöfun stjórnvalds. Banna má þó um sinn starfsemi félags sem er talið hafa ólöglegan tilgang, en höfða verður þá án ástæðulausrar tafar mál gegn því til að fá því slitið með dómi. Engan má skylda til aðildar að félagi. Með lögum má þó kveða á um slíka skyldu ef það er nauðsynlegt til að félag geti sinnt lögmæltu hlutverki vegna almannahagsmuna eða réttinda annarra. Rétt eiga menn á að safnast saman vopnlausir. Lögreglunni er heimilt að vera við almennar samkomur. Banna má mannfundi undir berum himni ef uggvænt þykir að af þeim leiði óspektir.] L. 97/1995, 12. gr 74th Article. [People are entitled to form associations for any lawful purpose, including political associations and trade unions without applying for permission to do so. Association may not be dissolved by administrative decision. Ban, however The activities company which is considered illegal purpose, the appeal will be without undue delay in return to the end the court. No one may be obliged to partners. By law, however, provide for such an obligation if it is required for association able to perform its functions in the public interest or rights of others. People are entitled to assemble unarmed. Police may be the general assembly. Legislation may be meetings in the open air if uggvænt deemed by the result in riots.] L. 97/1995, 12 Article Með öðrum orðum: Það sem ég læt hér að neðan fylgja samhliða þessu hér að ofan til rökstuðnings er svo mikill viðbjóður að ég er aðfarlega kominn að því að gefast hreinlega upp á allt og öllu/m, þar sem enginn fæst til að taka mærktækt mark á orðum mínum sem annarra í svipuðum ef ekki sömu sporum og það sem ég hef verið gagngert að reyna að koma á koppin á framfæri er jafnstundis barið sundur og saman niður líkt og um jötunn væri um að ræða, slíkt er vanþakklætið og enginn hefur áhuga á að leggja né styrkja svona verkefni eins og þetta er svo mikilvækt að koma á framfæri við almenning, á er ég bara sem þrándur í götu í augu margra annarra, sem ég vill ekki nafngreina í augnablikinu, en eins og ég sagði er ég svo andlega og líkamlega búinn á öllu að það er litið á mig sem slíkan eins og sorp úti á víðavangi. In other words: What I'll follow below with the above reasoning to so great an abomination that I aðfarlega come to simply give up on anything and everything / m, where no one is available to take mærktækt goal on my words as others in similar if not the same boat and what I've been specifically trying to bring pot available is jafnstundis knocked down and down together like the giant would be the case, this is vanþakklætið and no one is interested in to provide or support such a project like this is so mikilvækt make available to the public, on which I just as a barrier for the eyes of many others, I do not want nafngreina at the moment, but as I said, I'm so mentally and physically ready at all to what looks to me as such as garbage in the field. V/Mannréttindarbrota & Stjórnarskráarbrota í garð beggja aðila, þess er þáðu & veittu þjónustuna á sínum tíma! http://youtu.be/- by Oskar Orn Adolfsson on Thursday, November 17, 2011 at 2:21am · PublicFriendsFriends except AcquaintancesOnly MeCustomClose FriendsEinkamál eru þau efni sSee all lists...FamilyMannúðar-, Hollvina- & Kaupás - Nóatún Reykjavíkurvegi 50. 220 HafnarfjördurEnginn / Nowone.Menntaskólann í Kópavogi & Flensborg í Hfj.Menntaskólinn í Kóp. & Flensborg í Hfj.enginnAcquaintancesGo Back Public Friends Friends except AcquaintancesOnly MeCustomClose Friends personals are the stuff sSee all lists ... Family humanitarian, Hollvina History Kaupás - Nóatún Reykjavíkurvegi 50th Hafnarfjördur No 220 / Nowone.Menntaskólann Kópavogur & Flensburg, Hfj.Menntaskólinn the Kop. & Flensburg, Hfj.enginnAcquaintancesGo Back V / Mannréttindarbrota & constitutional violation towards both parties, it is accepted & provide service at the time! http://youtu.be/-Z-SRVJfRC0 V/Mannréttindarbrota & Stjórnarskráarbrota í garð beggja aðila, þess er þáðu & veittu þjónustuna á sínum tíma! http://youtu.be/-Z-SRVJfRC0 ,,Mannréttindi fyrir alla" - "Dulin fötlun eftir heilaskaða" - "Eru mannréttindi virt?,, Hafnarfjörður, Ísland 27. sep. - 01. okt. 2011 'Human rights for all "-" Transparent disabilities after brain injury "-" Are human rights respected?, Boots, Iceland 27 September - 01 October 2011 Upphaf: Félagssamtökin Hugarfar eru félag fólks með heilaskaða, aðstaðenda þess & áhugafólks um málefnið & var stofnað þann 21. febrúar 2007. Start: NGOs Mentality is an organization of people with brain injury, the aðstaðenda & enthusiasts issue & was established on 21 February 2007. Auk þess eru Félagasamtökin Hugarfar í samvinnu við heilaskaðateymi Reykjalundar. In addition, NGOs minded in cooperation with the brain injury team at. Dulin fötlun eftir heilaskaða - Nýtt upphaf á misjöfnum endi. Á hvorn veginn sem það snýr, á hinn slæma veg eða á hinn jákvæða máta! Hidden disabilities after brain injury - New Beginnings at different ends. Either way, it turns on the bad road or on the positive way! Kynning á dulinni fötlun o.þ.h. í nánara máli. Introduction to latent disability, etc. in intimate matters. Á hverju ári hljóta 500 manns á Íslandi heilaskaða þar af hljóta um 50-80 alvarlegan skaða & þurfa á sérhæfðri meðferð að halda. Ýmsar ástæður geta verið fyrir heilaskaðanum, t.d. blóðtappi, blæðingar í heila, æxli eða súrefnisskortur. Aðrir hljóta skaða í tengslum við umferðaslys, ofbeldi eða við byltu. Sumir geta eftir einhvern tíma lifað að mestu leiti eins & áður, meðan aðrir verða að lifa með viðvarandi & alvarlegan skaða. Heilaskaði getur haft margskonar líkamlegar afleiðingar í för með sér t.d. lömun eða málerfiðleika. Hinsvegar fá margir dulda fötlun eftir skaðann. Það er að segja að fötlunin er ekki beint sýnileg öðrum, eins & t.d. einbeitingarskortur. Each year, 500 people receive brain injuries in Iceland which receive about 50-80 serious injury & need specialized treatment. Various reasons may be brain damage, such as blood clots, bleeding in the brain, tumors or hypoxia. Others suffer in connection with Traffic, violence or falls. Some can survive for some time largely as & before, while others have to live with the persistent & severe damage. Brain injury can have many physical repercussions of such paralysis or málerfiðleika. However, for many latent disability after injury. That is to say that disability is not directly visible to others, such & such concentration. Dulin fötlun: Hidden disabilities: Það er oft erfitt fyrir fólk með heilaskaða að fá aðra til að sýna hinni duldu fötlun skilning. It is often difficult for people with brain injury to get others to show the hidden disability awareness. Það getur verið vegna þess að umhverfið getur átt í erfiðleikum við að greina þessa tegund fötlunar frá persónuleika þess skaðaða & heldur þess vegna að sá með heilaskaðann hafi alltaf verið svona. This may be because the environment may have difficulty in identifying this type of disability of the affected person's character & think that's why the person with the brain injury has always been like that. Oft tengir folk orðið ,,heilaskaði" við manneskju sem situr í hjólastól, er andlega veik eða greindarskert. Þessir fordómar hafa í för með sér að margir einstaklingar með heilaskaða segja ekki frá því að þeir séu með heilaskaða. Often people associate the word brain injury "to a person sitting in a wheelchair, is mentally ill or greindarskert. These prejudices have resulted in many people with brain injuries do not tell since they have brain damage. ( "Þegar aðrir geta ekki séð sköddun ( fötlun ) mína, halda þeir að það sé ekkert að,,). ("When others can not handle damaged (disability) my, do they think it's nothing,,). Skilningur skiptir öllu: Perception is everything: Fyrir þann einstakling sem er með heilaskaða skiptir það öllu máli að vera mætt með skilningi & virðingu fyrir því hvernig það er að vera með heilaskaða. Sumir afgreiða minniserfiðleika hins skaddaða með því að segjast sjálfir eiga í erfiðleikum með minnið. Svona vel meintar athugasemdir geta þó skilið þann sem er með heilaskaða eftir með þá tilfinningu að hann sé ekki tekinn alvarlega. Aðrir geta efast um að sá sem er með heilaskaða beri raunverulegt mein eftir skaðann. Ef einstaklingur með heilaskaða fær ekki skilning getur það aukið tilfinningu hans fyrir því að vera einangraður, sem aftur getur aukið tilhneigingu til þunglyndis. For a person who has a brain injury makes it crucial to be met with understanding & respect for how it is to have brain damage. Some memory problems supplying the damaged by claiming themselves have problems with memory. So well alleged comments but you can understand who has brain damage along with the feeling that he is not taken seriously. Others may wonder if the person has a brain injury should really mean by harm. If a person with a brain injury can not understand it can increase his sense of being isolated, which in turn may increase the tendency to depression. ("Þegar mer finnst ég ekki vera tekinn alvarlega, eykur það tilfinningu mína fyrir því að vera öðruvísi,,). ("When I feel I'm not being taken seriously, it increases my feelings of being different,,). Dæmi um einkenni heilaskaða - Nánari upplýsingar að neðan í meginmáli. Examples of symptoms of brain injury - more details below in the body. 10. októberOskar Orn Adolfsson Meginmál: Description: Til allra hlutaðeigandi er málið varðar, viðkemur & hefur snert s.l. mánuði, ár & áratug/i: To all concerned is concerned, relates & has touched over the past month, year & decade / i: Þannig er mál með vexti & sagt sé samkvæmt gömlu rótgrónu máltæki, "að viðkomandi einstaklingur hverju sinni ætti að sníða / smíða sér stakk eftir vexi" …. Thus, the issue is & say is well-established under the old proverb, "that the individual at any given time should be tailored / construct suggested by Vexin" .... En þá spyr ég aftur á móti alla málsaðila sem einhvern hlut eiga að máli eða munu koma til með að gera það á síðari stigum þessa máls! But then I ask, however, all parties someone involved or will be called upon to do so at a later stage of this case! Hvernig í ósköpunum átti ég sem ungt barn á þessu tiltekna tímaskeiði að hafa grun um það að foreldrar mínir hefðu misst eitt barn, rétt rúmum 3 árum eftir að ég kom í heiminn & að sá einstaklingur skyldi ekki hafa náð skólaskyldugöngu o.þ.h.? Hvað þá að ég skyldi líka þ.a.u. ekki fæðast alheilbrigður, súrefnisskortur við fæðingu o.m.fl. í tengslum við þessa ,,duldu fötlun" & veikindi sem aðdragandi af súrefnisskorti fylgir varðandi heilaskaða & jafnvel jafnframt síðar meir flogaveiki sem geta fylgt viðkomandi einstakling svo árum & áratugum skiptir, nema eitthvað sé gert & aðhafst. How on earth could I as a young child during the specified time period to suspect that my parents had lost one child, just over 3 years after I was born & that the person would not have reached school walking etc. ? Then what I would therefore also not born alheilbrigður, asphyxia at birth and more. associated with this 'hidden disability' & illness history of hypoxic brain injury & provided for while even later epilepsy that may accompany the person for years & decades on end, unless something is done & done. Móðir mín t.d. hefur aldrei náð sér eftir fráfall þessa elsta barns síns & þó jafnvel ég hafi komið í heiminn 3 árum síðar, s.s. hefði verið 3 árum yngri en þessi þáverandi bróðir minn sem ég man ekkert eftir nema eintómar ljósmyndir af honum. Svo það sem ég er að reyna að útskýra & færa rök til betri vegar eru þau að þrátt fyrir þessa erfiðu fæðingu, allar þessar almennu útskýringar auk sjúkrasögu minnar á prenti frá þáverandi lækni, finnst mér það ekki réttlæta þessa slíku vanrækslu auk tillitsleysis frá hálfu foreldra minna er viðkom grunnskóla & framhaldsskólamenntun minni. Þar lenti ég í hörðu, svívirðilegu, andlegu sem & líkamlegu einelti, auk þess sem að mér nánast bauðst aldrei þessi almenna þáttaka innan veggja samnemanda minna o.þ.h. í almennu social félagslífi, jafnt innan sem utan veggjar þess. Með öðrum orðum: Ég var eins & blaut, snúin tuska annað veifið & þurr hitt. "Ég var einn af þeim sem lá vel við andlegum & líkamlegum bylgjum & höggum ef þurfti að miða vel út & gefa skotvopnaveiðileyfi á" My mother, for example, has never recovered after the death of this child's oldest & even though I had been born 3 years later, such was 3 years younger than that then my brother that I remember nothing left but scored only photographs of him. So what I'm trying to explain & argue for the better is that despite the difficult birth, all these general explanations and history of my in print since then a doctor, I do not justify such an omission as well as consideration of solvent from the parents less is relevant primary & secondary memory. Since I had a hard, dirty, spiritual & the physical bullying, as well as to me almost never offered this common participation within the walls of my fellow student, etc. the general social social life, both inside and outside its walls. In other words, I was like & wet, twisted scold intermittent dry & other. "I was one of those who was well mental & physical energy & shots if needed to target good & give firearms licenses on" Það liggur hreint í augum uppi beinast við að segja að allt það sem ég hafði fram að færa, sama hvort sem það snéri að eineltinu, sem var óskaplega lítið sem illa sinnt auk þess sem ég kom oft á tíðum mjög þreyttur & úrvinda eftir daginn, bæði vegna þessa ákveðnu lyfjainntaka sem & minna veikinda í heild sinni sem svo virðist sem þau hvor um sig skeyttu sig lítið um að taka lítið mark á, t.d. eitt dæmi um einkenni heilaskaða sem ég man greinilega núna vel eftir að ég varð fyrir heimafyrir en móðir mín vildi ekki horfast í augu við staðreyndir málsins. It is absolutely obvious directed to say that everything I had to offer, whether it relates to bullying, which was such a little ill to perform as well as I was often very tired & exhausted by the day, both because this particular drug intake as & less illness in its entirety as it appears that they each made light up a little about taking small market, for example one example of symptoms of brain injury that I can remember clearly now well after I became a home for the mother mine would not face the facts. Yfirsýn, skipulag & frumkvæði: Perspective, planning & initiative: Á erfitt með að byrja á hlutum & hafa frumkvæði. The trouble started on parts & initiate. Þreyta & úthaldsleysi: Fatigue & lack of stamina: All projects take a long time. Öll verkefni taka langan tíma. Hefur ekki úthald til að ljúka verkefnum. Has no stamina to complete projects. Þetta var eimmitt á þá vegu sem hlutirnir þróuðust oft á tíðum með heimalærdóminn hjá mér & í stað skilningssemis þá var mjög mikil skilningleysis sem gætti meðal beggja foreldra minna & í þessu tilfelli föður míns, því hann þó annað hvort sló hendinni fast í borðið eða gaf mér þó nokkuð oft undir með löðrungi & hvað þá hnefanum stundum þannig að á sá, en ekki þannig að hjá því var komist að móðir mín gæti séð það. This was eimmitt in such a way that things developed often with homework for me & instead skilningssemis was very strong understanding of solvent may prove both my parents & in this case my father, because he though either broke his arm stuck in the table or gave I quite often agree with slap & what the fist times so that the person, but not so in it was found that my mother could see it. Einbeiting: Concentration: Missir þráðinn. Lose the thread. Eirðarleysi. Restlessness. Skyntúlkun: Sensory Interpretation: Sér aðeins annan helming sjónsviðsins. Sees only one half of the visual field. Á erfitt með að lesa. Hard to read. Málstol: Aphasia: Á erfitt með að tjá sig með tali eða skrift. The difficulty expressing themselves busy or writing. Á erfitt með að skilja það sem sagt er. The difficulty in understanding what is said. Þegar ég átti oft til með að koma heim að loknum skóladegi & það voru bókmenntir eða e-ð álíka í heimalærdóm fyrir næsta dag var eins & dögg hefði verið dregin fyrir sólu, því það var alveg sama hve & hversu oft móðir mín reyndi að hlýða mér yfir þessar sögur, spurningar, tilvitnjanir o.þ.h. & hve þolinmóð hún var gegn mér endaði þetta á endanum með því móti að þau gáfust upp, sögðu að ég væri latur, lyginn o.s.frv. When I had often to come home after the school day & it was literature or e-ð similar homework for the next day was like & dew had been drawn for the sale, because it was no matter what & how often my mother tried to obey me over these stories, questions, etc. tilvitnjanir & How patient she was against me ended up in the end with the way that they gave up, saying that I was lazy, a liar, etc.. Tilfinningalíf: Feelings: Grætur & hlær án þess að ætla sér það. Cries & laughs without intending it. Verður uppstökkur, gefst fljótt upp eða verður þunglyndur. Become irritable, give up quickly or becomes depressed. Skortir sjálfstraust & sjálfsvirðingu. Lacking self-confidence & self-esteem. Ég grét oft innst inni & líka út á við þegar sérstaklega var komið að svefntíma. I cried often deep down & also outwards especially when it was time to sleep. Eitt skiptið man ég að eitt árið þá gaf móðurbróðir mömmu minnar, sem var & er einnig uppeldisfaðir hennar, mér & yngri bróður mínum sem kemur á eftir mér í goggunarröðinni sitthvorn skátahnífinn. Að mínu mati er það það einna versta gjöfin eftirá hyggja sem hann gat gefið mér & fært, því þessi kvöld & nætur sem ég bjó heima við hjá foreldrum mínum, fannst ekki á mig vera hlustað, ég vera einskis virði í þessu þjóðfélagi o.þ.h., þá lá ég bernátta undir sæng með skátahnífinn & hnífsblaðið útistandandi beint & bert út opið, rétt eins & mig sárlega langaði að taka mitt eigið líf. One time I remember one year he gave my mother's mother, who was & is also bringing her father, me & my younger brother who comes after me in the pecking order sitthvorn Scout knife. In my opinion it is one of the worst administration after retrospect he could give me & move, because this evening & night I lived at home with my parents, could not be listening to me, I'll be worthless in this society o.þ . h., then I lay bern eight under the covers with a scout knife & knife blade straight outstanding & Bert the open, just like me & desperately wanted to take my own life. 10. októberOskar Orn Adolfsson Ég gæti haldið endalaust upptalningunni áfram, en eitt að því alversta sem að foreldrar taka uppá að gera börnum sínum sem verður jafnvel þess valdandi að sundra stórum fjölskyldunum oft á tíðum í seinni tíð er það að þegar viðkomandi foreldrar taka uppá því af eigin frumkvæði & ósekju að svipta viðkomandi barni sínu & einstaklingi þar með sjálfstæði sínu, fjárræði o.m.fl. Sem verður oft á tíðum þess valdandi að viðkomandi einstaklingur bregst ókvæða við & "leggur árar í bát" þvert gegn sinni samviskusamlegu vitund & án þess að vita jafnvel jafnframt almennilega um afleiðingar gjörðar þess, sé nú svo til seinni tíma litið, sama hver svo nú á í hlut að máli hverju sinni. Ég veit samt sem áður að ég gerði ýmislegt misjamt misgott & það stundum á kostnað allra minna nánustu, þá á ég við & er að tala um út fyrir foreldra & systkini, en það er samt sem áður ekkert samanborið & hvað þá í líkindum við það sem gengur & gerist með hina all alvarlegustu glæpi landsins, en það samt sem áður fyrirgerir & fyrirgefur manni ekki þá þessa smávægilegu hluti sem maður hafði á sínum tíma gert, þótt þeir séu smáir í sniðum samanborið við hina alvarlegustu glæpi, en að slíkir einstaklingar á borð við mig í þessu tilfelli og hver veit ef ekki um fleiri sé og væri um að ræða þar sem foreldrar og forráðarmenn misnota aðstöðu sína gagnvart umráðabarni sínu á einn eða annan hátt er líka viðbjóðslegt og svívirðilegt, sé til seinni tíma þess einstaklings litið uppá framtíð þess að gera o.s.frv. Í mínu tilviki var það þannig að nafn mitt og kt., voru hvort fyrir um sig misnotað til þess eins að þóknast 3ja aðila, s.s., yngri bróður mínum sem kemur á eftir mér í aldursröðinni, þau notfærðu sér mín veikindi til hins ýtrasta og fengu mig að stofuborðinu til þess eins að skrifa undir eitthvað pappírsplagg sem ég man núna í seinni tíð að hafa verið afsal eða kaupsamningur af bifreið. Þetta er svo ljótt og á ekki að geta á sér fyrirstöðu, því samkvæmt þessu vegna þessarra asnalegra reglna TR, þá höfðu foreldrar og forráðarmenn mínir af mér 1/2 % styrksins sem ég í raun hefði átt rétt á frá byrjun með réttum forsendum, en ég er meira að segja með þetta á ljósriti handa yður Ragnheiður E. Árnadóttir til staðfestingar. En ég myndi nokkurn veginn segja það hér sem & í beinni útsendingu ef til þess kæmi, að meginástæðan & aðdragandinn að því að ég leiddist út í þetta skuldafen gagnvart fjármálastofnunum, þessa smáþjófnaði o.þ.h. hafi verið vegna þess að foreldrar mínir hafi svipt mig ærunni, virðingunni á að vera til sem einstaklingur með það að lifa, þoldu illa hve sjálfstæður ég var þrátt fyrir mín veikindi, t.d. ég lét þau ekki ganga á eftir mér með að skutla mér hingað & þangað, út & suður þegar svo bar undir o.s.frv. & það því miður fór í þeirra fínasta, ég var miklu meira fyrir almenningssamgöngurnar en að vera bundinn við einkabílstjóra & svo var það auðvitað fjárræðið, t.d. eitt minnisvert atvik er faðir minn gerði á hlut & kostnað minn, sem ég tel & taldi að væri ólöglegt með öllu leyti, það var það að hann lét sérútbúa debetkort með sinni mynd o.m.fl. & lét mig fá það til þess eins að geta fylgst með xxxxx … ,,Ég tel mig hreinlega ekki þurfa að segja meira, né fara nánar útí þessa sálma". En því miður reyndist þetta vera blákaldur veruleikinn hjá mér að yngri árum & sit ég því miður uppi með afleiðingar þessa alls gjörða minna, en nú í dag er ég breyttur & mun betri einstaklingur sem vill svo um munar láta gott af góðu leiða. 10th October Oskar Orn Adolfsson I could go on and on listing, but one that alversta that parents take the offer to take their children to be even induce separate large families often in recent times is that when the parents accept the offer of their own initiative & falsely to deprive the child & his person including their independence, financial autonomy and more. Which will often cause the person concerned fails ókvæða to & "puts oars in the boat," contrary to his conscience wicked awareness & without knowing even while properly the impacts of it, is now almost second term, no matter what, so now in involved each time. I know, however, that I did things misjamt uneven & it sometimes at the expense of all of my loved ones, then I &'m talking about the parents & siblings, but it's still nothing compared to what & then probably it passing & happens with the all serious crimes of the country, but it still forfeiting & forgiving person not then these little things that you had at the time made, although they are small in scale compared to the most serious crimes, but that such individuals in like me in this case and who knows if not more is and if there is where parents and guardian men abuse their position with respect to disposal their child in any way is also disgusting and disgraceful, is in the second term of the person considered the most future to do so. In my case, it was so that my name and ID., Were either of them abused so as to please the 3rd party, such as a younger brother of mine who comes after me in age row, the Take advantage of my illness to the full and received me to the coffee table just to sign any paper document that I can remember right now in recent times have been disproved or purchase contract of automobile. This is so ugly and not being able to down a position, because according to this because these awkward rules TR, there were parents and guardian my men of my 1/2% strength that I really should have been right from the start with the right terms, but I'm even using it on a photocopy for you Sally E. Deformation for confirmation. But I would pretty much say it here as & live at the event, the main reason & context that I was bored out of this debt-to financial institutions, this smáþjófnaði etc. was because my parents have taken away my honor, dignity, loved to be a person with a life, weak how independent I was, despite my illness, for example, I gave the not walk behind me, to drive me here & there, out & south when it came under so. & It unfortunately came in their finest, I was much more for public transport than being tied to a dedicated driver & so it was, of course, money talk, for example, a memory black out the incident, my father did share & my cost, I think it & thought that would be illegal a whole, it was that he had specially equipped with a debit his image more. & Let me have it because that can monitor xxxxx ..., I think I do not even need to say more, nor go further there these hymns. "But unfortunately this turned out to be some hard reality in my younger years & I sit unfortunately stuck with the consequences of all my actions, but now today I changed & better person who wants so dramatically something good good lead. Foreldrar mínir eru hvort um sig að er ég best tel komin af drykkjuliðsfjölskyldufólki, sem á & mun ávallt eiga erfitt með að meðhöndla áfengi. Ég hef & er búinn að sjá nú þegar hluta systkina minna smitast útfrá þeim, en það vildi ég ekki sjálfur svo þess vegna flutti ég í kringum rúmlega tvítugt í reiðiskasti vegna þess sem ég kalla hreint & klárt heimilisofbeldi, ekki bara gagnvart mér heldur líka gagnvart móður minni & bróður sem kom á eftir mér í goggunarröðinni. Aðdragandinn að þessu öllu saman oft á tíðum var sá að ég rauk út á dyr eftir að hafa skellt dyrum á eftir mér, hvort sem ég gekk rakleiðis upp í herbergið mitt eða rauk í reiðiskasti eftir að hafa annað hvort lent uppá kant við föður minn vegna ýmissa mála, hvort sem þau tengdust náminu eða einhverju öðru, þá var & er greinilegt að þrátt fyrir fyrirlestur & nánari upplýsingar sem minn þáverandi sérfræðilæknir sagði við þau bæði um mig & mína veikinda-sjúkdómsgreiningu að svo virðist sem það engum toga hafa skipt né breytt, því miðað við hvernig ég var látinn afskiptalaus með & í kringum mín alvarlegu veikindi, þá lá ég oft á tíðum niðri í stofu nánast afskiptalaus þar sem ég fékk nánast ávallt þessi orð í belg frá móður minni þrátt fyrir þessi sí-endurteknu flogakost sem voru svo slæm á þeim tíma ,,svona nú Óskar minn. Leyfðu nú þessum köstum að koma, því ef þú heldur ávallt áfram að streytast við að berjast við þau á móti gerir þú bara illt verra fyrir þig o.s.frv." Ég þurti á endanum að hafa fyrir því á einn eða annan hátt að sækja þessa tíma & lyfjabreytingar til margra ára nánast einn & óstuddur án allra óviðkomandi stuðnings. Síðan í dag er faðir minn hissa á því að ég skuli ekki blanda samskiptageði við þau öll, koma í heimsókn o.þ.h. eftir allan þennan tíma eftir allt sem á undan sé gengið. Ég t.d. meira að segja átti mjög erfitt með svefn vegna alls þessa sem að sótti að mér frá öllum vígstöðum, en auðvitað hefði ég óskað þess að málin hefðu þróast á öðruvísi & betri veg. My parents are each individually as I believe come from drinking team family people, at & will always find it difficult to handle alcohol. & I've seen already half siblings less infected based on them, but I would not consider myself so that's why I moved around more than twenty in reiðiskasti because of what I call clean & clear domestic violence, not only against me but also against my mother & brother who came after me in the pecking order. Context that all this often was that I rushed out the door after door slammed behind me, if I went straight up to my room and jumped in reiðiskasti after either caught the most wanted by my father because various issues, whether related to education or any other, it was & is clear that despite lecture & details of my former professional doctor said to both of them for me & my illness diagnosis that apparently there any kind have replaced or modified , as compared to how I was allowed to fend for themselves with & around my serious illness, I had to often down the hall virtually fend for themselves since I got almost always these words in the belly of my mother, despite these continuing recurrent seizures that were so bad at the time, so now my Oscar. Let now the episodes to come, if you think always on streytast to fight with them against you just makes things worse for you so. "Dry I end up having that in one way or another to attend this time & drug changes for years virtually alone & unsupported without any extraneous support.: Today is my father surprised that I should not be mixed communication happy with all of them, come to visit, etc. after all this time, after all the previous is gone. example, I even had a very hard time sleeping because of all the fetched to me from all fronts, but of course I would have wished that things had evolved in different & better way. Viðbótarviðauki til forsvarsmann Féló: Supplementary Appendix for representative felon: Það sem snýr að öllu þessu sem viðkemur að fjárhagsstöðuhlið minni auk minna veikinda & gömlu rótgróinna skulda, þá hefur mér ekki reynst né gefinn sá slíkur kostur né tækifæri á að leggja til hliðar / hvað þá með einhverju móti eignast hina ýmsu nauðsynjalegu hluti innan veggja heimilisins sem að ég hefði bráðnauðsynlega á að halda, eins og t.d. þvottavél & ryksuga svo af þeim sökum hefur mér reynst mjög erfitt þrátt fyrir að ég hafi upplýst viðkomendur aðila sem séu formenn / forsvarsmenn Hússjóðssins í blokkinni að taka tillit til aðstæðna minna, svo að mér liggur það beinast við vegna alls þessa að opna öll mín mál & demba þeim með slíkum skrifum á blaðaprent & líma á dyrnar fyrir utan hjá mér í stiganginum svo að viðkomandi ábúendur geri sér loksins alm.grein fyrir stöðu & alvarleika málsins. What turns all this relates to the financial side memory and less illness & old indigenous debt, then I have not been found nor given one such option or opportunity to set aside / whatever it one way or acquire various essential bearing components within home that I would definitely keep, such as Washing & vacuum so for that reason I have been really hard even though I have informed the relevant reinsurance entities are chairmen / representatives housefund Sins of the block to take into account the circumstances less, and I is the focus because of all this to open all my issues & Demba them with such writings on paper printing & paste on the door outside with me stiganginum so that the residents do a head alm.grein for basic & severity of the case.   Eigðu mjög svo góða helgi framundan! Have a very nice weekend ahead!   P.s. Vinsamlegast gjörið svo vel & segið ykkar skoðun & álit á öllu þessu + það sem koma skal í þjóðfélaginu. P.s. Please do so well & voice your opinion & opinion on all this + that come into the society.   "Med sem & vegna beinnar tilvísunar & tilvitnjunar í Draumráðningabókina frá árinu 1997, sem að ein úr minni fjölskyldu á! Brúðkaup: Það er mikið óhappatákn að dreyma brúðkaup, sérstaklega fyrir elskendur. Náinn vinur eða ættingi gæti látist, dreymandinn misst eignir eða orðið fyrir miklum vonbrigðum. Dreymi ógift fólk að það sé að ganga í hjónaband getur það búist við fjárhagsvandræðum eða öðrum erfiðleikum. Giftist menn látinni persónu er hætta á ferðum, jafnvel dauði. Til er sú trú að dreymi menn að þeir giftist að hausti sé það fyrirboði farsæls hjónabands. Dreymi menn að maki þeirra giftist öðrum verða breytingar í lífi þeirra." "With the Star for direct reference & tilvitnjunar the Matrix Recruitment book from 1997, one of my family! Parking: There is a lot mishaps symbols dream wedding, especially for lovers. Close friend or relative might have died, dreamer lost property or suffered disappointed. Sweet dreams unmarried people that they are married, it can expect to financial difficulties or other difficulties. Married men deceased person is a danger, even death. exists a belief that dreams men they married in the fall is a staff happy marriage. Sweet dreams people their spouse marries another will change their lives. " Málið er að mig berdreymdi fyrir stórum hluta af þessu þó nökkrum góðum tíma áður en eftirfarandi, tilfallandi tilvik áttu sér stað & stund, & allflest af þessu hefur nú þegar ræst & gengið eftir samkvæmt orðræðnum fyrirséðnum rituðum málavöxtum. Mín fjárhagsvandræði hófust sem & byrjuðu þegar ég bjó heima í foreldrahúsum, órfáu árum átel ég aður en ég stóð uppí móti andspænis gagngert gegn föður mínum vegna ákveðinna mála sem viðgengndust & þrífðust svo árum skiptir innan veggja rúma heimilsins, þrátt fyrir mín veikindi & að ég hafi fengið heilablóðfall við fæðingu o.þ.h. The thing is that I berdreymdi a large part of this, however, some good time before following sporadic incidents took place & time, & vast majority of this has already started & materialized according to written discourse foreseeable circumstances. My financial difficulties began as & started when I lived at home with their parents, a few years ago Atel me before I stood up against the face expressly against my father for certain matters viðgengndust & þrífðust many years within the spaces allowed target, despite my illness & I have had a stroke at birth, etc.   Þá varð það bara þannig á þá vegu vegna þess hversu heildstætt ég sá myndina í kringum fjölskylduna, sérstaklega foreldra mína, þótt ég elskaði þá & geri enn, þá var & er bara einn svakalegur slæmur bödull & ávani sem ég gat ekki sætt mig við að búa & lifa innan um, það var & er að vera hvort um sig sem það sé að vera virkur / óvirkur alcoholisti!!! Það tók mig nógu fjári langan tíma að vinna mig síðan út úr þessum svokallaða vítahring fjármálaóreiðunnar hjá mér ... & má það líka rekja allt til baka til þess tíma & tímabils sem ég átti sem erfiðast uppdráttar í lífinu vegnar þessa slæmu andlegu & líkamlegu aðkasta sem ég varð fyrir á mínum yngri árum sem leiddi til hreinnar algjörrar einangrunnar af minni hálfu, fyrir sem & eftir að ég flutti að heiman. Árið 2007 var móður-fjölskyldu minni afar erfitt & þungbært yfirferðar. Þetta sannarlega stórbrótna, mjög svo sársaukafulla & viðburðarríka ár bar sem & varð þess eðlis að rétt ca. tæplega um miðbik vors frekar en sumars þá andast & fellur móðir móður móður minnar frá, s.s. langamma mín, en í um midbik hausts andast & fellur frændi minn í sama ættartengilið, systursonur móður minnar. Then it became just so in such a way because of how coherent I saw the movie around family, especially my parents, though I loved them & still do, it was & is just one critical and commercial spas & bad habit that I could not reconcile myself to create & live amidst, it was & is being separately as it is to be an active / passive alcohol activist!!! It took me damn long enough to win me then out of these so-called spiral fjármálaóreiðu formulation in me ... & It may also traced back to the time & period that I had the most difficult adversity in life because of these bad mental & physical aðkasta I suffered in my younger years, resulting in net complete insulation on my part, for which & After I moved away from home. In 2007, the parent my family very hard & heavy overhauls. This truly magnificent, very painful & eventful year bar & was of such a nature that just ca. almost the middle of spring rather than summer, then dies & falls mother mother mother's from, such as my great-grandmother, but in the middle of autumn dies & falls cousin of the same family contacts, sister of my mother. Hugarrenningar - & Sannleikskorn sem að sögur fara af, sem vart ber að telja né færa nánari rök né tilfærslu fyrir nema síður sé by Oskar Orn Adolfsson on Wednesday, November 17, 2010 at 1:19am · Mental strip - truth that ever existed, which is hardly to be considered or move further argument or transfer the amount is less by Oskar Orn Adolfsson on Wednesday, November 17, 2010 at 1:19 am ·   PublicFriendsFriends except AcquaintancesOnly MeCustomClose FriendsEinkamál eru þau efni sSee all lists...FamilyMannúðar-, Hollvina- & Kaupás - Nóatún Reykjavíkurvegi 50. 220 HafnarfjördurEnginn / Nowone.Menntaskólann í Kópavogi & Flensborg í Hfj.Menntaskólinn í Kóp. & Flensborg í Hfj.enginnAcquaintancesGo Back Það liggur stundum oft á tíðum beint & beinast við að ég hreinlega loki fyrir hinum & þessum netaðgöngum vegna þess hve & sem hversu það sé farið að vera illa vegið & sótt að mér / manni í þjóðfélaginu eftir að ég náði að finna út úr þessum almennilega fleti á lífi mínu til fyrri ára þegar ég var sem einna verstur af flogaköstunum í tengslum við mína fyrri sjúkrasögu frá barnsbernsku. En vegna kynna minna af ákveðnum tilteknum aðila & að ég skyldi síðar hafa hleypt & skotið yfir öðrum aðila á svipðum aldri skjólshúsi af frumkvæði sem & vorkunnar - & volæðissemis í viðkomandi á viðkomandi timabili & ári að þá því miður vegna minna veikinda lét ég undan þrýstingi frá viðkomandi vegna þess að ég hef orðið þess uppvís með lyfin sem ég hef þurft að taka inn í gegnum tíðina vegna minna veikinda að þau eru blóðþrýstings- & geðlyf svo að innst inni var mér um & ó þegar að ég komst á snoðir um það á sínum tíma. En hvað snýr & snertir þennan viðkomandi unga pilt, þá var hann sem & er ennþá þann dag í dag, ef þó það kæmi mér bara alls ekki spánst fyrir sjónir / kæmi mér bara alls ekki á óvart miðað við síðast þegar ég vissi af honum, ca. 2 - 3 dögum áður en móðir hans lagði síðan fram viðkomandi kæru gegn mér eftir að viðkomandi hafði leitað á náðir mínar um samastað til að gista vegna fyrrum vandkvæða við foreldra sína & þetta er síðan afrakstur & uppskeran fyrir svokölluðu góðsemina & síðan á að klína öðrum eins viðbj...& óþv...frá slíkum aðila sem er núverandi fíkill & á fullu í grasinu o.þ.h. & hver veit nema sá leiðist út í e-ð sterkara jafnvel síðar meir á efri árum!!! Þeir hjá ákæru- & dómsvaldinu=SHAME ON YOU. Svo að miðað við allt þetta bölv..rugl frá honum þá efast ég um það að hann vilji síður mæta ofjarli sínum ef svo mætti orði komast, því að ég veit allt um nánari tengsl hans við viðkomandi "DEALER" sem átti að hafa selt honum stöffið á sínum tíma / tímabili & að vera að leita á náðir liggur beint / óbeint við að segja hjá ókindinni í gini úlfsins boðar ekki gott úppá síðari sé til seinni tíma litið. Síðan er þetta löggjafa - & dómsstólavald sem & þjóðfélagið í heild sinni orðið svo gjörsamlega brenglað & heillum horfið að það er orðið þannig sem slíkt að það er sem & virðist vera bara OK ef að yngri kynslóðin tilhneigðist til þess sem & ásælist & sækist þá sérstaklega & sér í lagi eftir eldri aðilum en síðan ef það er með öfugt farið að sá sem eldri sé sé meira fyrir yngra kynið þá verður allt kolvitlaust & brjálað á öllum vígstöðum í löggjafa - & dómsmálakerfinu,svo gjörsamlega heillum horfið o.s.frv. It is sometimes often directed & directed me to simply cap for the Star this netaðgöngum because of that & how it is beginning to be badly weighted & apply to me / man in the community after I kicked it out properly surface in my life to earlier years when I was the worst one of seizures associated with my previous history of child childhood. But due to present less of a certain specific party & that I would later have launched & shot the other party whip age of sheltering initiatives & sympathy - volæðissemis in question during the relevant period & year then unfortunately due to my illness I had pressures from that because I've been exposed to the drugs that I've had to take over the years because of my illness, they are pressure-& psychotropics that deep down I was on & O when I found out about it their time. But what turns this & touches the young boy, he was as & is still, to this day, but if there was I just did not forecast for optical / I would just not at all surprising considering the last time I knew him, approx. 2 to 3 days before his mother then laid out the complaint against me for the other person had asked to my is the place to stay because the former problems with their parents & this is the culmination & harvest the so-called kindness & then to Klinta other as viðbj ... & óþv ... from such person who is a current addict & a full in grass, etc. & Who knows if he falls into e is made even stronger later in old age!!! Those with charges & jurisdiction = Shame on you. So considering all this confusion .. curse from him then I doubt that he is reluctant to meet their ofjarli so to speak, for I know all about the detailed relationship to the "dealer" who was supposed to have sold his stöffið at the time / period & be to seek assistance is directly / indirectly to say for Monster inside the mouth of Wolf announces no good offer is second to the second term. Since this is the legislators - court action power & society as a whole has become so utterly distorted & charm vanished it has become so as such there is the Star seems to be just OK if the younger generation tilhneigðist to as & ásælist & seeks especially & especially for older persons, but then if it is opposite to the one who is older is more for the younger breed then all kolvitlaust & crazy on all fronts of legislators - justice system, so totally brain disappeared so. Vinsamlegast ef þið hafið e-ð um þetta að segja þá vinsamlegast látið í ljós ykkar álit, hvort sem það snýr alm. að óánægju þess að public.era þetta eður ei eða bara segja ykkar megin sem & alm. skoðun & álit á þessu máli & viðhorfi o.þ.h. Please if you have e-g of this to say, please express your opinion, whether it turns Alm. the frustrations of public.era this or not, or just tell your side & Misc. review & feedback on this issue & attitude etc.   P.s. Ég er alveg óhræddur við það að kafa enn dýpra í árinn þegar í harðbakkann slær, þá sérstaklega & sér í lagi þegar það sé reynt að ófegra ýmynd mína, virðingu, heiður o.m.fl. ... "JUST NO PROBL"! P.s. I'm just afraid that delve deeper into the year when the harðbakkann strikes, particularly & especially when it is trying to ófegra ýmynd my dignity, honor and more. ... "Just no probs!"   Með fyrirfram þökk & óskir til ykkar allra um gleðilega & ánægjuríkra hátíðahalda, Thanks in advance & wishes to all of the joyous celebration of rich & satisfaction,   ykkar einlægi!!! Sincerely!!!   78. gr. [Sveitarfélög skulu sjálf ráða málefnum sínum eftir því sem lög ákveða. Tekjustofnar sveitarfélaga skulu ákveðnir með lögum, svo og réttur þeirra til að ákveða hvort og hvernig þeir eru nýttir.] L. 97/1995, 16. gr 78th Article. [Municipalities should self control its affairs in accordance with laws determine. The resources of local authorities shall be determined by law, such and their right to decide whether and how they are used.]   L. 97/1995, 16 Article "Þetta er gölluð málsgrein sé út í það farið, því hún er & hefur verið illa misnotuð gagnvart þeim þegnum & þjónustuaðilum sem hafa & sækja sér enn þann dag í dag þjónustu þess. Meginástaðan er einfaldlega sú: viðkomandi má ekki undir einum né neinum kringumstæðum sína eina né neina inneign í banka eða á sparnaðarreikningi á sínu nafni, hvað þá eiga einhvað, hvort svo sem það er hús eða bíll o.þ.h., eða vera skráður í sambandi eða sambúð því þá reiknast það = tekjustofn, eins vitlaust og kerfið er sniðið stakknum hjá þessum hópi. "This is a flawed paragraph is about it go, for it is & has been badly misused against the citizens & service providers who have & receive a still day service. Megi Nast Ordered is simply that: person is not subject to one or any circumstances their only or no credit at a bank or a savings account in their name, let alone do something, such as whether it is a house or a car, etc., or be logged in relationship or cohabitation because then calculated the = source of revenue, like crazy and the system has been optimized stack in this population.   Viðauki: Sannleikurinn er sagna bestur & lýsir sér best í þessari eftirtöldu grein helgarblaðs Fréttablaðsins s.l., helgi, þann 8. sept. 2012. Appendix:   Truth is best & best expressed in this article the following weekend paper Fréttablaðið year, weekend, on 8 sept. 2012.   Barnavernd er í raun foreldra vernd Umræðan um áhrif heimilisofbeldis á börn hefur verið áberandi í vikunni og ein af þeim sem hafa lagt orð í belg er Lísa Björk Ingólfsdóttir pistlahöfundur á Speglinum. Hún sagði Friðriku Benónýsdóttur frá upplifun sinni af aðgerðum Barnaverndar í slíkum málum og sögunum sem þolendur heimilisofbeldis hafa sent henni síðan hún byrjaði að skrifa pistlana. Þ essi pistill birtist á vefsíðunni Spegill.is nú í vikunni. Þ essi pistill birtist á vefsíðunni Spegill.is nú í vikunni. Höfundurinn er nafnlaus en Lísa Björk Ingólfsdóttir, viðskiptafræðingur og pistlahöfundur á Speglinum, segir þetta sanna sögu sem send hafi verið til sín undir nafni. "En það er svo viðkvæmt að fjalla um svona mál að mér datt ekki í hug að birta nafn stúlkunnar sem skrifaði þetta - hennar vegna, það er svo erfitt að fjalla um tiltekin mál undir nafni. Og þess þarf heldur ekki því sú reynsla að búa við heimilisofbeldi markar sömu spor í líf allra sem fyrir því verða," segir Lísa Björk. "Síðan ég byrjaði að skrifa fyrir Spegilinn hefur ótrúlegur fjöldi kvenna - já, eingöngu konur - sett sig í samband við mig og sagt mér sögu sína. Þetta eru konur á öllum aldri og með margs konar forsögu en eitt eiga þær allar sameiginlegt; þær hafa allar brotist út úr ofbeldisfullu sambandi og allar lent í forsjárdeilu í kjölfarið þar sem réttur barnanna er algjörlega fyrir borð borinn. Í öllum lögum má lesa það að heimilisofbeldi sé ekki boðlegt fyrir börn en þegar á hólminn er komið er ekkert tillit tekið til velferðar barnanna. Barnaverndin svokallaða er í raun foreldravernd." Forsjármál rekin eins og sakamál Lísa Björk hefur sjálf reynslu af forræðisdeilu og segist hafa orðið mjög undrandi á því hvernig þau mál ganga fyrir sig. "Ég hélt að maður væri að fara með málið fyrir dóm til þess að fá úrskurð um það hvað barninu væri fyrir bestu. Án þess að vilja tjá mig um einstaka mál er það greinilega ekki raunin. Þessi mál eru rekin eins og sakamál á milli tveggja einstaklinga, börnin eru algjört aukaatriði. Hvort foreldri um sig fær sér lögfræðing sem auðvitað er ekki að vinna að hagsmunum barnsins heldur að verja sinn umbjóðanda. Forsjármál ættu að snúast um hvað barninu er fyrir bestu, ekki vera barátta tveggja einstaklinga. Það sem ég hef séð í málum sem þessum er að það þýðir ekki einu sinni að leggja fram gögn, eins og læknisvottorð og áverkaskýrslur, því það er hægt að efast um sannleiksgildi þeirra og dæma þau ómerk, þannig að þau komi ekki einu sinni fyrir augu réttarins. Yfirleitt er konum ráðlagt að tala ekki einu sinni um ofbeldi í forsjármálum því það sé ekki hægt að sanna það. Ofbeldi getur verið andlegt eða líkamlegt eða hvort tveggja og oft er andlega ofbeldið lítið skárra þar sem það skilur ekki eftir sig sýnilega áverka. Ekki það að þótt um verulegt líkamlegt ofbeldi sé að ræða er næsta vonlaust að sanna það fyrir rétti. Ofbeldi fer fram innan veggja heimilisins og sennilega þyrfti fólk að labba inn í réttarsal með hníf með fingraförum ofbeldismannsins í brjóstinu til þess að það þætti sannað án nokkurs vafa. Og sú hugsun að barnið eigi að njóta vafans er víðs fjarri. Maður hefur oft séð í skýrslum að börn reyna að tjá sig en það er ekkert hlustað á þau. Fulltrúar Barnaverndar hitta börnin kannski í 40 mínútur mögulega tvisvar á sjö til tólf mánaða tímabili og gefa síðan út þann úrskurð að það sé allt í lagi með viðkomandi barn. Hvernig í ósköpunum er það hægt? Við skulum ekki gleyma því að meðvirkni er fjölskyldusjúkdómur og þöggunin sem ríkir í svona málum hefur auðvitað líka áhrif á börnin. Þau eru ekkert að fara að segja ókunnugu fólki einhver leyndarmál sem gætu komið pabba eða mömmu í vandræði." Eiga börn þá ekki í nein hús að venda ef þau búa við ofbeldi heima hjá sér? "Nei, þau eiga það ekki í raun. Barnavernd á auðvitað að vinna með hagsmuni barnanna að leiðarljósi, en framkvæmdin er allt önnur. Ég hef lesið í skýrslum frá Barnavernd, aftur og aftur, að ekki þyki ástæða til aðgerða þar sem barnið sé ekki talið í bráðri hættu. Hvernig er sú hætta skilgreind? Á barnið þá að vera áfram inni á heimili þar sem það verður vitni að ofbeldi ef lífi þess sjálfs er ekki beinlínis ógnað? Eða búa við vanrækslu og skeytingarleysi? Það er skýrt tekið fram bæði í barnaverndarlögum og barnasáttmála Sameinuðu þjóðanna að foreldrum beri að vernda börn sín, en hvernig á maður að gera það þegar kerfið vinnur gegn því? Talsmaður barna er samkvæmt lögum forsjárforeldri/foreldrar sem kerfið vinnur gegn, enginn annar og ég sé ekki að það sé neitt að gerast í þeim málum. Ný barnalög eru í pípunum á Alþingi, en meðan framkvæmd laga er með þessum hætti skiptir óskaplega litlu þótt orðunum í þeim sé breytt." Börn leita í sama mynstrið Snúum okkur aftur að pistlinum þínum og sögu ungu stúlkunnar. Þú segir að þetta sé almenn reynsla barna af Barnavernd? "Því miður virðist svo vera. Ég get sagt þér frá öðru máli sem ég skrifaði líka um á Spegill.is. Það varð reyndar blaðamál árið 2009. Þar voru þrjú börn sem vildu ekki að faðir þeirra fengi að nýta umgengnisréttinn við þau, vildu ekki fara til hans yfirhöfuð. Tvær elstu dæturnar voru orðnar það gamlar að þær fengu að ráða því sjálfar hvort þær færu, en Barnavernd úrskurðaði að yngsta barnið, sjö ára stúlka, ætti að fara til föður síns samkvæmt úrskurðuðum umgengnisrétti og hún var tekin með valdi trekk í trekk og flutt til föður síns þó svo að hún vildi ekki fara. Samkvæmt þessari frétt hafði faðirinn viðurkennt fyrir rétti að hafa beitt móðurina ofbeldi. Réttur hans til að umgangast barn sem ekki vildi umgangast hann var þó tekinn fram yfir greinilega hagsmuni barnsins. Það var kallað að vernda hagsmuni barnsins að rífa það í burtu með lögregluvaldi. Lífsreynsla sem leggst ofan á upplifunina af ofbeldinu á heimilinu og barnið gleymir aldrei. Í dag, mörgum árum síðar, þurfa þessi börn að vera á kvíðastillandi lyfjum. Þessi sár gróa aldrei og það sem kannski er óhuggulegast er að samkvæmt sálfræðingum þá er líklegra en ekki að börn sem upplifa heimilisofbeldi leiti í sams konar sambönd þegar þau fullorðnast. Fari í mynstrið sem þau þekkja. Það er eitt af því sem sýnir hvað það er hættulegt að láta þetta viðgangast. Það eru ekki allar konur svo sterkar að þær þori að brjótast út úr mynstrinu og berjast fyrir börnin sín. Og þær sem þora það verða oftar en ekki fyrir aðkasti frá dómstól götunnar um leið og kerfið brýtur þær niður. Þær eru auðvitað niðurbrotnar á sál og líkama eftir áralangt ofbeldi og það er notað gegn þeim. Þrátt fyrir að reyna sitt besta til að vernda börnin í kjölfarið er tekinn af þeim rétturinn til þess og þeim sagt að gera það sem börnunum er fyrir bestu fyrir rétti, eða í gegnum barnaverndarnefnd og sýslumann. Og hvað sem öllu fallegu orðalagi í lögum og stefnuyfirlýsingum líður þá er með því auðvitað brotið stórlega á rétti barnanna." Child protection is actually parental protection The debate on the impact of domestic violence on children has been evident this week and one of those who have put in a word balloon is Lisa Björk Ingólfsdóttir columnist in the mirror. She said Friðrika Benóný daughter from his experience of Child Protection action in such cases and the stories of victims of domestic violence have sent her since she started writing pistlana. Þ A review these on our web site Spegill.is this week. T A review these on our web site Spegill.is this week. The author is anonymous, but Lisa Björk Ingólfsdóttir Business and columnist at the Mirror, says this true story that was sent to him by name. "But it is so sensitive to discuss such issues that I never thought to display the name of the girl who wrote this - her sake, it's so hard to deal with specific issues under the name. And necessary, but not because the experience of living with domestic violence marks the same step in the lives of all of that happening, "says Lisa Björk." Since I started writing for the Mirror has an incredible number of women - yes, only women - consult with me and told me his story. These are women of all ages and with a variety of background, but they all have one thing in common; each has broken out of the violent relationship and all involved in a custody dispute followed in which children's rights are completely overboard. In any law can be read that domestic violence is not acceptable for children, but when the time comes there is no account taken of the welfare of the children. Child protection is actually called parental protection. " Custody operated as criminal Lisa Björk herself has experienced forræðisdeilu and says he has been amazed at how issues work. "I thought you were going with the matter to court to get a ruling on what would be best for the child. Without wishing to comment on individual cases, it is clearly not the case. These cases are run like criminal between two individuals, children are totally irrelevant. Each parent gets a lawyer, of course, to promote the interests of the child, but to defend his client. Cases concerning custody should be about what is best for your child, do not be a struggle between two individuals. things I've seen in cases like this is that it does not even have to provide documentation, such as medical and injury reports, because it is possible to doubt the truth and judge them unmarked, so that they will not even have the eyes right. usually Women advised to not speak once about violence in custody because it is not possible to prove it. Violence can be psychological or physical or both, and often spiritual violence much better since it leaves no visible injury. Not that even the severe physical abuse case is next impossible to prove it in court. Violence takes place within the home and probably would have people walking into the courtroom with a knife with fingerprints violent in the van to the elements proven. And the thought that the child should benefit of the doubt is far away. One has often seen in reports that children try to express themselves, but it is not listening to them. Representatives of Child Protection meet kids maybe for 40 minutes twice a possible seven to twelve months and then give out the ruling that it is okay with the baby. How on earth is this possible? Let's not forget that dependency is a family disease and þöggunin that exist in such cases is, of course, also affect children. They are not going to tell strangers any secrets that might be my dad or mom in trouble. " Have children then have no place to go if they are living with violence at home? "No, they are not really. Child protection in the course of working with the best interests of children in mind, but the execution is very different. I've read reports from Child Welfare, again and again, to make it necessary to take action where the child is not considered in imminent danger. How is risk defined? During the child to remain in the home as it witnesses the violent life of its own, if not outright threatened? Or live with neglect and indifference? There is clearly stated in both Child Protection and the Child of the United Nations that parents should protect their children, but how you do it when the system is working against it? spokesman children's law guardian parent / parents that the system works against, no one else, and I do not see that there is nothing to happen in those cases. New Children are in the pipeline in Parliament, but as law enforcement in this manner is terribly small, although the words are changed. " Children look to the same pattern Let us now return to pistlinum and your story a young girl. You say this is a common experience of children of Child Welfare? "Unfortunately, it seems so. I can tell you about another case that I also wrote about the Spegill.is. It was indeed journalist in 2009., There were three children who did not want their father would get visitation rights to use them, would not go to him at all. two oldest daughters had become the old one that they had to decide whether to move, but the Child Welfare ruled that the youngest child, seven-year-old girl, should go to his father, according to the ruling saved access rights and she was taken by force repeatedly in a short time and moved to his father, even though she did not going. According to this story the father had admitted in court to having used the mother violence. His right to treat a child who would not treat it was taken over clear interests of the child. It was called to protect the interests of the child to pull it away with lögregluvaldi. Experience which will be the experience of violence in the home and the child never forgets. Today, many years later, these children need to be on anti-anxiety medication. The wounds never heal and that perhaps apprehension gulet could be according to psychologists it is more likely than not that children who experience domestic violence to seek the same kind of relationships when they grow up. If the pattern in which they identify. It is one of the showing what it is dangerous to let this continue. There are not any women so strong that they'll break out of the pattern and fight for their children. And those who dare it will more often than not aðkasti street from the court as soon as the system breaks down. They are naturally broken down in the body and soul after years of violence and it is used against them. Despite trying their best to protect the children followed the removal of the right to do so and told to do what is best for the children in court, or through child welfare and magistrate. And whatever their beautiful wording in legislation and policy statements are feeling then by course greatly violated the rights of the children. "   En áfram nánar að hinu. But on closer to the other. Félagsþjónustan í Hafnarfirði & öll mín samskipti við hana & starfsmenn þess: Social Hafnarfjörður & all my interactions with her & employees:   Þegar svo kom að því að ég leitaði fyrst ásjár hjá Félagsþjónustunni í Hafnarfirði um mitt ár 2003 var mér vísað á & beint til hennar Báru. Það sem hún sagði bara nokkurn veginn við mig sem þótti mér rosalega óskaplega miður, því þarna voru þau að varpa allri ábyrgð frá sér að mínu mati að er ég best tel….,,Ákváðu s.s. bara að bíða með að aðstoða mig þangað til ég væri orðinn svo illa staddur, bæði fjárhagslega, félagslega, andlega & líkamlega. When it turned out I searched first with assistance of the Social Hafnarfjörður in mid-2003, I was referred to the Star straight to her tight. What she just said pretty much to me that I was really terribly sorry, because there were that shed all responsibility from themselves, I believe, as I believe ...., decided such just waiting to help me until I was getting so badly, both economically, socially, mentally & physically.   Þessar örstuttu samræður milli mín & Báru & síðar Sjafnar Guðmunds. á þeim tíma þróuðust á þá vegu að hún jafnvel kannski ásamt fleirum þarna ýttu undir þá stoðir hjá mér að fjárfesta í minni eigin íbúðareign, jafnvel & þrátt fyrir alla þá ágalla & vankanta sem þá snéru að mínu þáverandi búsetuhorfum & málum. These very short conversation between me & bore & later Sjöfn Guðmunds. at the time evolved in such a way that it may well even more where the press that position for me to invest in my own residential property, & even despite all the faults & flaws that turned my former residence Watch & issues.   Rétt eftir að ég keypti & fjárfesti í þessari tilteknu íbúð að Reykjavíkurvegi 50., ca. 1 1/2 - 2 1/2 ári eftir að ég flutti inn í ágúst 2003 fram til september 2005 þá missti ég hana vegna allra þessara bældu minninga, tilfinninga & atburða sem gerðust & áttu sér stað bæði innan veggja heimilisins sem & skólans á sínum tíma. Hafði þetta þ.a.l. líka mjög mikil áhrif á mig sem snýr að allri vinnugetu minni í Nóatúni á sínum tíma, en það er ekki þar með sagt að ég hafi ekki getað opnað mig gagnvart Verslunarstjóranum þáv. Ég bara þurfti miklu meira til á sínum tíma! Svo ekki nóg með það að ég lokaði á öll mannleg samskipti & tengsl við fjölskyldu mína, vini & kunningja vegna alls þessa. Ég var & er ekki alveg 100% með það á hreinu sem snýr að ákveðinni upplýsingamiðlun & öflun á sínum tíma er ég spurðist fyrir um það er snéri að innbússtyrk / innflutningsstyrk sem nam þá 40.000 þús. frá Félags-/Velferðarráðuneytinu sem ég fékk svo aldrei. Just after I bought & invested in this particular apartment to Reykjavíkurvegi 50th, ca. 1 1/2 - 2 1/2 months after I moved in August 2003 until September 2005 I lost it because of all these inhibited memories, emotions & events that took place & took place both within the home and the Star Academy in its time. Had this þ.a.l. also a very strong impact on me facing the full work capacity memory Noatun at the time, but that's not to say that I have not been able to open myself to the Store Manager þáv. I just had a lot more at the time! So, not only so that I blocked all human interactions & relationships with family, friends & acquaintances because of all this. I was & is not quite 100% with the record that relates to the specific information & collection at the time I inquired about the numerical strength of contents / import power amounted to 40,000 thousand. from Félags-/Velferðarráðuneytinu I got so never. En eftir að ég missti íbúðina mína var ég á götunni í 1/2 ár. Á meðan á því stóð leigði ég herbergiskytru hjá Hjálpræðishernum. But after I lost my apartment, I was on the street for 1/2 years. While that was hired I herbergiskytru with Salvation Army.   Það tók síðan bara ekkert betra við er þær stöllur hjá Félagsþjónustunni í Hafnarfirði, þær Bára & Sjöfn Guðmunds., þáverandi félagsmálafulltrúi minn & núverandi yfirmaður heimaþjónustunnar, hringdu fyrst & létu mig vita af því að fundist hefði viðeigandi húsnæði o.þ.h. … It took just nothing better is the girls in the Social Hafnarfjörður, the Baran & Sjöfn Guðmunds., Then félagsmálafulltrúi & my current head of home care services, call first & let me know because that would have been found suitable accommodation etc. ...   Mér er spurn: ,,Hvað flokkast undir viðeigandi húsnæði í dag & húsnæði þar sem leigjendur eiga að geta þrifist o.þ.h.?" I wonder: What is classified under appropriate housing today & housing where tenants are to thrive, etc.? "   10. októberOskar Orn Adolfsson Mér er spurn: ,,Hvað flokkast undir viðeigandi húsnæði í dag & húsnæði þar sem leigjendur eiga að geta þrifist o.þ.h.?" Ég bjó & leigði þetta húsnæði, s.s. íbúð í ca. rúmlega 3 - 3 1/2 ár. Ég gafst upp á endanum á eilífum þvættingi & þrætuefni um að fá ákveðna hluti íbúðarinnar í samt lag. Meira að segja þetta var farið að láta ansi mikið bera á gangi máli sem snéri að daglegum rekstri & opnum stofnunar á jarðhæð viðkomandi viðbyggingar, en samt þótt ég léti mig mjög mikið um þetta varða, þá var bara eins & hendi væri veifað með skítkasti. I lived & rented this house, such as apartment in ca. approximately 3 to 3 1/2 years. I gave up in the end, the eternal nonsense & contentious topics to get certain things apartment to normal. Even this was beginning to be pretty much carry on running case which relates to the daily operations & public agency on the ground floor of the extension, but if I let myself very much on this concern, it was just like an eye & hand with skítkasti.    Ég bað sérstaklega sérfræðilækninn minn um að rita / skrifa bréf vegna alls þessa er viðkom & snerti leiguíbúðaaðstöðuna að Austurgötu 4 er mig minnir & rámar réttilega í, en ekkert af þessu var virt af vetthugi af hálfu Félagsþjónustunnar í Hfj. Það var ekki fyrr en ég ákvað að koma mér héðan fyrir fullt út úr þessu tiltekna óíbúðahæfa hreysi, sem þau héldu síðan áfram að leigja út o.þ.h. að ég einsetti mér þau markmið á þeim tíma rétt ca. 1 mán. eftir að "Geir Hilmar Haarde bað Guð almáttugan að blessa landið", þá hafði ég & var þá þegar búinn að fjárfesta í ,,One way ticket only" & ætlaði mér að setjast að í viðkomandi landi & ekki koma aftur, en það breyttist eftir þessa fjögurra mánaða dvöl. I specifically asked my doctor specialist to write / write letters for all of this is relevant & touch rental housing assistance Austurgata 4's I recall correctly & Raman in, but none of this was respected by the forum interest on the part of the Social Hfj. It was not until I decided to get me out of here for a lot out of this particular óíbúðahæfa prowess, they continues to rent out etc. I resolved my goals at that time just about. 1 mo. after "Geir Hilmar Haarde asked God Almighty to bless the land," I had & was already investing in, one way ticket only "& I was going to settle in the country & do not come back, but things changed after The four-month stay. En satt best að segja svo ég fari aðeins aftur í tímann um nokkra mánuði, ef ekki 1/2 ár, þá hafði ég um vorið fyrir þessa tilteknu ferð tekið frá fyrir mig & fjölskyldu mína íbúð á leigu í viku á Akureyri fyrstu vikunna í júlí 2007. Ástæðan var einfaldlega sú, jú þetta árlega viðburðaríka KA - mót 7. flokks drengja & yngsti bróðir minn spilaði & spilar enn þann dag í dag með félagsliði sínu hjá Haukum. En það einna undarlegasta sem kom yfir mig einn tiltekinn morguninn er bróður minn átti að spila í kringum hádegisbilið var það á þá vegu að það var eins & ég hafi fengið ákveðna vitrun af fyrra bragði / ljósaperu hefði verið komið aukalega fyrir innan í öllum heilastarfssenunum & verið kveikt á henni bara sísvona á augabragði, eins & líkaminn hefði verið að segja við mig á þeim tímapunkti að nú yrði að verða stakkaskipti & nýr kafli í mínu lífi varðandi uppstokun á núverandi, þáverandi líferni o.þ.h. með lyfjamál sem tengdust minni sjúkrasögu auk viðbótakvilla, t.d. ofnæmis, viðsnúningur á óheilsusamlegu líferni í tengslum við matarræðið & líkamsrækt, til þess eins að ná að halda í við sjálfan sig & rækta sinn innri & ytri mann. Ég fór í nánari uppstokkun á minni lyfjum & lyfjameðferð, gjörbreytti matarræðinu & fór í ræktina í u.þ.b. 2 mán. & missti við það heil 40 kg. & er sem allt annar maður í dag, án kasta o.þ.h., meira að segja minn sérfræðingur er svo yfir sig gáttuð & hissa á þessari vissu vel heppnuðu einlyfja meðferð. En þannig hafa nú málin & veðrin skjótt skipast í lofti gagnvart þessum lyfjameðferðum að í allflestum tilvikum sé um fleiri en tvö lyf að ræða við hverja lyfjagjöf. But honestly it so I just go back in time by several months, if not 1/2 years, I was in the spring for this particular trip allocate for me & my family apartment rentals in Akureyri week the first week of July 2007. The reason was simply that, after all this annual eventful KA - 7th tournament class boys & my youngest brother played & still plays to this day with their clubs with hawks. But it's one undarlegasta that came to me one particular morning when my brother was playing around noon, it was in such a way that it was like & I have had a certain vision of spontaneous / light bulb would have been an extra for inside all heilastarfssenunum & been turned on, it just sísvona in an instant, like & body had been telling me at that point that there would be transformation & new chapter in my life for uppstokun current, former lifestyle etc. Medicines associated with less history in addition to disorders such as allergic reversal of Unhealthy lifestyle associated with matarræðið & fitness, so as to reach to keep to himself & grow their internal & external person. I went further shuffling of memory drugs & medications, transformed matarræðinu & went to the gym for about 2 Mon & Lost their whopping 40 kg. & Is that a completely different person today, without throwing etc, even my guru is so exceedingly gáttuð & surprised that certain successful monotherapy. But the way things are now & weather set quickly assigned to the air against the drug in nearly all cases, if more than two agents involved with each administration. Það er greinilegt eftir fund minn s.l. miðvikudag, þann 28. sep. 2011 við Réttargæslumann fyrir Suðurnes & Hafnarfjörð að þar með staðfestist sá minn innri grunur er ég hef ávallt verið með væringar & hugarenningar gagnvart en ekkert þorað að vekja máls á fyrr en nú. Hann er sá að Ríkisvaldið eða öllu heldur félagslegi Velferðapakkinn rétt eins & hann er byggður upp í dag, tekur ekki við viðkomandi einstaklingi í slæmri stöðu, þótt viðkomandi hafi komið af misbrotnum heimilisaðstæðum, jafnvel þótt viðkomandi hafi með aðstoð sinna nánustu lagt til hliðar inná sparnað, þá sé bara eins & viðkomanda sé gert að tæma sparnaðinn fyrst með einum eða öðrum hætti, t.d. fjárfestingu á eigin íbúð, jafnvel bíl þrátt fyrir bága andlegu & líkamlegu stöðu í samfélaginu, þá sé bara eins & það sé litið fram hjá því þangað til að viðkomandi einstaklingur sé kominn á götunna, eigi hvorki til hnífs né skeiðar o.þ.h. Með öðrum orðum. Að þau hjá félagslega Velferðarkerfinu skuli ekki sjá neinn slíkan sóma sinn í því & skammast sín gagnvart slíkri framkomu er þau hafa sínt skjólstæðingi / um sínum í gegnum tíðina & þar að auki að þau skuli voga sér að setja viðkomandi sjólstæðing á borð við mig í slíka íbúð sem var óíbúðarhæf eftir seinasta leigjanda, þ.á.m. rétt eftir að ég flutti inn komu tveir einstaklingar til mín & eitruðu fyrir Silfurskottum. Þið getið bara lagt saman 1 + 1 / 2 + 2 með framhaldið!!! It is clear after meeting my preceding Wednesday, the 28th September 2011 legal for the Southwest & Hafnarfjordur there to confirm that my inner suspicion that I've always been Varangians & mind to strip but no guts to raise until now. He saw that the government or rather the social welfare package just like & it's built today, are not the person involved in delinquent status, if the person came from misbrotnum household circumstances, even if the person does with the help of her family aside deposit savings , there is only one & person concerned is required to empty the savings first with one way or another, eg investment in their own apartment, even a car despite contrary mental & physical position in society, it is just like & it is ignored it until the person is already on the streets, no not for knives or spoons etc. In other words. Them with social welfare should not see any such distinction in that & ashamed against such behavior when they have Sintra Client / about her over the years & moreover they should dare to put the sjólstæðing like me in such apartment was óíbúðarhæf after the last tenant, including right after I moved in two individuals came to me & toxic for silverfish. You can just put together 1 + 1/2 + 2 a sequel!!! En eins & ég sagði rétt áðan, þá virðist sem svo að maður eigi engan sinn rétt líkan gagnvart þessu réttarríki & samfélagi eins & við búum við nú í dag. Ef við missum allt undan okkur á einn eða annan máta & hátt eigum við þess engan kost líkan á að innheimta það til baka sem okkur ber að tjóni með réttu að fullu... But as I said & just now, it appears that a person has no time to properly model the rule of law & society, & as we live now today. If we lose everything before us in any way & manner that we have no choice model to charge it back to us to be damaged by direct fully ...   Í hinu tilfellinu snýr það að vistmönnum & ábúendum Sambýlanna. Mig þykir þetta mjög mikið miður hvernig þessu sé öllu háttað þar er snýr að framkvæmdamálum, þátttöku í félags - tómstundar & frístundarmálum þessara einstaklinga. Hvorki Ríki né Sveitafélög koma þar nærri & firra sig þar með öllum daglegum rekstri, hvað þá brotum á mannlegum réttindum þessara einstakinga…. In the case facing the residents that the occupants & Sambýlanna. I'm very much sorry how this is all handled in the turns to implementation issues, participation in socio - Recreational & leisure cases these individuals. Neither state nor local governments are in close & hedge including all daily operations, not to mention a violation of human rights of these individual analyzes ....   "Og síðan fyrir einhverju síðan skrifaði þetta land, því til staðfestingar undir sáttmála Sameinuðu Þjóðanna sem snýr að réttindum fatlaðs fólks!" "And then a while ago wrote this land, to confirm the Charter of the United Nations Convention relating to the rights of persons with disabilities"   En hvað erum við að verða vitni hér að í hvívetna? But what we are witnessing here in every way? Jú, auðvitað eru mannréttindi þessa einstaklingshóps svoleiðis fótum troðin að við sem einstaklingar erum ekki nógu sterk sem ein heild, hvað þá þeir einstaklingar sem halda enn góðum tengslum við sína nánustu o.þ.h. o.s.frv. Yes, of course there are human rights group like this person trampled that we as individuals are not strong enough as a whole, let alone the individuals still maintain a good relationship with her family, etc. etc..   Endir: End: 74. gr. [Rétt eiga menn á að stofna félög í sérhverjum löglegum tilgangi, þar með talin stjórnmálafélög og stéttarfélög, án þess að sækja um leyfi til þess. Félag má ekki leysa upp með ráðstöfun stjórnvalds. Banna má þó um sinn starfsemi félags sem er talið hafa ólöglegan tilgang, en höfða verður þá án ástæðulausrar tafar mál gegn því til að fá því slitið með dómi. Engan má skylda til aðildar að félagi. Með lögum má þó kveða á um slíka skyldu ef það er nauðsynlegt til að félag geti sinnt lögmæltu hlutverki vegna almannahagsmuna eða réttinda annarra. Rétt eiga menn á að safnast saman vopnlausir. Lögreglunni er heimilt að vera við almennar samkomur. Banna má mannfundi undir berum himni ef uggvænt þykir að af þeim leiði óspektir.] L. 97/1995, 12. gr 74th Article. [People are entitled to form associations for any lawful purpose, including political associations and trade unions without applying for permission to do so. Association may not be dissolved by administrative decision. Ban, however The activities company which is considered illegal purpose, the appeal will be without undue delay in return to the end the court. No one may be obliged to partners. By law, however, provide for such an obligation if it is required for association able to perform its functions in the public interest or rights of others. People are entitled to assemble unarmed. Police may be the general assembly. Legislation may be meetings in the open air if uggvænt deemed by the result in riots.]   L. 97/1995, 12 Article   78. gr. [Sveitarfélög skulu sjálf ráða málefnum sínum eftir því sem lög ákveða. Tekjustofnar sveitarfélaga skulu ákveðnir með lögum, svo og réttur þeirra til að ákveða hvort og hvernig þeir eru nýttir.] L. 97/1995, 16. gr 78th Article. [Municipalities should self control its affairs in accordance with laws determine. The resources of local authorities shall be determined by law, such and their right to decide whether and how they are used.]   L. 97/1995, 16 Article Mín megin niðurstaða er sú, að ég Óskar Örn Adolfsson kt. xxxxxx-xxxx , ég er alveg búinn að fá mig fyrir löngu upp í kok & þessir ákveðnu einstaklingar & þjónustuaðilar sem að hlut eiga að máli, geta bara átt þess kost á að gæta betur að sjálfum sér í náinni komandi framtíð, því ef líkum lætur, ef ég t.d. næ þessum markmiðum mínum ekki hérna fram að þeim tíma, að opna augu almennings á opinberum vettvangi, í skólum landsins, á vinnustöðum o.s.frv. Þá neyðist ég því miður að ganga skrefinu lengra, með einhverjum öðrum eða stofna annan nýjan rótækan flokk sem myndi hafa það á stefnuskránni o.þ.h. "að berjast fyrir betri & bættri kjörum" sem tengjast líka stjórnsýslunni en ekki bara eingöngu & einvörðungu það & greiða endalaust út jafnvel óútfyllta tékka sem engin innistæða sé fyrir hendi gagnvart mánaðarlegri greiðslu fjármagns til elli - & örorkulífeyrisþega, svo ekki sé nú minnst á atvinnuleysisbótaþega. Það sem ég átti við með breytingu á stjórnsýslunni, það tengist Velferðarráðuneytis-aðgerðapakkanum. My main conclusion is that I wish the Eagle Adolfsson id. xxxxxx-xxxx, I'm just ready to get me a long time in the throat & that certain individuals & service providers as actors, but only had the opportunity to take care of themselves better in the near future, it is probable will , if I eg this'll get my goals not here until that time, to open the public's eyes in the public arena, in schools, workplaces, etc.. Then I sadly forced to go one step further, by any other person or otherwise establish a new category of unexpected that it would have on the agenda, etc. "Fighting for better & better terms" related also administrative and not just only & only there & pay indefinitely beyond even blank checks with no funds are available to a monthly payment of funds for retirement - disability, not to mention the unemployment recipients . What I meant by the change in administration, it connects Welfare Ministry-action package.   Nr. 1. Hver hefur ekki heyrt um ,,Samning Sameinuðu Þjóðanna um réttindi fatlaðs fólks"?. No. First Who has not heard of, the UN Convention on the Rights of persons with disabilities? ".   Nr. 2. Hver hefur ekki heyrt um ,,Kröfu Öryrkjabandalags Íslands:" "Mannréttindi fyrir alla". No. Second Who has not heard of, claim Disabled in Iceland, "" Human rights for everyone. "   Mér er síðar spurn að lokum: I am then asked finally:   Er einhverra breytinga að vænta? Is there any changes to be expected?   Þið getið svo spurt ykkur sjálf í lokin að þessari spurningu eftir að hafa lesið yfir allt þetta efni: "Eru mannréttindi virt?" You can then ask yourself at the end of this question after reading over all this stuff, "Are human rights respected?"   Mbk. Virðingafyllst, Greina -, pistla - & dálkahöfundur: Óskar Örn Adolfsson kt: 040380-5589 Articles -, Pista - columnist: Oskar Orn Adolfsson Reg: 040380-5589   10. októberOskar Orn Adolfsson Viðauki: Mig leikur ákveðin fróðleiksfýsni á því að vita hve & hvernig þú ætlar þér að fara að því að beita þér fyrir í þessum ákveðna tiltekna málaflokki er falla innan þíns ráðuneytis. Þannig er nú með mál með vexti & ástæðan fyrir því að ég sagði við yður ,,Nei að fyrra bragði er þú spurðir mig á undan hvort ég væri á eftir peningum", var & er sú að ég er bæði hvort tveggja með ákveðin tiltekin tromp uppí ermunum sem snýr að Velferðarkerfinu. Með öðrum orðum: Ég þarf ekki nema að segja af eða á & þá krefst almenningur að hver & einn einasti axli ábyrgð gjörða sinna innan sinna vébanda & þá verður ekki tekið neinum vettlingartökum á þeim málum & málarflokki inná síðum fjölmiðla í netheimum skal ég a.m.k. slá föstu & lofa þér o.s.frv. P.s. Ég vill samt sem áður þakka yður fyrir þann mjög góða & rúma tíma sem þú gast þó loks gefið færi á þér á að staldra við í áheyrn minni, til þess eins að heyra hvað ég hafði fram að færa. En það sem ég láðist ekki að segja yður almennilega áðan með útskýringu á fyrstu kynnum mínum af Félagsþjónustunni í Hfj. var sú að ástæðan fyrir því að ég vildi & vill almennt séð leggja öll spilin á borð varðandi mína sjúkrasögu snýr að almennilegu, heilbrigðu & skynsamlegu samstarfi, þar sem gagnkvæm virðing sé sýnd, mannréttindi séu virt o.þ.h., en í þessu tilfelli hafa þau margsinnis verið brotin á bak aftur, þvert á stefnu "Mannréttindasáttmála Sameinuðu Þjóðanna um réttindi fatlaðs fólks" & hef ég fyrir löngu orðið svo mikið óbeit á öllu hræsni frá þessu starfsfólki sem kallar & titlar sig sem einhverja fulltrúa innan þessa kerfis & verður svo uppvís að því að svívirða aðra auk þess að ganga á rétt þeirra sem til þess leita en slá skjaldborgu utan um hina sem koma hvergi nálægt innan Velferðarkerfisins. En eins & ég sagði, þá er það hvorki af eða á hvað snýr að peningamálum, ég vill fyrst & fremst að réttvísin nái fram að ganga í þessu máli sem mörgum öðrum svipuðum dæmum. Svo núna er það þitt að hefjast handa við að hreinsa til eftir heilan áratug hjá sumum, ef ekki flest af þessu starfsliði, ,,því nú er fyrir löngu tímabært komið mál að linni að sinni." Hér með set ég nokkurn veginn lokahnykkinn á mín löngu greinarskrif til yðar til þess að leyfa yður að hefjast handa, en með henni læt ég fylgja með eftirfarandi viðbótarviðauki, til þess eins að þú sjáir hve alvarlega ég sé með öllu þessu! 10th October Oskar Orn Adolfsson Appendix: I decided fróðleiksfýsni game by knowing what & how are you going to use you in this particular specific issues that fall within your ministry. So now the issue is & why I said to you, 'No the first strike when you asked me before if I was after the money "was & is that I have both, both with certain specific trumps up sleeves facing the welfare system. In other words, I need only to resign or & then requires the public that each & a single take responsibility of their actions in their own communities & you will not receive any mittens grasp of the issues & the issue within your Media in cyberspace, I at least beat fast & promise you, etc.. Ps I would still like to thank you for the very good & bed time if you could finally give you the opportunity to stop at my ears, just to hear what I had to offer. But what I failed to tell you properly earlier with an explanation of my first impressions of the Social Hfj. was that the reason why I would & will generally put all the cards on the table regarding my medical concerns properly, healthy & rational cooperation, where mutual respect is shown, human rights, etc., but in this case, they have often been broken, contrary to the policy of "Human Rights of the United Nations Convention on the rights of disabled people "& I have a long time been so much hated the whole hypocrisy of the staff calls & titles themselves as some representation within this system & will be so exposed to insult others in addition to walk their right to seek and enter shield around the coming nowhere near within the welfare system. & But like I said, it's either off or what relates to monetary policy, I would first & foremost justice agenda in this matter as many other similar examples. So now it's yours to begin to clean up after a whole decade in some, if not most of the staff, because now is a long overdue arisen seemed to end for the time being. " Herewith I put pretty much the final touches on my long article writing to you to let you get started, but with her I will follow the following supplementary appendix, so as you can see how serious I am with all this!   10. októberOskar Orn Adolfsson Greinagerð réttindi öryrkja. Observations rights of disabled people. Til þess er málið varðar ég hef rekið mig á nokkur atriði varðandi að ég tel vera brotið á föttluðum einstaglingum. Það mætti taka sambýli og þjónustuíbúðir til rannsóknar. Dæmi þrír fattlaði einstaglingar fóru í utanlandsferð með teimur eða þremur starfsmönnum þjónustuíbúða. Og starfsmennirnir fóru með á kosnað íbúana sem eru þessir tilteknu föttluðu einstaglingar.Þarna er eins og strafsmenn njóti þess að fara í skemmtiferð á kosnað fattlaðra einstaglinga. Það finnst mér gjörsamlega viðbjóðslegt og óásættanlegt. Annað dæmi einn einstaglingur býr í þjónustuíbúð en má ekki leyfa neinum að gista hjá sér. Þar finnst mér vera brotið á viðkomandi einstaglingi því hann borgar jú leigu þar og þá á hann að eiga rétta á að gjöra það sem honum sýnist. Og svo finnst mér að ekki eigi að vera neinar útistareglur á sambýlum og í þjónustuíbúðum. Mér finnst bara að fólk sem býr og era ð borga leigu sama hvor það er sambýli , þjónustuíbúð eða annað á að geta farið imm og út þegar því sýnist. Virðingarfyllst ónefnur aðili með skoðanir.   That is concerned I have run me a few things about which I think is a violation föttluðum like tail trimmed. It could be symbiotic and service for investigation. Example three Fatt attracts like tail tion underwent trip abroad with them or three employees serviced. And the workers went on a kosnað population these particular föttluðu einstaglingar.Þarna is like straf people enjoy going on outings kosnað fattlaðra like tail analyzes. I find that totally disgusting and unacceptable. Another example one like trinkets living in serviced apartment but can not allow anyone to stay with him. Because I find it to be broken in the tail as the match, after he pays rent there, so he should have the right to do what he wants. And so I think that there should be no outstanding requirements on group homes and serviced. I just think that people living and era ð pay rent no matter whether it is a residential home, apartment or another service that can go IMM and out when it wants. Sincerely unnamed sources with opinions.  ...

Tilvísun í eftirfarandi tengil vegna svipaðra ef ekki sama málavaxta: 

http://www.dv.is/frettir/2013/2/5/dottirin-er-fjolfotlud-og-adstodar/ 

 

Tilvísun í gagnlegan tengil ótengdan þessu, en samt þegar betur sé að gáð og almenningur fer að hugsa aðeins til baka, þá kemur þetta allt heim og saman:

 

http://www.mbl.is/frettir/innlent/2013/03/07/finnst_framtidin_oft_vonlaus/  

Opið & vel svo opinskátt bréf til Velferðarráðherra: Guðbjarts Hannessonar, þriðjudaginn 28 apríl 2011. Open & well so openly letter to Welfare Minister: Guðbjarts Hannesson on Thursday, April 28, 2011.

Opið & vel svo opinskátt bréf til Velferðarráðherra: Open & well so openly letter to Welfare Minister: Satt best að segja veit ég ekki alveg hvernig ég á að hefja þessa vegferð mína gagnvart þér því að ég er svo mikið sammála síðasta ræðumanni & málsflytjanda gagnvart þessu asnalega viðtali þínu á RÚV í gærkvöldi. Ég gat ekki annað en lesið það út úr þínu viðtali að þú hefðir gefið bara mjög stórtækt & stórlegt skítkast í tekju- & lifnaðarhætti þessa ákveðna hóps. Mér hreinlega misbýður að svona slíkir ráðherrar & ráðamenn skuli gegna svona mikilvægri opinberri stöðu sem þessi sé & að viðkomandi ráðherra skuli ekki sjá sóma sinn í því að halda svona skoðanahlutkestum sín á milli í stað þess að láta þetta fara um víðan völl eins & eldur í sinubruna & það þó annaðhvort í blaða-, útvarps-/sjónvarpsviðtali er svo mikill smánarblettur á ráðuneytinu & ef ekki bara ráðherratitlinum fyrir vikið. To be honest, I do not know quite how I'm going to start my journey this to you because I so much agree with the last speaker & artist speak against this silly interview on RUV your last night. I could not help but read it out of your interview that you had just given a very prominent & large tary shit attack in income & lifestyle of this particular group. I simply offensive to so such ministers & leaders should play such an important public position that is & that the minister should not see their honor in keeping such a lot of opinion among themselves, instead of letting it go of hand as & Fire in his own cistern & it though either leaf, radio / television is so much shame spot Ministry & if not just ministerial title as a result.   Svo ég snúi mér nánar aftur af mér & mínum pistli til yðar: So I turn my back more of me & my article to you: Í mínu bæjar-& sveitarfélagi eru þessi framfærslustyrksviðmiðunarmörk á bilinu 115 þús. - 125 þús. á meðan heildargreiðslutekjur öryrkja fyrir skatt séu á bilinu 160 þús - 180 þús. & ef þessir hópar flosna upp af vinnumarkaði vegna sinna veikinda & heilsubrests & sækja sér auka tekjur til Lífeyrissjóða þá er þeim líka refsað með skerðingu bóta, eins & þessi hópur eigi sér bara alls ekki með einum eða öðum hætti að geta aukið tekjur sínar til að geta framfleytt sér & lifað eðlilegu lífi á meðal hins alm.borgara, en nei, þeim er refsað með tví- ef ekki þrífaldri skattaálagningu um leið & þessir hópur hættir að vinna, ef það þó er ekki skellt í staðinn á skattaskýrslu hvers & eins ár hvert... Og þegar kemur að því að þessi hópur sé án vinnu kemur það best út heim & saman að láta það vera & eiga sig að sækja um atvinnuleysisbætur hjá þessum hópi vegna þess að hann á þá frekar á hættu á að fá endurskattálagningu * 2 / * 3 vegna þess að hafa aflað sér auka tekna... Sama þótt viðkomandi hafi skilað inn öllum tilsettum gögnum ... = Svo það þarf nú ekki margan manninn né hvað þá einstaklinginn til þess að sjá óréttlátið í þessu illa rótgrónu kerfi sem er svo gallað að það ber varla að fara að ræða nánar um það, hvað þá að fara e-ð frekar ofan í saumana á því!!! In my local & local support grant these values ​​between 115 thousand. - 125 thousand. while the total income tax for the disabled are between 160 thousand - 180 thousand. & If these groups drop out of the labor market because of their sickness & health & receive an extra income for pension then they also punished with a reduction of benefits, such as &, this group takes not just one or breaking down the way that can increase their income to can-sufficient & live a normal life among the alm.borgara, but no, they are punished by bi-if not cleaned old tax levy soon & these groups tend to work, but if it does not work out instead of skattaskýrslu each & one year Every ... And when it comes to this group is without a job is the best out home & together let it be & alone to apply for unemployment benefits in this group because he has them at greater risk of re-tax * 2 / * 3 because to have acquired an extra income ... No matter if the person has submitted all specified data ... = So we do not get many men or what the individual to access unfair let this evil well-established system that is so flawed that it is hardly going to talk more about it, let alone go to e-ð rather deeper into it!!!   Læknisvottord Reykjavík 24.11.2009 Medical certificate Reykjavik 24.11.2009   Læknisvottord: Medical certificates:   Óskar Örn Adolfsson Hér med vottast ad ég sá Óskar Örn fyrst í tengslum vid sjúkrahúslegu hans á Barnaspítala Hringsins í apríl 1985. Þá var Óskar rétt rúmlega 5 ára, en hann hafdi fædst med einkenni sem bentu til áfalls á vinstra heilahvel í módurkvidi. Rannsóknir, þar á medal myndatökur af höfdi hans, stadfestu þetta. Líklegast var talid ad áfallid hefdi orsakast af blódreki, hugsanlega frá fylgju, sem stíflad hefdi blódflædi til vinstra heilahvels og valdid skemmd á vinstra auga og sjónskerdingu, vaxtartruflun á vinstra andlitshelmingi og spastískum einkennum í hægri hlid líkamans. Óskar hefur búid vid þessa fötlun sídan. Hann hefur einnig átt vid flogaveiki ad strída, sem rekja má til þessa sama áfalls. Hereby certified that I saw Oskar Orn first in connection with his hospitalized at the Children's Hospital in April 1985. It was Oscar just over 5 years, but he was born with symptoms suggestive of shock on the left hemisphere in the womb. Research, including the capture of his head, confirmed this. Most likely it was thought that the attack had caused by embolism, possibly from the placenta, which had congested blood flow to the left crossed and cause damage to the left eye and vision cut-tion, growth failure in the left half of the face and cervical symptoms in the right side of the body. Oskar has lived with this disability since. He has also had epilepsy problems, which can be attributed to this same crisis.   Þetta er vottad ad beidni Óskars. This is certified at the request of Oscar.   Med kvedju, Sincerely, Pétur Lúdvígsson taugasjúkdómalæknir barna. Peter Lúdvígsson pediatric neurologist.   GRS/áp Læknisvottord  Medical certificate Læknasetrid Óskar Örn Adolfsson 7741980 0403805589 Sléttahraun 15, 220 Hafnarfjördur [e-mail] Athugasemd Comment Til þess er málid vardar: Order is concerned: Óskar hefur verid í eftirliti og medferd hjá mér vegna flogaveiki frá 1.2.2007. Hann hefur vegna alvarlegra aukaverkana flogalyfja þurft ad skipta um lyft og hefur hann allan þann tíma sem ég hef fylgt honum eftir haft verulega skerta vinnugetu af þessum orsökum. Í byrjun kom fram alvarleg sjónsvidsskerding af völdum flogalyfs sem sídan var hætt en vid þad jukust köstin til muna og þurfti ad reyna nokkrar lyfjategundir ádur en stjórn fékkst á köstunum. Einnig haft verulegar andlegar aukaverkanir af lyfjum sem hann hefur verid á á þessu tímabili í formi alvarlegs þunglyndis. Hefur nú verid laus vid köst í rúmlega ár og lídur mun betur og mikilvægt er ad hann fái tækifæri til ad byggja sig upp. Oscar has been in the control and treatment of epilepsy due to me from 1.2.2007. He is due to serious adverse drug seizures had to replace the lift and he has all the time I've followed him had severe work capacity of these causes. In the beginning was severe visual vids cuts ding of induced seizure medicine, which was later canceled, but with that increased choice to remember and had to try several types of drugs before control was obtained at least. Also significant psychological effects of medication he has been on this period in the form of major depression. Has been free of seizures for over a year and she's much better and it is important that he have the chance to build up.   Virdingarfyllst Observe Ingar filled 1245 Gudrún Rósa Sigurdardóttir Heila- og taugalækningar asti cerebrospinal most nerve healing Læknasetrid, Þönglabakka 1 og 6, 109, Reykjavík, 5357700 25.11.2009 P.s. Sjálfur viðurkenni ég það fúslega að ég sé 75 % öryrki & það svo sem kæmi mér sjálfum ekki á óvart miðað við allt það sem ég er búinn að ganga í gegnum að ég sé með MS - sjúkdóminn í þokkabót sem sé arfgengur að er ég best tel þá gangi það frá móður til sonar o.s.frv.! 25.11.2009   P.s. Ones I admit it willingly I am 75% disabled & it so that I would itself not surprising considering all the things I've been going through that I have MS - þokkabót disease that is inherited is the best I think then running it from mother to son and so on.! Viðauki: Síðar eftir að ég ritaði þetta að ofan í flýti með MS-sjúkdóminn komst ég að því í að þetta hefði bara verið B-vítamín skortur sem hefði orsakað það að liðamótin hefðu gefið sig nokkrum sinnum á förnum vegi úti fyrir sjónir hinna almennu borgara. Appendix: Later, after I wrote this down in haste with Multiple Sclerosis I learned in that this would just be a B-vitamin deficiency that could lead to the joints would have given up a few times on the street outside the eyes of the general population.   Svo margt af þessu lágstétta-& aumingaliði býst ég fastlega við & geri mjög ráð fyrir að þetta fólk glími sjálft við einhverja kvilla & veikindi ef ekki sjúkdóma þótt það kýs að láta það ekki í té. So much of this lágstétta - poor team I guess we strongly & take very assume that these people struggle itself to some problems & sickness absence problems if it chooses not to let that provider.   Það er augljóst að þú hafir skitið vel á þig með því að tala hreint & beint út eins & þú ert ávallt vanur að gera til dyranna klæddur & talaðir & sagðir bara við alm. á götunni & fólkið í þjóðfélaginu hvernig þið hinir svökölluðu kóngar & prestar hafa það gott & lifa vel-lystingum auk ráðamanna á meðan örkumla lágstéttar-aumingarnir sem kallast & flokkast sem öryrkjar & aldraðir auk atvinnulausra & einstæðra foreldra lifa á lágmarksframfærslu, hvað þá tekjum undir viðmiðunarmörkum....Eða hvað :o ?! It's obvious that you have good shit on you by talking directly to a clean & like & you're always used to do to the door dressed & spoke & said just regular. street & people in the community how you the so-called kings & priests have a good & live well-appetite tion and state officials during crippled lágstéttar - poor called & classified as disabled & elderly and unemployed & single parents living on minimum, let alone income under limit .... Or what: o?!   Höf: greinar-, dálka- & pistla er sjálfur tilvonandi sem & núverandi 75 % elli- & örorkulífeyrisþegi, stjórnmálafræðispekingur auk barráttumaður fyrir ákveðnum tilteknum einstökum réttindum ákveðinna hópa sem & einstaklinga sem að núverandi & þáverandi auk fyrri Ríkisstjórna hafa reynt með öllu móti, hvað sem það hefur kostað þau, að hreinlega þurrka þennan hóp & einstaklinga samfélagsins út, með því að draga úr greiðslum til þessa aðila svo að nú sé staðan orðin á þann vegu að þessi aðilar þurfa nánast að skríða upp að dyrum Hjálparstofnun Kirkjunnar, Fjölskylduhjálp Íslands & Mæðrastyrksnefnd sem eru til húsa í Hátúni :o . Oceans: articles, columns History article itself is prospective as & current 75% old age & disability pensioners political sage and struggles over the head by certain specific individual rights of specific groups & individuals to current & former and previous governments have tried everything against what it has cost them to simply wipe the group & individual community out by reducing payments to these entities so that now the situation has become in such a way that these people have almost come up to the door of the Church Aid Organization, Family Support Bank & those in need are housed in hate: o. Virðingarfyllst, Sincerely,   Óskar Örn Adolfsson Guðbjartur Hannesson 20. maí kl. 21:41 Tilkynna Afsakaðu Óskar að hafa ekki svarað þér, en takk fyrir að deilda sögu þinni. Ég veit ekki hvað þú ert að reyna að segja mér annað en að þú kemst ekki út úr þeim vanda sem þú átt í vegna 40 þús kr afborgunar á mánuði eða...? Ertu að segja mér að enginn geti skilið stöðu fólks án þess að hafa sjálfur verið öryrki eða haft MS? Mér líkar ekki sjálfsvorkunin eða tónninn, en skal taka heilshugar undir að það þarf að stórbæta kerfið, einfalda það, minnka víxlverkanir og gera það gagnsærra. Sú vinna er í gangi. Vonandi hækkar lágmarkslífeyrir í 196.000 um næstu mánaðarmót, af því er tekinn skattur, síðan er 50.000 eingreiðsla og orlofsuppbót, vona að það hjálpi. Gangi þér allt í haginn. Bestu kveðjur Guðbjartur Hannesson 20th May at. 21:41 Report Excuse wishes to have missed you, but thanks for sharing your story. I do not know what you're trying to tell me otherwise, but you can not get out of the problems that you have the 40 thousand kr installment per month, or ...? Are you telling me that no one can understand the position of people without having himself been disabled or have MS? I do not sjálfsvorkunin or tone, but be ready to accept wholeheartedly the need to add large system, simplify it, reduce the interactions and make it transparent. This work is in progress. Hopefully raise the minimum pension of 196,000 in the next month, because the tax is removed, then 50,000 lump sum and vacation, hope it helps. Good luck all the way. Best Regards Oskar Orn Adolfsson 20. maí kl. 22:19 Þakka þér fyrir að hafa svarað bréfi mínu hérna, en þannig er nú bara með mál í vexti að ég get verið beinskeyttur í orðavali þegar ég kemst í ham, þá sérstaklega þegar mér er sem einna mest niður fyrir, þá um hag þeirra sem að einna mest þurfa á því að halda í samfélaginu o.s.frv. Annars biðst ég forláts & innilegrar afsökunar á þessum hnyttingum. En það sem mig leikur þá forvitni á að vita... Ef að þetta fer allt í handakol & í hundana í kringum kvótafrumvarpið svokallaða sem hefur verið í sníðum sem að forsvarsmenn landssamtaka LÍÚ hafa verið svo óhressir & ósáttir með, þ.e.a.s. ef að sníði þess fellur þeim ekki að geði & skapi af hálfu ykkar Ríkisstjórnar Íslands, þingflokkanna auk allra viðkomandi nefnda, sem verður til þess valdandi að forsendubrestur skapist í kjarasamningamálum á atvinnumarkaðnum, er þá ekki líka þessi 50.000 kr. eingreiðsla bara svokallað yfirvarp & yfirhylming í þess von & óvon um það að þessir vonlausu illa grunduðu kjarasamningar gangi í gegn & verði samþykktir sem þá þýðir með öðrum orðum að ekkert verði úr fyrirhuguðu grunnhækkun tekjuhækkun á lífeyri o.þ.h. P.s. Ég tel að þig & ykkur í Ríkisstjórn Íslands væri frekar allra um nær að líta ykkur um öxl & byrja að því að afnema þessa bannsettu hömlun & tekjutengingu & hvað þá allra síst þessa síendurteknu per. mán. skattlagningu á þessar allar örsmæstu tekjubætur sem þessi hópur sé að hafa í kringum tekjutrygginguna hjá þessum hópum því það þarf ekki margan manninn til þess að sjá þennan fáranlega & asnalega skrípalega sandkassaleik með atvinnumálin í landinu, þetta er ekkert annað en bara hamlandi stöðnun & leiðir þ.a.l. til mun letjandi stöðu vegna þess að þessi hópur fær ekki sín notið, hvað þá um frjálst höfuð strokið á atvinnumarkaðnum á meðan það á & hefur fulla heilsu til, þú veist alveg innst inni hvað ég á við & sé að fara með þessum orðum mínum, þessi hópur fær sín ekki notið á atvinnumarkaðnum nema part úr degi vegna hættu á skerðingu á bótunum, ca. 40.000 kr. - 50.000 kr. per. mán. .... & þið XS kennið ykkur við sem velferðarstjórn!!! HA HA HA .... ,,Sá hlær best sem síðast hlær"! Oskar Orn Adolfsson 20th May at. 22:19 Thank you for having responded to my letter here, but that's just a matter of interest I can be beinskeyttur the vocabulary when I get in the mode, especially when I'm the most down to, it's to their advantage that one most in need of keeping the community and so on. Otherwise I pray pardon & deeply apologize for this hnyttingum. But the game then me curious to know ... If it goes up in handakol & the dogs around the so-called quota bill that has been formatted as representatives of Federation of Land Registry have been so óhressir & quarreling with, ie If it falls to tailor them to temper & mood on the part of your Government, political parties and all the committees, which will cause the failure criterion homogeneous collective bargaining issues to work, is it not also that 50,000. lump sum just called yfirvarp & concealment in the vain hope & that these hopeless ill grunduðu agreements walk through & will be a means, in other words, nothing will be the proposed basic income and increases in pensions etc. P.s. I think you & yours Icelandic government would rather all the closer you look back & started to remove the blockade bannsettu & means testing & what the very least, this recurring per. Mon Taxes on these all örsmæstu income benefits that group to have around income insurance with these groups because it does not have many people to see this ridiculously & silly skrípalega sandkassaleik with professionally in the country, this is nothing more than just inhibit stagnation & routes including . al a much discouraging position because this group does not use his, not to mention the free head spread on corporate world while it & have full health to, you know, deep down, just what the Star is going with these words my This group gets their not enjoy the corporate world except part-time because of the risk of disability benefits, ca. 40,000 kr. - 50,000. per. Mon .... & You XS teach you as welfare!!! HA HA HA .... 'He laughs best who laughs last "!   Ef þú vilt hittast, hliðra til smá tíma til að ræða þessi mál eitthvað frekar nánar minn kæri Guðbjartur, þá er það bara að nefna það. If you want to meet, pan for some time to discuss this any further details Guðbjartur my dear, it's just to mention it.   Ef einhvert af ykkur er tilbúið til að hitta mig, setjast niður & ræða þessi mál á mjög svo grafalvarlegum grundvelli er það þá bara að nefna það hér í viðkomandi pósti. If any of you are willing to meet me, sit down & discuss these issues in very grave basis it is then just mention it here in the mail.   E-mail.ið mitt er annars: [e-mail] E-mail.ið mine is a [e-mail]   Þakka þér enn & aftur fyrir góð & skilvirk snögg svör. Thank you once again & good & effective instant answers.   Með tilhlýðanlegri kveðju, With obedience tic Sincerely, Óskar Örn Adolfsson "P.s. Beðið er svara við seinni svörum & skilaböðum sem send voru áleiðis til Guðbjarts Hannessonar, Velferðarráðherra m/meiru." "Ps are asked to answer the second black & Delivery spas that were sent onwards to Guðbjarts Hannesson Welfare Minister w / more."

 

Tilvísun í tengil vegna svipaðra ef ekki sama málavaxta gagnvart margrotna félagslega velferðarkerfinu:

http://www.dv.is/frettir/2013/2/5/dottirin-er-fjolfotlud-og-adstodar/ 

 

Tilvísun í gagnlegan tengil ótengdan þessu, en samt þegar betur sé að gáð og almenningur fer að hugsa aðeins til baka, þá kemur þetta allt heim og saman:

 

http://www.mbl.is/frettir/innlent/2013/03/07/finnst_framtidin_oft_vonlaus/